ADD: De kenmerken en ADD in de dagelijkse praktijk

Wat is ADD? ADD staat voor Attention Deficit Disorder. ADD is een concentratiestoornis. Dit wil zeggen dat mensen met ADD een verminderd concentratievermogen hebben ten opzichte van mensen zonder ADD. Op dit moment wordt verondersteld dat dit concentratietekort veroorzaakt wordt door een aangeboren tekort aan dopamine in de hersenen. Er wordt nog steeds onderzoek gedaan naar andere mogelijke oorzaken. Wat zijn nu de kenmerken van dit concentratietekort en welke gevolgen heeft dit in de dagelijkse praktijk?

Wat zijn de kenmerken van ADD en vooral: wat betekent dit in de dagelijkse praktijk?

Mensen met ADD zullen zich herkennen in de meeste van onderstaande eigenschappen en daaruit volgend gedrag en emoties:

Niet goed langdurig kunnen concentreren (tenzij in hyperfocus) en snel afgeleid worden.

De concetratieproblemen die iemand met ADD ervaart leiden in de dagelijkse praktijk veelal tot:

• Problemen hebben met leren: men kan vaak slechts gedurende korte tijd de aandacht bij de lesstof houden. Er ontstaat vaak verwarring wanneer een ADD-er ineens uren achter elkaar zeer geconcentreerd aan de slag gaat. Wanneer iemand met ADD een grote passie voelt met betrekking tot een bepaald onderwerp, ontstaat wat we noemen een hyperfocus. Bij alle taken die niet deze intense interesse hebben is het voor iemand met ADD moeilijk zich niet te laten afleiden. De afleiding kan zowel intern (door veel gedachtes in het hoofd) als extern (geluiden en dingen van buitenaf) ontstaan;
• Geen geduld hebben voor gebruiksaanwijzingen: omdat gebruiksaanwijzingen vaak een lange brei aan informatie bevatten zakt een ADD-er de moed al in de schoenen wanneer hij het boekje openslaat;
• Voor zich uit staren, inactief zijn;
• Het eten aan laten branden: ook hier geldt dat het moeilijk is de aandacht bij het koken te houden. Het gebeurt regelmatig dat iemand met ADD tijdens het koken iets anders gaan doen en dan vergeet met het eten bezig te zijn.

Taken die moeten gebeuren laten wachten tot het laatste moment: er is sprake van zogenaamd uitstelgedrag

Het uitstellen van taken geldt vooral voor saaie dagelijkse klussen. Dit leidt in de praktijk tot:

• Moeite met bijhouden van administratie: een grote stapel ongeopende post is geen uitzonderlijk verschijnsel;
• Schimmel op etenswaren of een enorme berg afwas. Pas gaan afwassen als er geen schoon kopje meer in de kast staat;
• Was en strijk blijft liggen tot er geen schoon paar sokken meer in de kast ligt;
• Planten geen water geven.

Vergeetachtig en chaotisch zijn (door een slecht kortetermijngeheugen)

Doordat iemand met ADD een minder goed werkend kortetermijngeheugen heeft zijn veel dagelijkse klusjes een uitdaging:

• Vergeten op tijd boodschappen te halen;
• Veel losse spullen slingeren rond in huis;
• Zeer regelmatig portemonnee, sleutel of mobiel kwijt;
• Vergeten mobiel op tijd op te laden;
• Vaak te laat komen of afspraken helemaal vergeten.

Veel gedachten in het hoofd hebben, het hoofd staat nooit stil, last hebben van een vol hoofd

Iemand met ADD heeft af en toe tijd nodig het volle hoofd te ordenen. Wanneer iemand met ADD een hoofd vol gedachtes heeft uit zich dat dan ook vaak in wegdromen of afsluiten van anderen om de gedachtes te verwerken en analyseren. Bovendien blokkeert het volle hoofd vaak het handelen en denken van een ADD-er: hij voelt zich lamgeslagen en er komt weinig meer uit zijn handen:

• Voor zich uit staren, inactief zijn;
• Afsluiten van anderen, teruggetrokken leven.

Onzeker zijn, zich anders dan anderen voelen

Mensen met ADD hebben zich vaak hun hele leven al anders gevoeld dan anderen. Ze reageren anders op zaken en vinden niet altijd aansluiting. Deze onzekerheid kan in de praktijk leiden tot:

• Zich regelmatig een beetje down voelen;
• Niet veel vrienden hebben;
• Last van depressieve gevoelens;
• Moeite met uiten van gevoelens;
• Internaliseren van gevoelen, terugtrekken;
• Roken, drinken van alcohol of druggebruik;
• Teleurgesteld in zichzelf.

Veel mensen met ADD zijn doorzetters, vaak voorbij hun eigen grenzen. Ze willen, ondanks de energie die het ze kost de taak te vervullen, toch proberen te voldoen aan de norm. Ze hebben een hoog energieverbruik als het gaat om "gewoon" functioneren en de dagelijkse klusjes te klaren. Het hebben van een burn-out is dan ook een veel voorkomend beeld bij mensen met ADD.

Tot slot: tussen mensen met ADD bestaan net zoveel verschillen als tussen mensen zonder een concentratiestoornis. Ook de mate van het gedrag veroorzaakt door ADD verschilt uiteraard per persoon.

Lees verder

• ADD: Overeenkomsten en verschillen met ADHD
• ADD bij kinderen: omgaan met ADD op school
• ADD bij kinderen: Handreikingen voor leerkracht (en ouder)