Alternatieve geneeswijzen: mythen en misverstanden

Alternatieve geneeskunde is steeds minder een verguisd terrein. Massage, Tai Chi, hypnose, yoga en meditatie hebben allemaal zekere voordelen. Zorgverzekeraars vergoeden een gang naar een erkende alternatieve genezer vaak in hun aanvullende pakketten. Toch gonzen er nog veel geruchten rond en zijn allerlei alternatieve geneeswijzen gevaarlijk of pure geldklopperij.

Inhoud

• Echinacea helpt tegen verkoudheid
• Anti-oxidanten helpen tegen verkoudheid
• Producten die het immuunsysteem verbeteren beschermen voor ziektes
• Een supplement werkt beter dan het natuurlijke product
• Dichtgeknepen zenuwen veroorzaken astma, blindedarmontsteking, rugpijn, chronische ontstekingen, enz.
• Je kunt iemands gezondheid lezen in de ogen
• Een klysma reinigt de darmen van achtergebleven rommel
• Magneten brengen ons in balans
• Acupunctuur kan spierpijn verhelpen

Echinacea helpt tegen verkoudheid

Een Duitse studie uit 1998 bewijst het tegendeel. Driehonderd mensen namen deel aan het experiment; de ene helft kreeg een placebopil, de andere helft kreeg echinacea. Er was geen verschil tussen de groepen in het aantal keren dat ze verkouden waren en ook niet in de tijd dat ze zonder verkoudheid waren. Een vergelijkbare, maar kleinere Amerikaanse studie vond hetzelfde in 2002: er is geen verschil in verkoudheid tussen mensen die echinacea nemen en mensen die dat niet doen. Echinacea is geen ongevaarlijk goedje; dagelijkse inname kan in twee maanden al tot leverschade leiden. Dat is onbewezen bescherming tegen verkoudheid niet waard.

Anti-oxidanten helpen tegen verkoudheid

Niets helpt tegen verkoudheid behalve het vermijden contact met de ziektekiemen en veel handen wassen. Verkoudheid verspreidt zich via handen, deurknoppen, liftknoppen, niezen, enz. Vaak en goed je handen wassen (lees hier hoe) is de enige remedie tenzij je constant handschoenen wil dragen a la Michael Jackson. Net als Echinacea of vitamine C doen anti-oxidanten niets tegen verkoudheid. Betekent het dat de hele hype rondom anti-oxidanten op lucht is gebaseerd? Voor de verandering is het antwoord nee.

Hoewel er nog veel onbekend is over anti-oxidanten, lijken ze van belang voor een goede gezondheid. Ze helpen het lichaam beschermen tegen zogenaamde vrije radicalen. Dit zijn losgeslagen moleculen die oxidatieve stress veroorzaken en gelinkt zijn aan een waslijst aan ziektes zoals kanker en verharding van de aders. Natuurlijk springt de alternatieve industrie hier gelijk op in met supplementen, maar er zijn honderden verschillende soorten en geen enkele pil geeft ze allemaal. In vrijwel elk voedsel, maar vooral voedsel rijk in vitamine C en E, zitten anti-oxidanten. Om een paar voorbeelden te noemen: verse bessen, citrusvruchten, druiven, zonnebloempitten, walnoten, pindakaas, graanproducten, alle koolsoorten, paprika en spinazie.

Producten die het immuunsysteem verbeteren beschermen voor ziektes

We weten allemaal dat ons immuunsysteem ziektes bevecht. Het idee van een persoonlijk leger in je lichaam, klinkt erg goed. Dus het idee dat je dit leger meer manschappen kan geven, klinkt nog beter. Deze gedachten gaan voorbij aan het feit dat ons immuunsysteem zich op één bepaalde manier versterkt: door ziek te worden. Dit is het principe waarop vaccins gebaseerd zijn. Geef een kind een inenting met een verzwakte, verwaterde vorm van de ziekte en het immuunsysteem bouwt nieuwe, unieke antistoffen op om deze mini-aanval tegen te gaan. Mocht het kind op latere leeftijd in aanraking komen met de echte ziektekiemen, dan weet het lichaam wat het moet doen. De antistoffen zijn binnen een mum van tijd aangemaakt en deze persoon wordt niet of maar een beetje ziek. Zonder inenting kent het lichaam de ziekte niet en kan een eerste blootstelling dramatische gevolgen hebben. Alternatieve producten zijn geen vaccins, het zijn geen ziektes in afgezwakte vorm. Ze kunnen dus geen bescherming opbouwen voor nieuwe ziekten.

Hoe zit het dan met betere bescherming tegen ziekten waar je al antistoffen tegen hebt? Tja, dat is erg lastig uit te zoeken. Allereerst moet je mensen vinden met een gelijk gehalte aan antistoffen voor een bepaalde ziekte en dan moet je de ene groep het product geven en de andere groep een placebo. Je kunt mensen niet blootstellen aan de ziekte, dus je zou ze de wijde wereld in moeten sturen en hopen dat sommigen de “gewenste” ziekte krijgen. Je hebt grote groepen nodig, omdat de kans op ziek worden klein is en je voldoende zieken moet hebben voordat je iets kan zeggen over de werking van het product.

Alternatieve producten zijn geen medicijnen. Voordat een medicijn op de markt komt, moet het dergelijke strenge tests volbracht hebben. Een alternatief product is niet aan deze regels gebonden, dus fabrikanten kunnen ongestraft claims maken over de werking. Een wetenschappelijke test is duur en de resultaten zijn mogelijk niet wat de fabrikant wil, dus alternatieve producten worden zelden aan een echte test onderworpen.

Hoewel er dus veel onduidelijkheid is in de alternatieve hoek, is één ding wel heel duidelijk. Tenzij je een heel zwak immuunsysteem hebt, kun je immuunversterkers beter laten liggen. Mochten ze namelijk echt hun werk doen en je immuunsysteem versnellen of verhogen dan kan dat leiden tot de auto-immuunziekte reumatoïde artritis.

Een supplement werkt beter dan het natuurlijke product

Dit hardnekkige misverstand bewijst dat we ons van alles laten aanpraten. De gedachte is dat een supplement een hogere concentratie bevat en dus sneller en beter werkt. Er zijn verschillende voorbeelden van supplementen die nare bijwerkingen hebben die het natuurlijke product niet heeft. Veel vrouwen weten bijvoorbeeld dat cranberrysap helpt tegen blaasontsteking. Een bestanddeel in de sap voorkomt dat bacteriën zich vasthechten aan de blaaswand. Tegelijkertijd hebben cranberry's ook veel oxalaat wat bijdraagt aan de vorming van nierstenen. Nadat een patiënte met dikke nierstenen had toegegeven dat ze cranberrypillen nam, onderzochten de doktoren het effect van deze pillen onder vijf gezonde vrouwen. Na zeven dagen de pillen te hebben genomen waren de oxalaatniveaus in de urine met gemiddeld 43% gestegen. Voor een week tijd is dat natuurlijk een ongehoorde toename. Een ander onderzoek toonde aan dat cranberrypillen geen blaasontstekingen tegengaan. Dus behalve dat de pillen je gezondheid schaden, hebben ze ook nog eens niet het gewenste effect!

Voor supplementen met bètacaroteen gaat hetzelfde op. Onderzoeken vonden dat bètacaroteen supplementen de kans op longkanker onder rokers en drinkers verhoogden. Tegelijkertijd vond een studie onder 22,000 doktoren die twaalf jaar lang dagelijks een bètacaroteen supplement namen geen effect op hun risico’s op kanker of hartziekte. Opnieuw een supplement wat enerzijds gevaarlijk is en anderzijds niet het effect geeft wat je krijgt van voedsel eten met dit ingrediënt zoals wortelen, spinazie en broccoli.

Bedenk het volgende: als de natuur ons gemaakt had voor concentraten in pilvorm dan groeiden cranberrypillen aan struiken, zwommen visoliepillen in de zee en groeiden knoflookpillen in de grond.

Dichtgeknepen zenuwen veroorzaken astma, blindedarmontsteking, rugpijn, chronische ontstekingen, enz.

Dichtgeknepen zenuwen zijn niet verbonden met de organen en hebben dus niets te maken met ziektes. Iemand die het tegendeel beweert, gelooft in theorieën uit de dertiende eeuw. Sommige chiropracticus oftewel bottenkrakers hebben een plaat met een wervelkolom waarvan de dichtgeknepen zenuwen verboden zijn met de organen. Als die “dokter” daar echt in gelooft, ren dan heel hard weg. Het is toch intuïtief onlogisch dat je manipulatie van de wervelkolom effect kan hebben op iets anders dan de wervelkolom?

Onze wervelkolom is extreem sterk en kan niet uit haar natuurlijke lijn gebracht worden. Wervelkolommen van overleden mensen zijn onder extreme druk gezet en nog kon niemand de wervels verschuiven. Rugpijn kan dus niet veroorzaakt worden door een verkeerd gelijnde wervelkolom. Soms gaat rugpijn weg als de vezelcapsules rondom de wervels uitgerekt worden door een chiropracticus. Je hoort dan een knakgeluid wat aanduidt dat gas ontsnapt. Maar rugpijn kan vele oorzaken hebben, bijvoorbeeld nierproblemen, bottenproblemen, artritis, ontstekingen, spierkrampen en borstkanker. Dit kun je niet allemaal oplossen met eenzelfde behandeling. Manipulatie van de wervelkolom kan bovendien ernstige gevolgen hebben; de kans op een hersenbloeding groeit doordat vaten breken tijdens de behandeling.

Je kunt iemands gezondheid lezen in de ogen

Dit idee heet irisdiagnostiek of iridologie. De gedachte is dat de iris bepaalde organen en systemen representeert, zoals de maag, de voeten, de baarmoeder, etc. Vlekjes, verkleuringen of vormen in de iris moeten je kunnen vertellen waar het probleem zit. Een Hongaarse dokter zou irisdiagnostiek hebben uitgevonden in de negentiende eeuw. Wat is hier nu van waar? Helemaal niets. Het idee dat plekken in je ogen andere delen van je lichaam weerspiegelen is totale onzin. Verschillende tests hebben dit uitgewezen. Iridologen kregen patiënten te zien met nierproblemen. De kans dat de iridoloog het probleem ontdekte was niet groter dan de gokkans. Kortom: geldklopperij.

Een klysma reinigt de darmen van achtergebleven rommel

Hoewel Patty Brard hier heilig in geloofde, maakt dat het niet waar. Een klysma is bedoeld voor mensen met stoelgangproblemen die al dagenlang niet naar de wc zijn gegaan. Normale, gezonde mensen hoeven geen kruidenmengsel naar binnen te spuiten om zich te reinigen. Ons lichaam doet dat prima zelf. Deze mythe doet al sinds Hippocratus de ronde, maar colonoscopie toonde direct aan dat het onzin was. Een buis met een lamp en tegenwoordig een camera laten zien dat de endeldarm fris en rozig is zoals onze mond.

Magneten brengen ons in balans

Hoewel magnetisme de aarde in balans houdt, heeft een armband, ketting of matras met magneten geen effect op ons lichaam. Geen enkele wetenschappelijke test met dit soort magneten heeft ooit een effect gevonden. Het enige waar magneten ons helpen is als het een elektromagnetisch veld is. Dit kan helpen bij gebroken botten die niet willen genezen of bij schizofrenie om hallucinaties te verminderen. Elke andere magneet kun je het beste maar aan je koelkast hangen.

Acupunctuur kan spierpijn verhelpen

Acupunctuur is de traditionele Chinese geneeskunst waarbij naalden in het lichaam worden gebracht op specifieke energiepunten. De gedachte is dat het lichaam in balans moet zijn – yin en yang – en dat acupunctuur deze balans kan herstellen door de energie weer te laten stromen. Een andere vorm is zonder naalden, maar waarbij enkel druk wordt uitgeoefend op de acupunctuurpunten.

Onderzoek bij 48 mensen met spierpijn vond geen effect voor acupunctuur. De proefpersonen werden in vier groepen verdeeld. Groep 1 rustte 20 minuten uit, groep 2 kreeg acupunctuur op verkeerde punten, groep 3 kreeg acupunctuur op de klassieke punten en groep 4 kreeg acupunctuur op de pijnlijke punten. Beweging en pijn werden zowel voor als na de behandeling beoordeeld en er was geen effect. Acupunctuur heeft ook nul effect op het controleren van roken, gewicht, depressie of drugsgebruik.

Een vergelijkende studie tussen acupunctuur, massage en voorlichting als oplossing voor rugpijn vond dat massage effectiever was dan acupunctuur. Er waren 262 deelnemers en zij werden in de drie groepen verdeeld. De acupunctuur- en massagegroep kregen tien behandelingen in tien weken en massage was de duidelijke winnaar.

Lees verder

• Een mooie huid: mythen en misvattingen over onze huid
• Gezond bewegen: mythen en misverstanden
• Gezond eten zonder onzin: mythen en misvattingen
• Misleidende woorden in alternatieve geneeskunde