Gezichtstransplantatie en gevolgen voor de patiënt

Indien er een ernstig letsel is ontstaan bij een persoon aan het gezicht, kan het voorkomen dat er een gezichtstransplantatie moet plaatsvinden. De oorzaak is vaak een trauma zoals een ongeluk of het gezicht van de patiënt is misvormd door bijvoorbeeld een tumor. Bij een gezichtstransplantatie wordt het gezicht van een donor getransplanteerd naar de patiënt. Hierbij zal de patiënt een gezicht krijgen dat de kenmerken bevat van zowel de donor als de patiënt.

De transplantatie

Een gezichtstransplantatie is het gehele of een deel van het gezicht van een klinisch overleden donor naar de patiënt transplanteren. Hierbij worden de gezichtsspieren, bindweefsellaag en de huid getransplanteerd. Als er sprake is van een ernstige misvorming, kunnen er ook stukken bot worden getransplanteerd. Een gezichtstransplantatie is een zeer zeldzame operatie. In 2005 werd een gezichtstransplantatie voor het eerst uitgevoerd bij een vrouw die haar gezicht was kwijtgeraakt als gevolg van een hondenbeet.

Wanneer wordt er getransplanteerd?

Alleen als er sprake is van een zeer zware verminking als gevolg van bijvoorbeeld brandwonden, kankergezwellen, schotwonden of een andere vorm van trauma, komt de persoon in aanmerking voor een operatie. Het gaat om patiënten die niet meer zelfstandig kunnen ademen, spreken of slikken en dit door middel van een gezichtstransplantatie weer kunnen. De vitale functies van het gezicht kunnen in dat geval alleen door middel van een transplantatie worden hersteld. Het is een zeer ingrijpende operatie, waarbij er sprake is van een vaak jarenlange revalidatie.

De donor

Niet elke donor is geschikt. Niet alleen de bloedgroep moet overeenkomen, maar ook het huidtype, geslacht en huidskleur. Bij de donor zal het gezicht worden verwijderd. De donor moet klinisch dood zijn en het hart moet nog kloppen in verband met de doorbloeding van het weefsel. Bij het verwijderen van het gezicht mogen de bloedvaten en zenuwbanen niet worden beschadigd. Het vinden van een donor voor een gezichtstransplantatie is veel moeilijker dan een donor van een orgaantransplantatie.

De operatie

Zodra het gezicht van de donor is verwijderd, wordt het op een speciaal ontwikkelde mal geplaatst dat precies past. Als het gezicht wordt aangebracht op de patiënt, zullen de aanhechtingen van de bloedbanen, zenuwen, het mondslijmvlies en het eventuele botweefsel worden vastgemaakt. De huid wordt vervolgens vastgezet met oplosbare hechtingen. Van tevoren is er bepaald hoeveel botweefsel er precies nodig is van de donor. Dit is een zeer ingewikkelde operatie die veel tijd in beslag neemt.

Afstoting

Aan een gezichtstransplantatie zitten risico’s. Het risico op afstoting van het nieuwe weefsel is nog veel hoger dan bij orgaantransplantaties. De patiënt moet levenslang medicijnen innemen om afstotingsverschijnselen te voorkomen. Deze medicatie zorgt ervoor dat het immuunsysteem wordt onderdrukt waardoor de weerstand minder wordt en de kans op infecties vergroot.

Acceptatie

Hoe het gezicht eruit ziet, is een van de belangrijkste vormen van de identiteit van een mens. Met een gezichtstransplantatie loopt men het risico dit kwijt te raken. Het is vaak moeilijk om het nieuwe uiterlijk te accepteren. De patiënt moet ook rekening houden met een pijnlijke en vaak lange revalidatie. Het nieuwe gezicht ziet er niet meer uit zoals de patiënt het voor de operatie had, maar het is ook niet het gezicht van de donor. Het uiterlijk zit er vaak tussenin. Om de patiënt hierin zo goed mogelijk te begeleiden, is psychologische hulp erg belangrijk.