Gezichtsvelduitval en gezichtsvelddefect: Soorten onderzoek

Het gezichtsveld is het deel van de omgeving die de patiënt op dat moment ziet wanneer hij recht vooruit kijkt. Wanneer het oog zich fixeert op één punt (fixatiepunt), is het meten van het gezichtsveld mogelijk. Dit gebeurt in graden. Het normale gezichtsveld bedraagt ongeveer 160-180 graden horizontaal en 120-130 graden verticaal. Bij een gezichtsvelddefect verliest de patiënt een deel van het gezichtsveld. Een patiënt wordt hierdoor mogelijk (zwaar) slechtziend.

• Oorzaken gezichtsvelduitval bij de patiënt: Gezichtsvelddefect, hemianopsie en scotoom
• Gezichtsveldonderzoek
• Eenvoudig gezichtsveldonderzoek
• Amsler-rooster
• Na onderzoek bij de oogarts

Oorzaken gezichtsvelduitval bij de patiënt: Gezichtsvelddefect, hemianopsie en scotoom

Gezichtsvelduitval gebeurt bij volgende aandoeningen.

Gezichtsvelddefect

Bij een centraal of perifeer gezichtsvelddefect ontbreekt een deel van het gezichtsveld.

Centrale gezichtsvelduitval
Centrale gezichtsvelduitval treedt op bij een aantal zeldzame aandoeningen zoals onder andere:

• achromatopsie (volledige kleurenblindheid)
• de ziekte van Best
• de ziekte van Stargardt
• kegeltjesdystrofie (verlies van kegeltjes van het netvlies)
• Leber erfelijke optische neuropathie (LHON)
• leeftijdsgebonden maculadegeneratie
• maculagaten
• optische neuropathie

Perifeer gezichtsveldverlies
Een verlies van het perifere gezichtsvermogen gebeurt onder andere bij:

• aniridie
• chorioretinitis
• coloboom
• een beroerte (bij een beroerte is onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen aanwezig, wat mentale en lichamelijke symptomen veroorzaakt)
• glaucoom (open- en gesloten hoek-glaucoom)
• het Marfan-syndroom
• netvliesloslating
• oogzenuwaandoeningen
• retinitis pigmentosa

Bij een ernstig perifeer gezichtsvelddefect heeft een patiënt soms tunnelzicht, ook bekend als tunnelvisie of kokervisie. Nachtblindheid en fotofobie (medische term voor "overgevoeligheid voor licht") presenteren zich soms wanneer de staafjes zijn aangetast. Daarnaast veroorzaken migraine (aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn), ontstekingen, erfelijke aandoeningen, diverse netvliesaandoeningen, voedingstekorten, toxinen (giftige stoffen), geneesmiddelen, oogtumoren, vasculaire aandoeningen enzovoort gezichtsvelddefecten.

Hemianopsie
Bij hemianopsie treedt een visueel defect op in elke ooghelft.

Scotoom

In de volksmond is een scotoom bekend als een “blinde vlek”. Hierbij ontbreekt een stuk van het gezichtsveld maar dit is omgeven door een normaal gezichtsveld. Bij een relatief scotoom ziet de patiënt weinig verlichte objecten niet maar grotere en meer heldere objecten ziet hij wel. Bij een absoluut scotoom ziet de patiënt niets in het gebied waar het scotoom zich bevindt.

Gezichtsveldonderzoek

Naast een standaard uitgebreid onderzoek waaronder een oftalmoscopie en tonometrie, voert de oogarts een gezichtsveldonderzoek (perimetrie of campimetrie) uit. Het is een tamelijk belastend onderzoek waarbij de patiënt fixeert op een punt in een flauw verlichte bol. Wanneer een lampje verschijnt in de bol, drukt de patiënt op een knopje als hij dit lampje ziet. De oogarts heeft meteen de resultaten na het onderzoek en hij bespreekt dit nadien met de patiënt.

Daarenboven zijn bij de oogarts nog twee eenvoudige onderzoeken mogelijk voor het detecteren van gezichtsvelddefecten.

Eenvoudig gezichtsveldonderzoek

De oogarts zit ongeveer één meter van de patiënt. De patiënt sluit een oog en moet blijven kijken naar de neus van de oogarts. Ondertussen beweegt de oogarts zijn vinger in verschillende richtingen en vervolgens vertelt de patiënt wanneer hij de vingers ziet. Daarna doet de oogarts dit onderzoek met het andere oog. De patiënt beweegt daarnaast vaak zijn ogen weg van de neus waardoor het onderzoek niet altijd objectief is. Dit onderzoek geeft bijgevolg slechts een eerste indicatie van een mogelijk gezichtsvelduitval weer.

Amsler-rooster

Hiermee beoordeelt de oogarts het centrale 10° gezichtsveld, met als doel centrale en paracentrale scotomen te detecteren. Het Amsler-rooster bestaat uit een vel papier waarop een 10 cm x 10 cm raster is bedrukt met een zwarte stip in het midden. De patiënt dekt één oog af en concentreert zich op de centrale stip. De patiënt vertelt de oogarts of hij de vier hoeken van het rooster ziet. Vervolgens geeft de patiënt opmerkingen over eventuele verstoringen of ontbrekende gebieden binnen het raster. Sommige patiënten zijn in staat de misvorming uit te tekenen waardoor de progressie van de oogaandoening in beeld verschijnt. Daarna voert de patiënt de test uit met zijn andere oog. Dit onderzoek geeft een redelijke indicatie over de maculafunctie. Het onderzoek is eenvoudig, voert de patiënt zelfs thuis uit als hij wil, en daardoor is het voor hem handig om eventuele wijzigingen snel op te sporen. De Amsler-test staat op diverse websites, waaronder deze van Oogarts Liesbenborghs.

Na onderzoek bij de oogarts

Een patiënt heeft wellicht heel wat vragen als hij geleidelijk aan of plots slechtziend is of stilaan zwaar slechtziend of blind wordt. Gelukkig zijn er tal van aanpassingen, hulpmiddelen, begeleidingsvormen en andere nuttige tips en trucs waardoor het leven met een visuele beperking een pak eenvoudiger is.

Lees verder

• Gezichtsveldonderzoek: Onderzoek uitval gezichtsveld
• Netvliesloslating: Loslaten van netvlies (retina) van oog
• Een oogonderzoek bij de oogarts: Screening naar oogziekten
• Laat regelmatig een oogonderzoek doen door de oogarts
• Glaucoom: Verhoogde oogdruk met verlies van gezichtsvermogen