Het Verburgh-dieet tegenover het Atkins-dieet

Het Atkins-dieet en het Verburgh-dieet komen in een aantal opzichten overeen, maar er zijn ook aanzienlijke verschillen. Beide diëten zijn uitgedacht door een arts. Robert C. Atkins (1930-2003) was cardioloog. Kris Verburgh is arts en wetenschapsjournalist. Volgens zowel de voedingsleer van Atkins als die van Verburgh doe je er goed aan om snelle koolhydraten zoveel mogelijk te vermijden. Maar er bestaan ook aanzienlijke verschillen tussen de twee diëten.

Het waarom van het Atkins-dieet

Als cardioloog was Robert Atkins maar al te bekend met hartpatiënten die met overgewicht kampten en die ondanks veel inspanningen om af te vallen, dat niet of nauwelijks deden. Zelf streed hij ook levenslang tegen de overtollige kilo's. In de loop van meer dan dertig jaar schreef Atkins verschillende dieetboeken waarin hij zijn inzichten over het belang van koolhydraatarme voeding besprak. Hierbij was deels sprake van voortschrijdend inzicht: zo is hij pas in zijn latere boeken het belang van het eten van bijvoorbeeld koolhydraatarme of koolhydraatbeperkte plantaardige voeding gaan noemen.

Atkins' dieetrevolutie en nieuwe dieetrevolutie

Robert Atkins werd geïnspireerd tot zijn Dieetrevolutie door het onderzoek van dr. Alfred W. Pennington. Deze adviseerde al in 1958 met zijn publicatie Weight Reduction zetmeel en suikers uit de voeding weg te laten en in plaats daarvan meer vet en eiwit te gebruiken. Atkins probeerde het dieet met succes uit op zichzelf en daarna ook op zijn patiënten. In 1972 werd Robert Atkins' spraakmakende boek Dr. Atkins' Diet Revolution (in het Nederlands vertaald als: Dr. Atkins Dieetrevolutie) gepubliceerd. In 1992 kwam een herziene versie van deze bestseller op de markt: Dr. Atkins' New Diet Revolution (in het Nederlands gepubliceerd in 2002 onder de titel Dr. Atkins Nieuwe Dieet Revolutie.

Een leven lang Atkins

In 2002 verscheen een geheel herziene versie van de voedingsleer Atkins for Life: the Next Level dat in Nederland onder de titel Een leven lang Atkins: het dieet dat geen hongergevoel geeft en echt werkt in 2004 op de markt kwam. In de kern houdt Een leven lang Atkins in dat het mogelijk is door middel van koolhydraatarme voeding een gezond gewicht te krijgen en te houden. Daarbij is het wel van belang om de totale hoeveelheid calorieën in het oog te houden. In tegenstelling tot wat sommige critici stellen, is het dus zeker niet toegestaan om onbeperkte hoeveelheden vet en eiwit te eten. Diezelfde critici lezen dan gemakshalve over het hoofd dat Atkins in dat boek pleit voor het eten van veel groente!

Om een voorbeeld van nieuwe voedingsinzichten te geven: was Atkins in zijn eerdere boeken tegenstander van het gebruik van peulvruchten, later vond hij deze prima passen binnen zijn voedingsleer, omdat de koolhydraten daarin complex zijn en dus traag werken. Om die reden dienen ze niet gerekend te worden tot de loze, 'snelle' koolhydraten die zo nadelig voor de gezondheid zijn. Atkins vermoedde dat het met zijn dieet mogelijk was om hart- en vaatziekten en welvaartsziekten als diabetes II tegen te gaan. Zijn redenering over de manier waarop voeding werkt, is aan wetenschappelijke kritiek onderhevig, maar mensen die het gemodificeerde Atkins-dieet volgen of hebben gevolgd, zijn vaak enthousiast over de positieve resultaten met dat dieet.

Het waarom van het Verburgh-dieet

Kris Verburgh is gefascineerd door mogelijkheden om langer jong te blijven. In dat verband heeft hij een aantal wetenschappelijke publicaties over goed opgezette research bestudeerd. Een en ander heeft geleid tot de publicatie van zijn boek De Voedselzandloper. Bijzonder aan het boek is dat het gericht is op voeding om het verouderingsproces zoveel mogelijk te vertragen en dat succesvol afslanken daarbij een welkom, zij het min of meer bijkomend voordeel is.

De Voedselzandloper

Het boek De Voedselzandloper is in wezen een poging om de bekende Nederlandse en Belgische schijf van vijf respectievelijk voedingsdriehoek te vervangen door een gezonder alternatief dat gebaseerd is op wetenschappelijk verantwoorde voedingsinzichten die bijvoorbeeld al door beroemde Amerikaanse Harvard-universiteit of de Oostenrijkse overheid worden voorgestaan.

Verburgh versus Atkins

Zowel Verburg als Atkins kregen te maken met scherpe kritiek vanuit de gevestigde voedingsmiddelenwereld. Fabrikanten van voedingsmiddelen en diëtisten zien allerlei bezwaren tegen de inzichten van deze voedingsgoeroes. Opmerkelijk is dat deze verwijten soms weinig of geen verband houden met de feitelijke voedingsleer die deze artsen voorstaan. Het lijkt wel of men de eigen positie door deze revolutionaire voedingsleren bedreigd zien.

Evenals Atkins ziet Verburgh snelle koolhydraten (dus zetmeel en suikers) als schadelijk voor de gezondheid, al heeft Verburgh een geheel andere verklaring waarom suikers zo slecht voor de menselijke gezondheid zijn. Volgens Atkins was het probleem met snelle koolhydraten dat deze leidden tot een hoge insulineproductie met als gevolg dat de insulineproducerende bètacellen in de pancreas op een gegeven moment raken uitgeput en diabetes II ontstaat.

Volgens Verburgh zijn suikers ongezond, omdat die het menselijk lichaam volgens hem sneller doen verouderen. De plakkerige suikermoleculen laten eiwitten gemakkelijker aan elkaar vastkleven. Dat maakt het menselijk weefsel starder en minder elastisch. Volgens Verburgh is dat een belangrijke reden waarom mensen als ze ouder worden rimpels en een hogere bloeddruk krijgen. Dat laatste door verharding van de wanden van de bloedvaten. Evenals Atkins pleit ook Verburgh voor het liever eten van complexe koolhydraten zoals die in peulvruchten te vinden zijn, dan voor snelle koolhydraten zoals in aardappelen. Ook Verburgh is groot voorstander van het eten van groenten.

Maar verder houdt de overeenkomst tussen de voedingsinzichten van deze beide artsen op. Zo is Verburgh groot voorstander van het eten van groente, fruit, kruiden, peulvruchten en paddenstoelen en (liefst oude) kaas, terwijl hij voor bijvoorbeeld rood vlees slechts een zeer kleine rol ziet weggelegd. En dat terwijl bij Atkins vlees juist werd aanbevolen vanwege het feit dat dit weinig koolhydraten bevat.

Verburgh over Atkins

In zijn boek de Voedselzandloper wijdt Verburgh een paragraaf over het waarom van het ongezond zijn van de meeste diëten. In dat verband noemt hij onder andere ook de voedingsleer van Atkins. Het lijkt erop dat Verburgh zich op een van de oudere uitgaven van de Atkins-boeken heeft gebaseerd in plaats van op Een leven lang Atkins waarin de nadruk wordt gelegd op het belang van het zich beperken tot matige hoeveelheden calorieën. In dat boek wordt weliswaar vastgehouden aan een voorkeur voor koolhydraatarme voeding, maar het eten van groenten wordt juist wordt aangemoedigd. Dit onder meer vanwege de belangrijke bouwstoffen. En bovendien omdat de daarin aanwezige koolhydraten complex zijn en dus geen glucosepieken veroorzaken.

Wellicht dat Verburgh een en ander in een van de volgende herziene drukken van zijn Voedselzandloper zal nuanceren en dan beter duidelijk zal maken wat zijn echte grote bezwaren tegen het Atkins-dieet zijn. Want bij een calorisch beperkt Atkins-dieet waarin groente, noten, zaden en in een latere fase van het dieet ook peulvruchten een relevante rol spelen, lijkt de kans op het binnenkrijgen van te grote en dus schadelijke hoeveelheden eiwitten en slechte vetten niet schokkend groot. Wellicht dat de bezwaren van Verburgh dan meer betrekking hebben op de relatieve eenzijdigheid van het Atkins-dieet?

Een ding is duidelijk: terwijl intussen een deel van het grote publiek op het Atkins-dieet is uitgekeken (en bedenk dat Robert Atkins zelf moeite had om zijn eigen dieet vol te houden), is het Verburgh-dieet nu volop in opkomst. Het boek De Voedselzandloper is sinds de eerste publicatie in 2012 al een echte bestseller!

Lees verder

• Bestseller: De voedselzandloper van de arts Kris Verburgh