Bloedonderzoek: bloedbezinking (BSE), wat is dat?

Bloedbezinking (BSE) is een van de meest aangevraagde onderzoeken van het bloed. De bloedbezinking, geeft een aanwijzing over de aanwezigheid van een ontstekingsproces of infectie in het lichaam. Door huisartsen wordt dit onderzoek vaak aangekruist op het formulier voor het laboratorium. De bloedbezinking is een algemene bepaling, toont niet specifiek een ziekte of aandoening aan. Wat is de bloedbezinking precies, en hoe wordt de waarde ervan uitgelegd? Er zijn ook nadelen aan deze bepaling, welke zijn dat? Meer uitleg over de bloedbezinking, BSE.

Wat is bloedbezinking?

Bloedbezinking, ook wel afgekort als BSE is een laboratoriumtest die bezinkingssnelheid erytrocyten betekent, kortweg ook bezinking genoemd. Erytrocyten zijn de rode bloedcellen. Bij deze test wordt de snelheid gemeten waarmee de rode bloedcellen door de zwaartekracht uitzakken in een rechtopstaand, smal buisje met bloed. Het bovenste deel van het bloed in de buis is het plasma, dat na het uitzakken van de rode bloedcellen zichtbaar wordt als een kolom heldere, gelige vloeistof. De lengte van deze kolom plasma wordt na één uur tijd gemeten en uitgedrukt in millimeters per uur (mm/uur). De test is een van de meest aangevraagde laboratoriumonderzoeken. Soms wordt door mensen gesproken van 'bloedbezinksel' of 'bezinksel' maar dat is onjuist.

Hoe ontstaan afwijkende waarden van deze test?

BSE is een algemene test. Door de test kan indirect worden aangetoond of er in het lichaam sprake is van een ontsteking of infectie (bijvoorbeeld door een bacterie of virus), en hoe actief deze is. Bij gezonde mensen bezinken de rode bloedcellen met een lagere snelheid dan bij mensen die ergens in het lichaam een ontsteking hebben. Dat komt doordat bij de laatste groep meer eiwitten in het bloed aanwezig zijn door de ontsteking. Het kan hierbij gaan om stoffen die met de afweer te maken hebben (antistoffen ofwel immunoglobulinen) of eiwitten die een rol spelen bij de bloedstolling (fibrinogeen). De aanwezigheid van deze acutefase-eiwitten zorgt voor een verhoogde snelheid van het uitzakken van de rode bloedcellen, waardoor de kolom plasma na één uur tijd hoger zal zijn, en daarmee de waarde van de BSE.

Wat betekent een verhoogde bloedbezinking?

Omdat bloedbezinking slechts een algemene test is, kan alleen worden aangetoond dát er een ontstekingsproces in het lichaam is, maar meer ook niet. De BSE kan verhoogd zijn bij infectieziekten en verwondingen maar ook bij bijvoorbeeld schade aan de organen en auto-immuunziekten. Op grond van een verhoogde BSE alléén kan dus weinig gezegd worden over de oorzaak ervan, daarvoor is deze test niet specifiek genoeg. De BSE wordt door veel factoren beïnvloed. Maar is er bijvoorbeeld een verdenking op een ontsteking, dan kan een verhoogde BSE wel bedragen aan het stellen van de diagnose. Omgekeerd sluit een normale BSE-waarde niet elke ziekte uit. Het gaat er dus om dat de uitslag geïnterpreteerd wordt in samenhang met wat er verder over de patiënt bekend is.

Wanneer wordt deze test aangevraagd?

De bloedbezinking zal bij bloedonderzoek vrij snel worden aangevraagd omdat er in het algemeen de aanwezigheid van een infectie of ontstekingsproces mee kan worden uitgesloten. Daarnaast kan bij patiënten die bekend zijn met een bepaalde ziekte het beloop ervan worden gevolgd door de bloedbezinking te laten testen. De test wordt dan ook vaak door huisartsen aangevraagd; het is een eenvoudige en bovendien goedkope laboratoriumtest.

Hoeveel bloed is er nodig voor het testen van de bloedbezinking?

Voor de bepaling van de BSE is één buisje bloed nodig, dat wordt afgenomen uit de arm. Het bloed wordt onstolbaar gemaakt door de aanwezigheid van een antistollingsmiddel dat zich in de buis bevindt, EDTA. Er wordt hierbij over EDTA-bloed gesproken.

Normaalwaarden

Bij vrouwen is de bloedbezinking in het algemeen wat hoger dan bij mannen. Zwangerschap en menstruatie kunnen ook een verhoogde waarde veroorzaken. Een waarde die ligt tussen de normale waarde en twee keer de normale waarde (zie tabel) wordt als licht verhoogd beschouwd. Sterk verhoogde waarden kunnen wel boven 100 mm/uur zijn. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij reumatische aandoeningen.

Nadeel van de BSE bepaling

Omdat het een poosje duurt voordat de acutefase-eiwitten in het bloed verschijnen duurt het ook even (tot enkele dagen) voordat dit te zien is aan de BSE. Dit komt omdat het lichaam tijd nodig heeft om deze eiwitten aan te maken. Aan de andere kant duurt het ook zo'n vier tot zes weken voordat ze verdwenen zijn, nadat de oorzaak is verdwenen. De BSE geeft hierdoor als het ware een vertraagd beeld van de gezondheidssituatie.

C-reactief proteïne

Een van de acutefase-eiwitten (proteïnen) is het C-reactief proteïne, het CRP. Dit kan ook gemeten worden, en het geeft voor een bepaald moment een snellere aanwijzing dan de BSE. Het C-reactief proteïne wordt dan ook vaak bepaald.

Lees verder

• Bloedonderzoek: CRP, wat is dat?