Dorstgevoel van levensbelang

Dorst, het verlangen om te drinken, is een belangrijk signaal van onze hersenen dat we beter niet negeren. Want omdat een mens zonder water maar enkele dagen kan overleven, is het dorstgevoel van levensbelang. Maar een bovenmatig dorstgevoel kan ook wijzen op een ziekte of aandoening. En bij ouderen treedt vaak juist een verminderd dorstgevoel op, iets waar de omgeving heel alert op moet zijn!

Waarom hebben we dorst?

Normaal gesproken duidt dorst erop dat het lichaam vloeistof nodig heeft. Reden voor die vloeistofbehoefte is doorgaans dat er te weinig gedronken is of overmatig zoutgebruik. Een verhoogd dorstgevoel treedt ook op na toegenomen vochtverlies, bijvoorbeeld door:

• overvloedig zweten;
• koorts;
• diarree;
• braken;
• bloedverlies;
• en bij brandwonden.

Wie zijn dorst niet lest, ervaart als gevolg daarvan vaak een gevoel van algemeen onbehagen.

Hoeveel moeten we drinken?

Een gezonde volwassene heeft gewoonlijk tussen de 1,5 en 3 liter water per dag nodig en kan ongeveer drie tot vier glazen water per uur verwerken. Drinken we eens een keer meer of minder, dan is dat volkomen onschadelijk en kan het snel door het lichaam weer in evenwicht worden gebracht.

Verminderd dorstgevoel bij ouderen

Meestal is dorstgevoel dus een aanwijzing dat het lichaam vocht nodig heeft. Het ontstaat al als het lichaam enkele procenten water verliest of als er zich te veel zout in het bloed bevindt, bijvoorbeeld na het eten van zout voedsel. Maar niet altijd komt dorst overeen met de daadwerkelijke behoefte aan vocht. Zo kan op oudere leeftijd het dorstgevoel verminderen of zelfs helemáál ontbreken. Deze zogenaamde Adipsie (verminderd dorstgevoel) kan leiden tot uitdroging van betrokkenen, omdat zij de vochtbehoefte van het lichaam niet meer compenseren. Vooral bij oudere mensen is het daarom belangrijk om aandacht te besteden aan de dagelijkse vochtinname en hen ook te laten drinken als ze geen dorst hebben.

Verhoogd dorstgevoel door ziekte

Naast het natuurlijk dorstgevoel bij een vochttekort of zoutoverschot, kan het dorstgevoel ook zonder tekort aan vocht optreden, bijvoorbeeld als symptoom van een ziekte. Er is een aantal stofwisselingsstoornissen zoals diabetes mellitus (suikerziekte), waarbij de patiënten voortdurend dorst hebben, hoewel ze genoeg drinken. In dat geval is het ontbreken van een bepaald hormoon de boosdoener. Zo’n door ziekte verhoogd dorstgevoel noemen we polydipsie. Wanneer het dorstgevoel ziekelijk verhoogd is, vereist dat behandeling. Die is dan vooral gericht op de voor het verhoogde dorstgevoel verantwoordelijke onderliggende ziekte.

Andere redenen voor verhoogd dorstgevoel

Ook aandoeningen aan nieren, bijnieren en schildklier, kunnen aanleiding geven tot een ziekelijk verhoogd dorstgevoel. Daarnaast kan een verstoring in de elektrolytenhuishouding zoals een verhoogd calciumgehalte in het bloed alsook het gebruik van diverse medicijnen (bijvoorbeeld diuretica) de mogelijke reden zijn voor een sterk dorstgevoel, ondanks een ontbrekende vochtbehoefte. Het is zelfs niet uitgesloten dat er psychische oorzaken zijn voor een overmatig dorstgevoel. Bij veel van deze aandoeningen is er behalve het altijd aanwezige dorstgevoel vaak ook sprake van verhoogde urinelozing, ook wel polyurie genaamd.

Juiste diagnose cruciaal bij toegenomen dorstgevoel

Als er zonder duidelijk aanwijsbare reden een verhoogd dorstgevoel bestaat, is een grondige diagnose raadzaam om de oorzaak daarvan vast te stellen. Daarbij kunnen bijvoorbeeld diabetes mellitus (suikerziekte) of diabetes insipidus (nierziekte) als reden voor de sterke dorst gelden.

Vragenlijst bij verhoogd dorstgevoel

Om uit te vinden wat de redenen voor de toegenomen dorst zijn, is voor een juiste diagnose in eerste instantie belangrijk om antwoord te krijgen op de volgende vragen:

• Sinds wanneer heeft u last van toegenomen en/of voortdurende dorst?
• Heeft u wellicht een bestaande aandoening zoals diabetes mellitus of een koortsveroorzakende infectie of iets dergelijks?
• Wat heeft u de afgelopen dagen gegeten en gedronken?
• Hebt u in de afgelopen weken aan gewicht verloren?
• Moet u vaak naar het toilet?
• Gebruikt u medicijnen?

Bloed- en urinetesten

Aansluitend kan uiteraard een grondig lichamelijk onderzoek noodzakelijk zijn. Bovendien kan de diagnose bij verhoogde dorst bestaan uit verschillende laboratoriumtesten. De arts kan daarbij een bloed- en een urinemonster laten onderzoeken.