Splenectomie: Chirurgische verwijdering van de milt
Bij een splenectomie verwijdert een chirurg een zieke of beschadigde milt gedeeltelijk of volledig. De milt bevindt zich bovenaan in de buik, links onder de ribbenkast. De milt helpt het lichaam om bacteriën en infecties te bestrijden (afweerfunctie) en oude of beschadigde bloedcellen te filteren. De meest voorkomende reden voor een splenectomie is de behandeling van een gescheurde milt, vaak veroorzaakt door een abdominale verwonding. Niettemin leiden heel wat mogelijke medische problemen tot een chirurgische verwijdering van de milt. De patiënt is na een operatie meer vatbaar voor infecties, maar veelal is de prognose na de operatie zeer goed. De eerste splenectomie werd uitgevoerd in 1916 door de Oostenrijkse chirurg Hermann Schloffer
Indicatie splenectomie
Een chirurg voert een splenectomie uit bij patiënten met een
bloedaandoening, een bloedvataandoening, een
cyste (abnormaal met vocht gevormde blaasvormige holte in lichaam) of tumor, een
gescheurde milt, een infectie en
kanker.
Bloedaandoeningen
Bloedaandoeningen die leiden tot een splenectomie omvatten
polycythemia vera,
thalassemie,
sikkelcelziekte, idiopathische thrombocytopenie purpura (ITP),
erfelijke sferocytose (bloedaandoening met symptomen van bloedarmoede, geelzucht en een vergrote milt),
hemolytische anemie (voortijdige afbraak van rode bloedcellen) en
erfelijke elliptocytose. Door deze bloedaandoeningen ontstaat hypersplenie (
medische term voor "overactieve milt").
Bloedvataandoeningen
Bij een
bloedstolsel (
trombose) in de bloedvaten van de milt en een miltslagaderaneurysma die beiden zeldzaam zijn, is mogelijk eveneens een chirurgische verwijdering van de milt noodzakelijk.
Cyste of tumor
Een cyste in de milt of andere (goedaardige) tumoren leiden soms ook tot een splenectomie.
Gescheurde milt
Ook is een splenectomie nodig bij sommige patiënten met
splenomegalie (een vergrote milt) wanneer de milt problemen veroorzaakt met de te lage bloedplaatjes en rode bloedcellen en hierdoor mogelijk scheurt. Een gescheurde milt, hetgeen levensbedreigend is, is mogelijk eveneens het gevolg van een ernstig buikletsel of een ander
trauma aan de milt (miltletsel).
Infecties
Een
abces of een andere infectie vereist soms een splenectomie wanneer deze niet reageert op andere behandelingen.
Kanker
Een
Hodgkin-lymfoom (kanker van lymfesysteem met
vergrote lymfeklieren, koorts en
vermoeidheid) en
een non-Hodgkin lymfoom (kanker in lymfocyten van immuunsysteem met vergrote
lymfeklieren en algemene symptomen) en chronische lymfatische
leukemie resulteren mogelijk ook in de chirurgische verwijdering van de milt.
Andere oorzaken
Ook bij een levercirrose is een splenectomie soms noodzakelijk.
Tegenindicatie splenectomie
Het afweersysteem van de patiënt moet goed werken alvorens de operatie doorgaat. Daarom is deze ingreep niet mogelijk bij erg zwakke patiënten en evenmin bij kinderen onder de vijf à zes jaar.
Voor de chirurgische verwijdering van de milt
Voorbereidingen
De patiënt meldt de arts een (eventuele) zwangerschap, en ook geeft hij de arts informatie over
allergieën (allergische reactie door contact met uitlokkende stof) en (onderliggende) aandoeningen. Stoppen met
roken is verder aangewezen, dit bespoedigt namelijk het herstelproces. Voorts meldt de patiënt ruim op voorhand welke
vitaminen,
kruiden en andere supplementen hij neemt. Ook het medicatiegebruik meldt de patiënt aan de chirurg, want mogelijk moet hij in overleg de dosis aanpassen of tijdelijk stoppen met de medicijnen.
Onderzoeken
De patiënt krijgt voor de operatie nog een volledig lichamelijk onderzoek. Ook zorgt de arts er voor dat de patiënt is ingeënt tegen de pneumokokken (
pneumokokkeninfectie,
meningokokken, Haemophilus influenzae en griepvaccins. Voorts krijgt de patiënt een uitgebreid
bloedonderzoek, speciale beeldvormende diagnostiek, en andere onderzoeken waardoor de arts uit de resultaten afleidt dat de patiënt voldoende gezond is om de operatie te ondergaan. Verder ontvangt de patiënt indien nodig
bloedtransfusies met extra rode bloedcellen en bloedplaatjes. Tot slot neemt de patiënt mogelijk preventief
antibiotica. Dit bespreekt de patiënt uitvoerig op voorhand met de arts.
Praktisch
De patiënt komt nuchter naar het ziekenhuis.
Beschrijving operatie door chirurg: Laparoscopie of open chirurgie
De patiënt krijgt net voor de operatie algemene
anesthesie toegediend. Hij is met andere woorden pijnvrij en slaapt gedurende de operatie. Deze operatie is mogelijk via open chirurgie alsook via laparoscopie (kijkoperatie). Laparoscopische chirurgie biedt een aantal voordelen. De patiënt herstelt veelal sneller en heeft vaak minder
pijn dan bij open chirurgie. De chirurg bepaalt de werkwijze afhankelijk van de grootte van de milt. Hoe groter de milt, hoe groter de kans dat de chirurg open chirurgie toepast. Daarnaast is laparoscopische chirurgie niet mogelijk bij alle patiënten. Patiënten met een gescheurde milt krijgen namelijk standaard open chirurgie.
Open chirurgie
De chirurg maakt een snede (incisie) in het midden van de buik of aan de linkerkant van de buik net onder de ribben omdat de milt zich daar bevindt. Via allerlei chirurgische technieken verwijdert hij de milt. Indien de patiënt een
kankerbehandeling krijgt, onderzoekt de chirurg tevens de lymfeklieren in de buik en verwijdert hij deze indien nodig. Tot slot sluit de chirurg de incisie met hechtingen of nietjes.
Laparoscopie
Tijdens deze minimaal invasieve operatie maakt de chirurg drie à vier kleine sneetjes in de buik van de patiënt. De chirurg vult daarna de buikholte met gas zodat hij in staat is de omgeving te beoordelen en de operatie uit te voeren met meer werkruimte. Een laparoscoop is een dunne, verlichte buis met op het einde een kleine camera die de chirurg via een klein sneetje in de buik van de patiënt plaatst. Op deze manier is hij in staat om de milt te verwijderen. De werkwijze is verder hetzelfde als bij open chirurgie.
Na de operatie
Na de operatie verblijft de patiënt nog in een verkoeverkamer. Een verpleegkunde controleert daar zijn vitale functies. Zo moet de patiënt stabiel zijn, alert zijn en een goede ademhaling hebben alvorens hij naar een gewone kamer gaat. Het gemiddelde verblijf in het ziekenhuis bedraagt één tot zeven dagen, afhankelijk van de operatietechniek, de conditie van de patiënt en het gekozen ziekenhuis. De volledige hersteltijd van een splenectomie bedraagt vier tot zes weken.
Risico’s en complicaties bij de patiënt
Algemene anesthesie
Risico's voor anesthesie en chirurgie zijn onder andere: bloedingen, bloedstolsels in de
benen die zich mogelijk verspreiden naar de longen,
ademhalingsproblemen en infecties. Ook reageert een patiënt mogelijk allergisch op medicatie.
Splenectomie
Risico’s van deze operatie omvatten een bloedstolsel in de poortader (een belangrijke ader die het bloed vervoert naar de lever), een ingeklapte long (pneumothorax), een verhoogd risico op een infectie na een splenectomie (post-splenectomie sepsis of andere infecties, vooral bij kinderen), een verwonding van nabijgelegen organen (zoals de pancreas, maag en colon) en pus onder het
middenrif (subdiafragmatisch abces)
Prognose chirurgie bij patiënten
Het resultaat van deze operatie is afhankelijk van welke aandoening of verwondingen de patiënt heeft. De milt groeit niet vanzelf terug aan, maar andere lichaamsorganen vervullen de taken van de milt na de operatie. Veelal herstellen patiënten zonder een onderliggende aandoening of zonder ernstige verwondingen vrij vlot na deze ingreep en leiden ze weer een actief leven. De patiënt is wel meer vatbaar voor infecties na de ingreep. De patiënt krijgt daarom best jaarlijks het griepvaccin en andere nodige vaccinaties. Soms krijgt een patiënt ook na de operatie nog antibiotica om infecties te voorkomen.
Lees verder