Gestoken door een rog, koraalduivel, schorpioen- of steenvis

Roggen, koraalduivels, schorpioenvissen en steenvissen zijn giftige dieren die in de zee leven. De giffen van deze dieren doen pijn, maar slechts van enkele soorten is het gif echt gevaarlijk. Steenvissen kunnen dodelijk zijn, pijlstaartroggen ook als ze op de verkeerde plek steken. Maar zelfs als de meeste steken niet dodelijk zijn, doen ze nog steeds heel veel pijn. Door de plek in warm water te houden kan de pijn worden beperkt. Daarna moeten de resten van stekels worden verwijderd en de wond worden behandeld. Medische hulp is bij al deze steken zeker aan te raden, maar bij steenvissen van levensbelang.

Roggen

Roggen zijn platte vissen die doorgaans ongevaarlijk zijn. Pijlstaartroggen hebben een giftige stekel op hun staart. Deze dieren bijten niet, maar steken. De steek kan erg pijnlijk zijn, meestal is de steek in de voet als iemand op het dier gaat staan. Dit levert een opzwelling van de voet en mogelijke zwelling op, maar is niet gevaarlijk. De steek van een pijlstaartrog kan dodelijk. Hiervan zijn drie gevallen bekend, de bekendste Steve Irwin, ‘the crocodile hunter’. In dit geval ging het om een steek in de hartstreek.
Roggen zijn niet agressief en staan zelfs niet bekend als actieve verdedigers. De dieren zwemmen bij voorkeur weg. Hebben ze deze kans niet meer, dan zullen ze steken.

Koraalduivels en Schorpioenvissen

Koraalduivers en schorpioenvissen behoren tot dezelfde familie en er is geen consensus over welke soorten tot welke groep behoren. Daarom worden ze hier samen besproken. De vissen zien er doorgaans kleurrijk uit met lange vinnen en stekels. Deze stekels zijn giftig, maar niet dodelijk voor mensen. Als een koraalduivel of schorpioenvis zich bedreigd voelt, richt hij zich naar de aanvaller, onderste boven. Dit zorgt dat de stekels naar de aanvaller gedraaid zijn. Steken kunnen zeer pijnlijk zijn.

Steenvissen

De steenvis valt onder de schorpioenvissen, maar is een speciaal geval. Dit is een soort met gif dat dodelijk kan zijn voor mensen. De steenvis komt in grote delen van de wereld voor en kan tot een halve meter worden. Ze verstoppen zich tussen de rotsen, en zien er zelf ook uit als een steen. De rifsteenvis is de meest giftige vis in de wereld. De stekels kunnen door schoenzolen heen dringen. Omdat de dieren zo goed als onzichtbaar zijn tussen de stenen, zijn steenvissen gevaarlijk.

Wat hebben deze dieren gemeen?

De bovengenoemde vissen hebben allemaal giftige stekels. De giffen lijken op elkaar, zowel in de symptomen als in de behandeling. Geen van deze dieren is agressief, maar toch komen steken voor.

Symptomen

De symptomen van steken van deze dieren bestaan onder andere uit:

• Pijn (dit treedt meteen na de steek op)
• Open wond
• Misselijkheid
• Kotsen
• Schok
• Zwelling
• Ineenzakken (zeldzaam)

Behandeling van steken

Bij deze steken is eerste hulp belangrijk. Goede eerste hulp kan meer opleveren dan een dokter later. Houd de wond eerst in heet water (43 – 45 C), en houd hem daar voor 30 tot 90 minuten. Als de pijn terugkomt, herhaal je dit. Verwijder vervolgens alle zichtbare delen van de steker en maak de wond goed schoon met (bij voorkeur stromend) water. Hierna moet de wond worden schoongemaakt en verbonden. Deze behandeling wordt voor veel steken ook door dokters toegepast, omdat speciale behandelingen niet beschikbaar zijn.
Houd de plek de volgende paar dagen nog in de gaten. Als de roodheid zich verspreid, er een kloppende pijn optreed of koorts dan is er kans op een infectie en heb je antibiotica nodig.

Let op: De eerste hulp kan heel veel pijn en problemen later schelen, maar is geen vervanging voor medische hulp. Neem contact op met een lokale dokter, misschien is er antigif beschikbaar. Bij het vermoeden dat een beet door een steenvis komt, is medische hulp zeker nodig.