Homeopathie, impuls tot herstel

Over de hele wereld vinden mensen de weg naar de homeopathie. Ontevredenheid over reguliere artsen, het mislukken van reguliere behandelingen en de toenemende behoefte om het menselijk lichaam holistisch te benaderen zorgt ervoor dat men zijn toevlucht zoekt tot korreltjes waarin geen molecuul van de werkzame stof meer over is. Dat homeopathie desondanks successen boekt is duidelijk en hoopgevend en toont aan dat wetenschappelijke bewijzen niet zaligmakend zijn.

Cijfers

Homeopathie is de meest gebruikte complementaire ('alternatieve') geneeswijze in Nederland. Iets meer dan 6,5% van de Nederlandse bevolking maakt jaarlijks gebruik van een alternatieve geneeswijze en dit aantal komt neer op meer dan een miljoen mensen. De helft daarvan maakt gebruik van homeopathie. Driekwart van de Nederlanders staat er positief tegenover.

Homeopathie versus regulier

Allereerst een verduidelijking over het verschil tussen reguliere geneeskunst en homeopathie. Homeopathie wil zeggen dat je het gelijke met het gelijkende geneest. Een voorbeeld is deze: Als iemand niet in slaap kan komen omdat hij nog te onrustig en te druk is dan geef je hem juist een middel dat uit koffie bereid is.
De reguliere geneeskunde heet allopathie. Allo betekent 'het andere'. Oftewel de allopathie geneest juist met het andere of ongelijke. In het 'koffievoorbeeld' krijgt zo iemand bij een reguliere genezer bijvoorbeeld een opiaat. Bij homeopathie is kenmerkend dat het zelfherstellend vermogen van de mens wordt gestimuleerd, bij de gewone geneeskunde wordt er in de meeste gevallen enkel aan symptoombestrijding gedaan. De eigenlijke oorzaak van de klachten wordt niet behandeld en de mens wordt er gezien als een verzameling hokjes die niets met elkaar te maken hebben. En als er al een verband wordt gelegd tussen bepaalde fysieke klachten en een mogelijke oorzaak elders in het lichaam, dan wordt deze oorzaak steevast tussen de oren gelegd. Samengevat: De geneesrichting van homeopathie en allopathie is volkomen tegengesteld aan elkaar.

Grondlegger Hahnemann

Zoals gezegd is homeopathie een natuurlijke geneeswijze gebaseerd op de wet van gelijksoortigheid: Een medicijn dat bij een gezond mens bepaalde symptomen en klachten kan veroorzaken, heeft het vermogen om bij een ziek mens diezelfde ziekteverschijnselen te genezen. De grondlegger van de homeopathie was de Duitse arts en scheikundige Samuel Hahnemann (1755-1843). Hij experimenteerde met kinabast dat kinine bevat. Dit is een bij Peruaanse indianen bekend geneesmiddel tegen malaria. Hahnemann kreeg prompt alle symptomen van deze ziekte. Hierna is hij verder onderzoek gaan doen op gezonde proefpersonen en heeft van de uitwerkingen uitgebreide verslagen met wetenschappelijke onderbouwing gemaakt.

Verdunnen en schudden

Echter een aantal substanties die in de geneeskunde gebruikt werden waren behoorlijk giftig en veroorzaakten ernstige bijwerkingen. Om de giftigheid te verminderen verkleinde Hahnemann de doseringen door de middelen te verdunnen. Hij constateerde dat daardoor ook de geneeskrachtige werking afnam en er vrijwel alleen water overbleef. Hij experimenteerde verder en merkte dat de werking echter niet verminderde als de middelen naast verdund ook geschud werden volgens bepaalde procedures. Hij concludeerde zelfs, dat daardoor de geneeskrachtige werking toenam. De term 'potentiëren' verwijst hiernaar. Het betekent letterlijk: krachtig maken. De schadelijke bijwerkingen bleven achterwege en de genezende werking werd versterkt. Een ontdekking was geboren. Dit principe werkte hij uit tot een milde en duurzame geneeswijze zonder schadelijke bijwerkingen. Klassieke homeopaten werken precies volgens deze methode.

Holistisch

Het woord homeopathie is afgeleid van de Griekse woorden homoios (gelijksoortig) en pathos (lijden). Het is een holistische geneeswijze, hetgeen betekent dat de hele mens wordt behandeld en niet alleen het symptoom of de reeks symptomen. Homeopathie gaat er vanuit dat ziekteverschijnselen een uiting zijn van een verstoorde levensenergie. De klassiek homeopaat zal altijd alle symptomen van een patiënt willen weten en tevens de medische geschiedenis en zelfs karaktereigenschappen. Het voorgeschreven homeopathische medicijn geeft het lichaam een impuls om tot genezing aan te zetten, waarna het natuurlijk evenwicht wordt hersteld en de symptomen verdwijnen.

Basisprincipes

De basisprincipes van de klassieke homeopathie zijn als volgt:

• Toepassen van de gelijksoortigheidswet
• Uitgaan van de totaliteit van de persoon
• Voorschrijven van een middel tegelijk
• De dosering is minimaal in een hoge verdunning

Voorbeelden van klachten

De diep werkende homeopathie is er voor kinderen en volwassenen, voor chronisch zieken en mensen met een acute klacht. Voorbeelden waar homeopathie geschikt voor is zijn de volgende klachten:

• Hoofdpijn en migraine
• Verkoudheden en bijholteontsteking
• Luchtwegproblemen zoals astma en allergieën
• Huidklachten zoals eczeem
• Reumatische klachten
• Hormonale klachten
• Spijsverteringsstoornissen
• Slaapproblemen
• Urinewegproblemen
• Gedragsproblemen, ADHD
• Psychische klachten zoals onrust, angsten
• Depressieve klachten, trauma's
• Overspanning, burn-out, vermoeidheid
• Sportblessures
• RSI
• Zwangerschapsklachten
• Chronische pijnen
• Ziekte van Lyme
• Eetstoornissen
• Ondersteuning revalidatie
• Concentratieproblemen, vergeetachtigheid

Bij onherstelbare weefselschade werkt homeopathie niet!

Huismiddeltjes

Niet voor alle klachten hoef je de (huis)arts in te schakelen. Met homeopathische middelen zijn 'gewone' klachten zelf te behandelen. Sommige mensen denken dat homeopathische medicijnen langzaam en pas na langdurig gebruik resultaat hebben maar dat is niet zo. Homeopathische middelen kunnen indien ze het juiste middel zijn in een fractie van een minuut effect hebben. Snel effect zien wij bijvoorbeeld bij situaties die kort bestaan, de acute situaties. Bij chronische aandoeningen is de verstoring langduriger en dit maakt dat ook de genezing meer tijd vergt. De vrij verkrijgbare homeopathische middeltjes hebben dikwijls een erg lage potentie en zijn klinisch, dat wil zeggen dat het geen constitutiemiddelen zijn. Ze zijn klachtgericht en werken vaak maar kort. Ook zou je dan vele middelen tegelijk moeten nemen (complex-therapie) voor een holistischer en dus betere aanpak. Als de klachten niet verdwijnen binnen twee weken kun je beter een klassiek homeopaat bezoeken.

Nederland en de wereld

In Nederland zijn er ruim zeshonderd artsen die homeopathie toepassen. De artsen die lid zijn van de Artsenvereniging voor homeopathie (VHAN) hebben na of tijdens hun geneeskundestudie (klassieke) homeopathie gestudeerd. Circa honderd van hen zijn tevens huisarts of specialist. De overigen hebben zich helemaal toegelegd op de homeopathie en werken naast en vaak in nauwe samenwerking met huisartsen en specialisten. Er zijn ook ongeveer vierhonderd 'klassiek homeopaten'. De meeste van hen zijn geen arts. Als zij lid zijn van de Nederlandse Vereniging voor Klassieke Homeopathie (NVKH) hebben zij naast (klassieke) homeopathie wel medische kennis, maar niet op universitair niveau en zonder praktijkervaring.
Op dit moment worden de consulten van VHAN-artsen door de meeste verzekeringen grotendeels vergoed uit de fondsen van aanvullende verzekeringen. Ditzelfde geldt voor de geneesmiddelen die zij voorschrijven.
De homeopathie heeft zich over een groot deel van de wereld verspreid. Vanuit Duitsland over geheel Europa en via emigranten naar Noord- en Zuid-Amerika. Via de Britten naar landen die deel uitmaakten van het vroegere Britse Rijk zoals India, Pakistan, Bangladesh, Canada, Zuid-Afrika, Australië, Nieuw-Zeeland, Nigeria en Ghana. Recentelijk ook naar Japan en naar het Midden-Oosten.

Consult

In het eerste consult, dat anderhalf uur kan duren, zal de klassiek homeopaat proberen zich een totaalbeeld te vormen van alle klachten, de leefgewoonten en de persoonlijkheid van de patiënt. Vervolgens wordt deze informatie vergeleken met de homeopathische geneesmiddelenbeelden en wordt het passende middel uitgezocht en voorgeschreven. Er is dus geen sprake van een diagnosestelling. De duur van de behandeling is onder andere afhankelijk van de ernst van de klachten en of de klacht chronisch of acuut is. Het is goed mogelijk dat er eerst een verergering van de klacht optreedt en dit is een goed teken. Het lichaam wordt merkbaar aangespoord om de klacht zelf aan te pakken.

Kruidengeneeskunde

De spraakverwarring over klassieke homeopathie is groot. Tegenwoordig heb je homeopathische tandpasta, homeopathische koekjes, homeopathische knoflookpillen en homeopathische afslankdruppels. Deze producten zijn allemaal onzinnig omdat het hier gaat om een verwarring met kruidengeneeskunde, iets dat in het geheel niets met homeopathie te maken heeft.

Samenstelling en potenties

Homeopathische geneesmiddelen worden voor een groot deel bereid uit plantaardig materiaal. Daarnaast worden in de homeopathie ook dierlijke producten, mineralen, ziekteproducten en enkele chemische stoffen gebruikt. Alle middelen zijn uitgetest op min of meer gezonde mensen en de werkzaamheid is steeds uitgeprobeerd. Uit de planten of het andere basismateriaal wordt eerst een oertinctuur bereid, die stapsgewijs wordt verdund en meestal twee keer geschud. Dit wordt potentiëren genoemd. Dit gebeurt in stappen van 1 op 10 of 1 op 100. In het eerste geval ontstaat een D (decimaal)- potentie en in het tweede geval een C (centecimaal)-potentie.

Naarmate de oertinctuur verder verdund en geschud is, wordt de werking van het middel sterker. Met dit potentiëren wordt de energie van het oorspronkelijke middel overgedragen aan de alcohol-oplossing. Achter de Latijnse naam van het middel staat de verdunningsgraad, bijvoorbeeld Arnica D3 of C30. Er zijn ook nog hogere potenties dan de C-verdunning. Een bijzondere plaats hebben de LM-potenties (een verdunningsgraad van 1 op 50.000). Uit diverse onderzoeken komt naar voren dat het water in staat is om een soort geheugenfunctie te hebben. Het water maakt als het ware een afdruk van het oorspronkelijke middel.

Oplossen in mond

Er bestaan nu een paar duizend homeopathische geneesmiddelen. Ze zijn verkrijgbaar in de vorm van druppels, korrels en ook tabletten. Druppels neemt men meestal in met wat water, maar zo in de mond is ook mogelijk. De andere twee vormen laat men ook in de mond, liefst onder de tong, oplossen. Het is goed een homeopathisch middel zo lang mogelijk in de mond te houden en minstens tien minuten voor of na inname van het middel niet te eten of drinken, dus op schone slijmvliezen innemen.

Geen molecuul meer

Zoals hiervoor beschreven worden tijdens de bereiding van homeopathische middelen stoffen steeds verder verdund en geschud volgens vastomschreven procedures. Bij de lagere potenties wordt er verdund tot onder het getal van Avogrado. Dat wil zeggen, dat er nog moleculen van de grondstof aanwezig zijn in het homeopatisch bereide middel. Hogere verdunningen worden echter verdund en geschud tot voorbij het getal van Avogrado. Dat betekent, dat er van de oorspronkelijk opgeloste stof geen molecuul meer in het middel te vinden is!

Punt van discussie

En juist deze laatste verdunningen zijn vaak het onderwerp van discussie zodra het woord 'homeopathie' valt. Dat er verbeteringen plaatsvinden tijdens een homeopathische behandeling is niet eens een punt. Wel is er verschil van inzicht over de vraag of de verbetering komt door de middelen zelf of door andere factoren. Dit komt omdat er nog steeds geen verklaring voor het werkingsmechanisme van sterk verdunde en geschudde homeopatische middelen is die te rijmen valt met natuurwetenschappelijke denkpatronen. Homeopaten redeneren dat door het proces van verdunnen en schudden er subtiele informatie overgedragen wordt uit de grondstof op het water waarin de stof verdund wordt. Die informatie wordt door het middel opgenomen en doorgegeven aan het individu dat het inneemt. Als deze informatie nauw genoeg overeenkomt met de patiënt, activeert het de levenskracht en wordt er een zelfgenezende reactie op gang gebracht. Het middel prikkelt de eigen levenskracht om gerichter en sterker te reageren op ziekmakende invloeden of belastende omstandigheden. Het versterkt dus het afweersysteem om doeltreffender te werk te gaan.

Suggestie en placebo?

Wetenschappers kunnen hier niets mee omdat ze geen logische verklaring vinden. Daarom zullen de meeste wetenschappers vooraan staan om de verbeteringen die optreden tijdens de behandeling toe te schrijven aan het bekende placebo-effect dat ontstaat door de 'aandacht' die de patiënt van zijn behandelaar krijgt. Het is op zijn minst wonderlijk te noemen dat uitgaand van dit placebo-model de reguliere geneeskunde wegkomt met miljoenen therapieën, middelen en pillen die totaal onwerkzaam zijn voor de individuele patiënt door een volstrekt algemene benadering van de klachten via bestrijdingsmethodes en zoethoudertjes voor het lichaam. Als reguliere middelen (op enkele na zoals antibiotica en insuline) al zouden werken, zou dan de placebo-regel niet net zo goed kunnen opgaan?

Strikte scheidslijn

Het stellen van verkeerde diagnoses en het voorschrijven van dikwijls volkomen nutteloze medicijnen met enorme bijwerkingen in de reguliere geneeskunde wordt onder het tapijt geschoven en de homeopathie wordt afgedaan als 'suggestie'. De patiënt is in elk geval niet gebaat bij deze vijandige, van reguliere circuits afkomstige houding en zou kunnen profiteren van samenwerking tussen beide geneeswijzen in plaats van de strikte scheidslijn die er nu is. Maar de krachten bundelen is vooralsnog toekomstmuziek en de patiënt moet het zelf maar uitzoeken.

Homeopathie is nog steeds onderwerp van wetenschappelijk onderzoek, onder andere ten behoeve van de noodzakelijke certificering van de homeopathische geneesmiddelen. Dit is hoopvol voor de omstreden reputatie die de homeopathie in sommige kringen nog steeds heeft. In elk geval weet de patiënt, veelal door het falen van het reguliere systeem, de weg naar de homeopaat te vinden.

"Homeopathy is the only non-violent health care system." ~ Ron Harris

Lees verder

• Fytotherapie, het vermogen van de natuur