Lentequiz voor ouderen met dementie traint het geheugen

Een lentequiz voor ouderen met dementie is een ontspannen manier om het geheugen van de medemens met dementie te stimuleren. Tegelijkertijd zorgt u met deze voorjaarsactiviteit voor een stukje natuurbeleving. Die natuurbeleving kan in het zorgcentrum of verpleeghuis plaats vinden, maar ook buitenshuis: werkt u in de Bollenstreek, dan kunt u misschien wel naar de Keukenhof! U haalt herinneringen met deze mensen, van wie velen Alzheimer hebben, op aan de lente. Het voorjaar, een seizoen vol nieuw leven en positieve herinneringen. Gebruik daarbij vooral al hun zintuigen en die van uzelf! Want als u meer zintuigen aanspreekt, optimaliseert u de beleving.

Lentequiz met vragen en antwoorden voor mensen met dementie

Als u snel met dit onderwerp van start wilt, concentreert u zich dan op de vragen en antwoorden over het voorjaar. Maar heeft u iets meer tijd en wilt u de ouderen met dementie, vaak veroorzaakt door de ziekte van Alzheimer, meer laten beleven van de lente door al hun zintuigen in te schakelen, kijkt u dan ook naar de tips waarmee u een quiz over de lente kunt afwisselen.
Deze tips vindt u tussen de vragen door.

Introductie van het voorjaar

Voordat u vragen gaat stellen over het voorjaar aan ouderen met dementie, kunt u dit seizoen eerst bij hen introduceren. Lees bijvoorbeeld een lentegedicht voor.

Lentegedichtjes

Lentegedichten die herinneren aan vroeger zijn er bijvoorbeeld van Rie Cramer. De gedichtjes zijn eenvoudig van taal, de illustraties vertederend en nostalgisch. Zij heeft rijmpjes over zaaien, vogels, lammetjes et cetera gemaakt. Let wel op dat u de ouderen niet het gevoel geeft hen als kinderen te benaderen. Lentegedichtjes vindt u ook in het boek 'Bloemenkinderen' van Cicely Mary Barker, bijvoorbeeld over ontluikende bomen.

De eerste vragen over de lente als seizoen

1. Wanneer begint de lente? Op 21 maart
2. Kent u een ander woord voor lente? Het voorjaar
3. Welk bolgewas bloeit als eerste? Het sneeuwklokje
4. Wat doen de vogels in het voorjaar? Ze bouwen nesten, leggen eieren, krijgen jongen, fluiten, paren
5. Wat gebeurt er met de bomen in de lente? De bomen lopen uit, krijgen knoppen en dan groene blaadjes

Liedjes over de lente

Ouderen met dementie die moeite hebben met het beantwoorden van de vragen, kunnen het voorjaar beleven via lenteliedjes die herinneringen en belevingen uit hun jeugd triggeren. U kunt er een of meer samen zingen.

In verpleeghuizen en zorgcentra is ‘Duo Karst’ zeer bekend. Dit duo heeft een uitgebreide reeks cd's uitgebracht met schoolliedjes. De toonzetting is speciaal voor ouderen geschikt gemaakt. Deze cd's kunt u niet in de reguliere handel bestellen maar uitsluitend via hun eigen site 'Dukarec'. Denk daarbij aan de volgende liedjes:

• Het spruit aan de bomen (cd 4 nr. 7)
• Wees gegroet volschone lentetijd (cd 5 nr. 9)
• Lammetje loop je zo eenzaam te dwalen (cd 11 nr. 9)

Lentevragen over dieren

1. Hoe heten de jongen van een schaap? Lammetjes.
2. Wat betekent ‘lammeren’? Het jongen van schapen.
3. Hoe heet een jong van een paard? Veulen.
4. Welke jonge dieren komen er uit kippeneieren? Kuikentjes.
5. Hoe heet het als een kip op de eieren zit? (Uit)broeden
6. Hoe heten de jongen van koeien? Kalfjes.
7. Hoe heten de jongen van varkens? Biggen, biggetjes.

Natuurbeleving in de lente

Vaak komen ouderen met dementie ten gevolge van bijvoorbeeld Alzheimer, die in een verpleeghuis of zorgcentrum wonen, nauwelijks meer buiten. Hun beleving van de natuur is daarom vaak minimaal. Het is de moeite waard om dit toch te proberen. Naar de natuurbeleving en de waarde daarvan is onderzoek gedaan: kijkt u in de bronvermelding hieronder.

Staat het verpleeghuis in de Bollenstreek, dan kunt u uitzoeken of een bezoek aan de Keukenhof of een bustocht door de Bollenstreek haalbaar is. Is dat te ver rijden of kan uw organisatie geen tourbus of tourbusje huren, haalt u dan vooral wat bloeiende bloembollen in huis. Of poot samen met de ouderen, die dat nog kunnen, wat bloembollen in potjes. Ook kunt u denken aan boeketten met uitlopende takken. Zeer geliefd en bekend zijn wilgenkatjes. De wilgenkatjes zijn zeer zacht. Dat kunt u de ouderen laten voelen.
Maar ook mooie, grote afbeeldingen van de lente kunnen een positieve uitwerking hebben op de stemming van uw cliënten. De organisatie 'Beter door Beeld' heeft goede, verlichte natuurafbeeldingen.

Lentevragen over bloemen

1. In welke beroemde attractie kunt u in het voorjaar allerlei bloembollen zien bloeien? De Keukenhof.
2. Noemt u eens een paar bolgewassen? Sneeuwklokjes, hyacinten, tulpen, krokussen, narcissen .
3. Om welk bolgewas is Nederland bekend in het buitenland? De tulpen.
4. Welk bolgewas geurt sterk? Een hyacint.
5. Welk bolgewas draagt de naam van het fruit waar je wijn van maakt? Druifjes.

Lenteverhalen

Ter afwisseling van de quizvragen, kunt u ook een voorjaarsverhaal voorlezen. Verhalen over het voorjaar zullen ook zeker herinneringen oproepen bij de ouderen met dementie, van wie velen lijden aan Alzheimer. Als u wat vragen stelt, kunt u hen ook aan het vertellen krijgen over het voorjaar. Bijvoorbeeld over de grote schoonmaak of over weer voor het eerst buiten spelen.

Een drietal voorjaarsverhalen geschreven speciaal voor ouderen met dementie, vindt u in het boek: 'Een hart vol verhalen’. U kunt het boek bestellen in iedere boekhandel of bij uitgeverij SWP in Amsterdam. De auteur heeft ook een handleiding geschreven bij dit boek om het praten over de verhalen gemakkelijker te maken. Deze gesprekshandleiding is uitsluitend te bestellen bij de auteur.

Vragen over lente-spreekwoorden

1. Vul het volgende spreekwoord aan: Maart roert zijn…? Staart.
2. Vul dit spreekwoord aan: Maartse buien die bedui(d)en…? Dat de lente aan komt kruien.
3. Vul dit spreekwoord aan: Aprilletje zoet…? Heeft nog wel eens een witte hoed
4. Vul deze uitdrukking aan: In mei leggen alle vogels…? Een ei (behalve de koekoek en de grasparkiet die leggen in de meimaand niet)

NB: Zelf de betekenis van een spreekwoord uitleggen is voor bejaarden die aan het dementeren zijn, moeilijk. Laat hen de spreekwoorden aanvullen en bespreek gezamenlijk de betekenis. Ook kunt u naar hun menig vragen over de spreekwoorden. Bijvoorbeeld: 'Denkt u dat dat echt waar is?'

Trakteren

Het is leuk om tijdens de quiz de deelnemers een traktatie aan te bieden die past bij het thema van dit vragenspel. Is het april, dan kunt u bijvoorbeeld de mensen verse aardbeien aanbieden. Met slagroom!

Lentequiz voor mensen met bijvoorbeeld Alzheimer: conclusie en muzikaal slotakkoord

Het houden van een lentequiz met ouderen met dementie geeft volop mogelijkheden om herinneringen op te halen, het geheugen te stimuleren en de natuur te beleven met alle zintuigen. En vergeet u vooral niet als slotakkoord 'de lente' te draaien uit 'De vier seizoenen' van Vivaldi!

Lees verder

• Lenteverhalen en -gedichten voorlezen aan dementerenden
• Lenteliedjes zingen met dementerenden
• Zomerverhalen en zomergedichten aan dementen voorlezen
• Voorlezen over de herfst bij dementie: verhalen, gedichten
• Winterverhalen, -gedichten, -liedjes voorlezen aan dementen