Menopauze: Einde van de menstruatieperiode (overgang)
De menopauze is geen aandoening, maar een normale fase van het leven van een vrouw. Dit is de periode waarin de maandelijkse bloedingen ophouden. De eierstokken stoppen hierbij met werken. De productie van hormonen in het lichaam van een vrouw daalt, al is dit reeds verschillende jaren voor de menopauze begonnen. De meest voorkomende overgangsverschijnselen omvatten depressieve stoornissen, slaapstoornissen, seksuele disfunctie, spier- en gewrichtspijn, osteoporose en opvliegers. Medicatie en veranderingen in de levensstijl zijn de meest voorkomende behandelingen om de symptomen te verlichten.
Epidemiologie einde van de maandstonden
De prevalentie van symptomen van de menopauze is bij Afrikaanse vrouwen hoog. Vrouwen uit Zuid-Amerika klagen over het optreden van depressieve, seksuele disfuncties en ongemak in verband met
spierpijn en
gewrichtspijn. Bij vrouwen uit de Verenigde Staten zijn spier- en gewrichtspijn de meest gemelde symptomen. Vrouwen in Australië lijden voornamelijk aan seksuele disfunctie, terwijl Aziatische vrouwen meer kampen met depressieve stoornissen. In Europa is er een veel grotere incidentie van slaapstoornissen en depressieve stoornissen. Vrouwen over de hele wereld lijden aan aandoeningen en symptomen kenmerkend voor de menopauze ongeacht de etnische afkomst, huidskleur of socio-demografische factoren. De menopauze start bij de meeste vrouwen tussen de 45 tot 55 jaar, met een gemiddelde leeftijd van 51 jaar.
Oorzaken menopauze: Natuurlijk, chirurgisch of door geneesmiddelen
Natuurlijke menopauze
Tijdens de menopauze stoppen de eierstokken van een vrouw met het maken van eicellen. Het lichaam produceert minder
oestrogeen en progesteron, vrouwelijke hormonen. Door een lager niveau van deze hormonen ontstaan overgangsverschijnselen. De maandstonden komen minder vaak en stoppen uiteindelijk door de
hormonale veranderingen. Bij sommige vrouwen gebeurt dit plots, maar bij de meeste vrouwen stopt de menstruatieperiode geleidelijk. De menopauze is voltooid wanneer een vrouw deze gedurende een periode van één jaar niet gehad heeft (postmenopauze).
Chirurgische menopauze
Een chirurgische menopauze vindt plaats wanneer chirurgische behandelingen leiden tot een daling van de oestrogeen. De
vroege menopauze ontstaat mogelijk bij het chirurgisch verwijderen van de eierstokken (ovariëctomie) of bij het verwijderen van de
baarmoeder (
hysterectomie).
Menopauze door geneesmiddelen
Af en toe veroorzaken bepaalde geneesmiddelen voor
chemotherapie,
radiotherapie en hormonale therapie voor
borstkanker ook het einde van de maandstonden.
Symptomen
De symptomen variëren in ernst van vrouw tot vrouw. Zo hebben sommige vrouwen geen klachten of symptomen, terwijl anderen de symptomen als erg slopend ervaren. De symptomen van chirurgische menopauze zijn vaak wel ernstiger en beginnen plots. De symptomen van de natuurlijke menopauze starten reeds tot maximum zes jaar voor de laatste menstruatie en gedurende een variabel aantal jaren na de laatste menstruatie. De maandstonden komen vaker of juist minder vaak voor. Sommige vrouwen krijgen deze om de drie weken om dan na een tijd een menstruatieperiode over te slaan. Ook erg onregelmatige menstruatieperiodes komen voor die gemiddeld één tot drie jaar aanwezig blijven voordat ze volledig stoppen.
Veel voorkomende symptomen van de menopauze zijn onder meer:
- algemeen: blozen, gewichtstoename en opgeblazen gevoel, hoofdpijn, nachtelijk zweten, koud zweten
- borstpijn
- emotioneel: opvliegers (gewoonlijk het ergst gedurende de eerste 1-2 jaar), vergeetachtigheid (bij sommige vrouwen)
- hart: hartkloppingen, een onregelmatige hartslag
- huid: droger, dunner, haaruitval, broos en droog haar, een rode neus, brandende voeten
- menstruatie: gebruikelijke menstruatiepijn, pijn aan de borst, veranderingen in de menstruatie
- seks: een verminderde vruchtbaarheid (vruchtbaarheidsproblemen), libidoveranderingen, pijnlijke geslachtsgemeenschap
- slaapproblemen, slapeloosheid
- stemmingswisselingen: prikkelbaarheid, depressie en angst
- urinewegen: urineverlies (urine-incontinentie), urineweginfecties, een overactieve blaas of frequent urineren (pollakisurie)
- vagina: vaginale droogheid, vaginale infecties, vaginale atrofie (vaginale wand is dunner, droger en ontstoken), vaginale jeuk, een brandend gevoel aan de vagina
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoek
De diagnose van de menopauze gebeurt meestal door een combinatie van verschillende factoren. Vooreerst kijkt de arts de
medische geschiedenis van een vrouw in. Daarnaast noteert hij de huidige symptomen van de vrouw. Ook sluit hij andere oorzaken van de symptomen uit. De diagnose van de menopauze gebeurt nadat een vrouw minstens één jaar geen maandstonden meer gehad heeft.
Diagnostisch onderzoek
Meestal zijn hormoononderzoeken niet nodig. Eventueel voert de arts een
bloedonderzoek uit en meet hij de hoeveelheid follikelstimulerend hormoon (FSH) in het bloed.
Behandeling einde van de menstruatieperiode
De meeste behandelingen zijn gericht op het behandelen van symptomen in plaats van het veranderen van de menopauze, die een natuurlijke en gezonde levensfase is voor de meeste vrouwen. Behandelingen bestaan uit:
- antidepressiva (helpen bij emotionele veranderingen)
- hormoontherapie (oestrogeentherapie)
- preventieve medicijnen of supplementen voor chronische postmenopauzale aandoeningen zoals osteoporose (verlies van botmassa met risico op botbreuken) en hart- en vaatziekten
- smeermiddelen (glijmiddelen) voor vaginale droogheid
- veranderingen in de levensstijl
- vrij verkrijgbare en enkel op doktersvoorschrift verkrijgbare medicijnen
Prognose: Symptomen verdwijnen na overgang
Bij de meeste patiënten verdwijnen de symptomen nadat de overgang is voltooid.
Complicaties
De menopauze verhoogt ook het risico op
hartziekten (door een hoger
cholesterolgehalte) of osteoporose (botontkalking), vooral in de eerste paar jaar na de laatste menstruatie. Het risico op botontkalking geldt vooral voor vrouwen boven de 65 jaar. De arts voert daarom regelmatig een
botdichtheidsmeting uit wanneer een familiale geschiedenis van osteoporose bekend is of bij een gebruik van geneesmiddelen waarbij osteoporose mogelijk ook voorkomt. Ook treden soms na de menopauze nog
abnormale vaginale bloedingen op, wat de arts moet weten, omdat dit mogelijk wijst op andere aandoeningen zoals
kanker.
Lees verder