Otoscopie: Inwendig gehooronderzoek van het oor of de oren

De arts voert een gehooronderzoek uit met behulp van een otoscoop. Dit is een inwendig kijkinstrument waarop een vergrootglas bevestigd is. Met een otoscopie krijgt de arts een idee over de mogelijke problemen in de gehoorgang, het trommelvlies en het middenoor. Zo spoort hij onder andere een infectie, een oorprop (overtallig oorsmeer) of een object op. Het onderzoek is snel, vrijwel pijnloos, niet-invasief en relatief veilig. Dankzij de resultaten is de arts meteen in staat om een geschikte behandeling uit te voeren.

• Synoniemen otoscopie
• Indicatie: Onderzoek van gehoorgang, het trommelvlies en het middenoor
• Tegenindicatie onderzoek
• Voor het onderzoek van het oor of de oren
• Tijdens de otoscopie
• Na het onderzoek met de otoscoop
• Resultaten van het onderzoek van de gehoorgang
• Risico’s inwendig gehooronderzoek

Synoniemen otoscopie

Een otoscopie is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• inwendig gehooronderzoek
• inwendig ooronderzoek

Indicatie: Onderzoek van gehoorgang, het trommelvlies en het middenoor

Een patiënt met één of meer van met volgende symptomen, zoekt best een arts op voor een gehooronderzoek:

• een afscheiding uit het oor (oorafscheiding)
• een bloeding uit het oor (oorbloeding)
• duizeligheid
• een oorontsteking
• ernstige oorpijn
• gehoorverlies / plotselinge doofheid
• knobbeltjes in het oor
• koorts
• oorsuizen (piep in de oren, medische term is "tinnitus aurium")
• voorwerpen in het oor

De arts is dankzij de otoscopie in staat om allerlei ooraandoeningen op te sporen en daarna een geschikte behandelingsmethode voor te stellen. Daarnaast voert de arts dit gehooronderzoek uit om te kijken om de (tussentijdse) resultaten van een behandeling te beoordelen. De arts spoort hiermee mogelijk een cholesteatoom (choleseatoma) op. Dit is een chronische middenoorontsteking: Een cholesteatoma ontstaat door invasie of ingroei van de huid die de uitwendige gehoorgang bedekt, naar het middenoor waarin zich de gehoorbeentjes bevinden. Daarnaast is een otoscopie nodig bij een hoofdwonde, bij een gescheurd of geperforeerd trommelvlies en bij een chronische buitenoorontsteking.

Tegenindicatie onderzoek

Wanneer oorsmeer, vuil, of een voorwerp zoals een boon of een korrel het trommelvlies in de gehoorgang blokkeert, reinigt de arts eerst de gehoorgang voordat hij verder gaat met het onderzoek. Verder is een huilend kind niet altijd makkelijk om te onderzoeken. Het trommelvlies heeft dan namelijk een rode kleur, wat de arts mogelijk verwart met een oorontsteking. Daarnaast zijn er patiënten die omwille van een psychische en/of fysieke toestand niet in staat zijn om stil te blijven zitten. Bij hen gaat dit onderzoek veelal ook niet door.

Voor het onderzoek van het oor of de oren

De patiënt hoeft geen speciale voorbereidingen te treffen voor het onderzoek.

Tijdens de otoscopie

De arts dimt eerst de lichten in de onderzoekskamer. De houding van de patiënt hangt af van de leeftijd van de patiënt. Een jong kind ligt op zijn of haar rug met het hoofd gedraaid naar de zijkant of anders legt het kind het hoofd tegen de borst van een volwassene. Oudere kinderen en volwassenen zitten en kantelen het hoofd. De arts onderzoekt het oor dat het verst weg is van de schouder wanneer het hoofd kantelt. Wanneer de patiënt na het onderzoek van het eerste ooronderzoek het hoofd in de andere richting kantelt, is de arts eveneens in staat om het andere oor te beoordelen.

De arts trekt het oor voorzichtig omhoog, terug of vooruit zodat de gehoorgang recht in beeld komt. Vervolgens plaatst hij rustig het puntige uiteinde (speculum) van de otoscoop in het oor. Een lichtstraal schijnt door de otoscoop in de gehoorgang. De arts verplaatst voorzichtig de otoscoop in verschillende richtingen om de binnenzijde van het oor en het trommelvlies te zien. Soms is hij niet in staat om meer te zien omdat de gehoorgang verstopt is met overtallig oorsmeer (oorprop). In dat geval verwijdert hij eerst de oorprop. Een oorspecialist (audioloog) gebruikt een binoculaire microscoop om een vergrote blik van het oor te krijgen. Als de patiënt een oorontsteking heeft, voelt hij mogelijk wel wat pijn. De arts stopt dan ook onmiddellijk met het onderzoek als de pijn verergert.

Soms bevindt zich een plastic bol op de otoscoop. Wanneer de arts drukt op een knopje op de otoscoop, komt een klein zuchtje lucht in de buitenste gehoorgang terecht. Deze otoscoop is gekend als een pneumatische otoscoop. Met behulp van het zuchtje lucht bekijkt de arts de beweging van het trommelvlies. Wanneer het trommelvlies weinig beweegt, wijst dit mogelijk op de aanwezigheid van vocht in het middenoor (otitis media met effusie). Dankzij de pneumatische otoscoop identificeert de arts een probleem met de buis van Eustachius.

Na het onderzoek met de otoscoop

De arts heeft meteen de resultaten van het onderzoek als hij de oren heeft onderzocht, en deelt deze mee aan de patiënt. Hierop volgt mogelijk een behandeling. Hoewel een gehooronderzoek via een otoscoop (otoscopie) een nuttig diagnostisch onderzoek is, is de arts hiermee niet in staat om alle oorproblemen te detecteren. Daarom zijn vaak andere oor- en gehooronderzoeken vereist. Enkele voorbeelden hiervan zijn een tympanometrie en een evenwichtsonderzoek.

Resultaten van het onderzoek van de gehoorgang

Normale resultaten

De gehoorgang verschilt in grootte, vorm en kleur van patiënt tot patiënt. De gehoorgang heeft de huidskleur en bezit kleine haartjes. Geelbruine oorsmeer is mogelijk aanwezig. Het trommelvlies heeft een lichtgrijze of een glanzende, parelwitte kleur. Het licht weerkaatst tot slot op de oppervlakte van het trommelvlies.

Abnormale resultaten

Vooral kleine kinderen zijn getroffen door oorinfecties. Een doffe of afwezige lichtreflex van het trommelvlies wijst soms op een middenoorinfectie of vocht in het middenoor. Het trommelvlies ziet er rood en uitpuilend uit bij een infectie. Een amberkleurige vloeistof of luchtbellen achter het trommelvlies zijn vaak gezien wanneer zich vocht in het middenoor bevindt. Soms heeft de patiënt een buitenoorontsteking. Hierbij voelt de patiënt pijn wanneer de arts trekt of beweegt aan de oorschelp. De gehoorgang ziet er rood of gezwollen uit. Tevens is de gehoorgang gevoelig en is deze gevuld met geelgroene pus.

Risico’s inwendig gehooronderzoek

Een infectie verspreidt zich mogelijk van het ene oor naar het andere oor als de otoscoop niet goed is gereinigd. Ook treedt af en toe lichte irritatie op doordat het puntige einde van de otoscoop het slijmvlies van de gehoorgang raakt. Dit valt echter te voorkomen door het langzaam en voorzichtig plaatsen van de otoscoop in de gehoorgang.

Lees verder

• Gezonde oren: Tips voor bescherming van gehoorvermogen
• BERA-test: Onderzoek voor opsporen zenuw- of gehoorschade
• Gehoorverlies bij kinderen: Symptomen bij slechthorend kind
• Perceptief en geleidend gehoorverlies: Oorzaken en symptomen
• Plotsdoofheid: Plotseling gehoorverlies (sudden deafness)