Ben je een muggenmagneet?

Waarom heeft de ene persoon meer last van muggen dan de andere? Sommige mensen trekken muggen aan. Zij zitten vol beten, terwijl anderen er nauwelijks last van hebben. Je probeert je best te doen om ’s avonds te genieten van een barbecue, maar een constante zwerm muggen volgt je van de grill naar het zwembad. De gevolgen? Het doorboren van je huid met achterlating van een jeukende, rode bult en misschien zelfs een ernstige ziekte. Je bent continu om je heen aan het slaan om de beestjes weg te houden en merkt dat anderen helemaal geen last hebben van de muggen. Zou het kunnen dat muggen een voorkeur hebben om sommige mensen meer te steken dan anderen?

De voorkeur van muggen

Het korte antwoord is: ja, muggen hebben een voorkeur. Experts proberen de code te kraken waarom muggen een voorkeur hebben voor sommige mensen. Muggen vertonen bloedzuigende voorkeuren, zeggen de experts. Een op de 10 mensen is zeer aantrekkelijk voor muggen, maar niet voor het ‘avondeten’, vrouwelijke muggen (mannetjes steken mensen niet) hebben menselijk bloed nodig om vruchtbare eitjes te ontwikkelen. En blijkbaar willen ze niet zomaar iedereen.

Dat muggen (en andere stekende of bijtende insecten) van ‘zoet bloed’ zouden houden, is een fabeltje. Zoet bloed bestaat niet en muggen maken geen verschil tussen zoet en zuur. Een ander fabeltje is dat muggen bij voorkeur afkomen op mensen met bloedgroep 0. Bloedgroep 0 komt veel meer voor dan A, B of AB, dus is het normaal dat meer mensen met bloedgroep 0 gestoken worden. Maar dat heeft niets te maken met enige voorkeur van de mug. Maar wat trekt muggen dan wel aan?

Waar is die voorkeur van afhankelijk?

Wetenschappers weten dat onze gevoeligheid voor muggenbeten voor maar liefst 85% afhankelijk is van onze genetica. Ze hebben ook vastgesteld dat bepaalde chemische stoffen op het oppervlak van onze huid ervoor zorgen dan muggen dichterbij komen. Er wordt een enorme hoeveelheid onderzoek uitgevoerd over wat deze verbindingen en geuren zijn die mensen uitstralen die aantrekkelijk voor muggen kunnen zijn. Het is aangetoond dat mensen met hoge concentraties steroïden of cholesterol op hun huidoppervlak muggen aantrekken. Maar dat betekent niet dat de muggen alleen maar jagen op mensen met een hoog totaal cholesterol, ook jagen ze op mensen die gewoon heel efficiënt cholesterol kunnen verwerken waarvan de bijproducten op het huidoppervlak blijven zitten.

Muggen zijn ook aangetrokken tot mensen die overtollige hoeveelheden van bepaalde zuren zoals melkzuur, een bijproduct van sporten, of urinezuur en octenol (in je adem en zweet) produceren. Deze stoffen kunnen het reukvermogen van muggen 'triggeren' om te landen op nietsvermoedende slachtoffers. Maar het proces van aantrekking begint lang voor de landing. Muggen hebben een orgaan dat koolstofdioxide kan detecteren vanaf 50 meter afstand. Koolstofdioxide is een bijproduct van het verbranden van energie en wordt uitgestoten via je adem. Grotere mensen hebben de neiging om meer koolstofdioxide af te geven en dat is waarom muggen meestal liever volwassenen steken dan kleine kinderen. Zwangere vrouwen lopen ook een verhoogd risico, aangezien ze een grotere hoeveelheid kooldioxide uitademen dan normaal gezien.

Hoe riskant zijn muggenbeten?

Een allereerste muggenbeet veroorzaakt meestal helemaal geen huidreactie, maar bij een volgende beet ontstaat er een gevoeligheid voor de vreemde eiwitten in het speeksel van de mug met als gevolg kleine, jeukende, rode zwellingen op de plaats van de beet. Maar een muggenbeet kan veel meer dan een paar dagen van jeuk betekenen. Bij sommige mensen kunnen ze ernstige allergische reacties veroorzaken, plus, sommige muggen kunnen via het bloed bepaalde ziekteverwekkers overbrengen. Deze ziekteverwekkers zijn onder meer verantwoordelijk voor malaria, gele koorts, knokkelkoorts (dengue), hersenvliesontsteking (encefalitis) en olifantsziekte. Gelukkig komen de muggen die deze ziekten overbrengen niet voor in Nederland, maar voor mensen die naar tropische gebieden reizen is het zeker aan te raden om voorzorgsmaatregelen te treffen en indien ze gestoken worden door een mug dit te melden bij de huisarts wanneer men zich niet lekker voelt.

Hoe houdt je muggen nu weg?

Tal van afweermiddelen vullen de schappen van drogisterijen en supermarkten elke zomer. De meerderheid van de beschikbare muggenwerende middelen bevatten chemische stoffen als effectieve werkzame stof om muggen te weren. Sinds 1957 is DEET (diëthyltoluamide) de meest voorkomende chemische stof welke gebruikt wordt in deze producten. In studies is bewezen dat dit het meest effectieve chemische middel op de markt is. DEET is een stof die de geursensoren van muggen in de war brengt. Het zorgt ervoor dat ze je niet meer ruiken, waardoor je dus ook veel minder gestoken wordt. Er zijn echter ook een paar nadelen aan verbonden. Het kan de ogen en soms de huid irriteren, het heeft een sterke, en volgens sommigen een onaangename geur, het voelt vettig aan en het kan materialen zoals plastic, leder en synthetische producten aantasten. Opgelet dus met bijvoorbeeld brillen en horloges. DEET, hoewel de meest bekende, is niet de enige chemische stof die gebruikt wordt in muggenwerende middelen. Picaridin, vrij nieuw in de VS, is net zo effectief als DEET te zijn, maar wordt niet meer verkocht in Nederland.

Alternatieven voor chemisch-gebaseerde muggenafwerende middelen

Als je chemische muggenwerende middelen helemaal wilt vermijden, bestaan er een paar veelbelovende alternatieven. Citriodiol, ofwel PMD, komt uit citroen-eucalyptusolie en heeft een iets kortere werking dan DEET, maar houdt muggen toch ongeveer 8 uur op afstand. Andere voorbeelden zijn pepermunt en lavendelolie. Deze soort etherische (vluchtige) oliën overbelasten de geur- en smaaksensoren van de muggen, en bovendien zijn ze meestal dodelijk voor de mug bij contact. Oliën zoals citronella, ceder, citroengras en geranium bieden ook deze bescherming, maar zijn van zeer korte duur.

Vitamine B zou ook een goed alternatief zijn. Deze vitamine zou de lichaamsgeur van mensen dusdanig veranderen dat men niet meer aantrekkelijk is voor muggen. In sommige B-vitaminen zit zwavel, en dit zou de oorzaak zijn van de verandering in lichaamsgeur. De relatie tussen vitamine B en muggenbeten is nog niet wetenschappelijk aangetoond, maar veel mensen zeggen er baat bij te hebben om dagelijks vitamine B-supplementen te slikken.

Neem de tijd om naar het grote plaatje - je tuin - te kijken. Verstopte goten, de spleten van plastic speelgoed, vuilnisbakken, regentonnen zonder gescreende covers en vogelbaden zijn enkele van de grootste broedplaatsen voor muggen. Wanneer je corrigerende maatregelen neemt zullen er veel minder muggen in je omgeving zijn, en heb je ook minder last van muggenbeten.