Gezondheid: Het geheugen

Het geheugen is een prachtig instrument, want je slaat allerlei informatie op die altijd weer terug te zoeken is. Uiterst ingenieus en door te leren (daar vallen bijvoorbeeld indrukken ook onder) vergaar je van alles wat je automatisch toevoegt aan dit geheugen. Je hoopt en gaat er eigenlijk vanuit dat je altijd terug kunt vallen op het geheugen, helaas geldt dat niet voor iedereen. Hoe werkt het geheugen eigenlijk en wanneer vergeten we?

Wat is precies het geheugen?

Wikipedia zegt er dit over: “Het geheugen is het vermogen van een mens of dier om informatie te onthouden. Het omvat drie belangrijke aspecten, namelijk de opslag, het vasthouden en het terugzoeken van informatie. Leren is het proces waardoor nieuwe kennis en vaardigheden in de hersenen wordt opgeslagen. Vergeten is het proces waardoor informatie in het geheugen verloren gaat.”
Dat wil dus zeggen dat alle informatie die we tot ons nemen, op wat voor manier dan ook, bij elkaar komt in ons brein en daar een plekje krijgt. De betreffende lade kan opengetrokken worden op het moment dat je het nodig hebt. Nieuwe informatie schuif je er als het ware in een nieuwe lade bij.

Hoe is het opgebouwd?

Het geheugen bestaat uit een aantal onderdelen, te weten:

• Het zintuiglijk geheugen, is wat het woord al zegt. De informatie welke via de zintuigen binnenkomt. Het is van zeer korte duur.
• Het kortetermijngeheugen, ook wel werkgeheugen genoemd, is voor informatie die slechts beperkte tijd onthouden wordt. Het kan van alles zijn, maar meer dan zo’n 7 tot 8 items onthouden past eigenlijk niet in het kortetermijngeheugen. Denk dus aan enkele mensen die je nog terug moet bellen of een paar boodschappen die je nog moet doen.
• Het langetermijngeheugen, is wat het woord zegt. Het betreft hier informatie die gedurende langere tijd opgeslagen moet worden, maar niet in het directe bewustzijn zit. Denk aan het berijden van de auto. Je hebt het enig moment geleerd en bent niet bewust meer bezig met het starten, schakelen en inparkeren. We spreken hier over het opslaan, vasthouden en desgewenst terugvinden van informatie.

Vergeten

Maar het kan ook zomaar gebeuren dat je informatie kwijt raakt. Dit kan verschillende oorzaken hebben. Maar liefst zo’n 40% van onze bevolking (groep gaat uit van 25 jaar oud tot en met 85 jaar oud) heeft in meer of mindere mate last van vergeetachtigheid. Tot nog zo’n 8% maakt zich zorgen over het teruglopende geheugen (info: Ned. Rijksuniversiteit Limburg), wat na tests uiteindelijk toch wel bleek mee te vallen. Het zegt minimaal iets over het belang wat we hechten aan het geheugen.

Slapen

Goed slapen is belangrijk, lichaam en geest herstelt en kan de meest rauwe randjes van traumatische gebeurtenissen afhalen. Tijdens de slaap worden stresshormonen onderdrukt en de hersenen slaan hierdoor het meest negatieve emoties (die horen bij de herinnering) niet op.

Leeftijd
Bij leeftijd is het bekend dat als mensen ouder worden, het geheugen wat terug kan lopen (niet noodzakelijkerwijs). Dan hebben we het niet over dementie met als meest voorkomende vorm Alzheimer, maar gewoon vanuit ouderdom. Alzheimer komt weliswaar meer bij oudere mensen voor, maar er zijn ook dertigers en veertigers die Alzheimer hebben. Gewoon ouder worden kan ook een terugslag in het geheugen betekenen, met als voordeel dat ouderen negatieve zaken eerder vergeten. Simpelweg omdat er minder aandacht voor is. Tussen 8 en 12 jaar is het gedeelte van de hersenen volgroeit wat ons kan laten vergeten. Vanaf de puberjaren ben je dus in staat “te vergeten”.

Geestelijke gezondheid

Als je geestelijke gezondheid te wensen overlaat, denk aan depressiviteit, heb je over het algemeen meer moeite om vervelende gebeurtenissen en gevoelens te vergeten. Ze kunnen door je geestestoestand zelfs een grotere rol spelen, dan de werkelijkheid is.

Tot slot

Het geheugen maakt ons tot “heel”. Zonder geheugen lijk je een huls en dat zie je nogal eens bij mensen die in een vergevorderd stadium dement zijn. Het geheugen maakt ons dus eigenlijk tot mens en uiterst belangrijk. De frustratie in een vroeg stadium van dementie, wetende dat je het straks allemaal niet meer weet, kan dan ook een uiterst pijnlijk proces zijn. Er zijn cursussen die kunnen helpen het geheugen te blijven trainen. Blijven leren is ook zo’n proces wat helpt om de hersenen actief te houden. Niet specifiek opleidingen, maar indrukken opdoen, open staan voor nieuwe gedachten, kortom processen in het hoofd te laten draaien maakt dat je hersenen bezig blijven en je informatie toe blijft voegen aan je geheugen. Op zich een prachtig proces.