Zuurvaste kleuring: Onderzoek naar tuberculose of nocardiose
De zuurvaste kleuring is een laboratoriumonderzoek waardoor de laborant bepaalt of een monster van weefsel, bloed of andere lichaamsvloeistoffen besmet is met de bacteriën die tuberculose, nocardiose en andere ziekten veroorzaken. Deze bacteriën zijn gekenmerkt door een sterke celwand die resistent zijn tegen andere vormen van kleuring. Voor dit kleuringsonderzoek in een laboratorium heeft de arts een monster nodig van diverse lichaamsvloeistoffen van de patiënt, afhankelijk van de aard en locatie van de vermoedelijke infectie. In de meeste gevallen zijn weinig risico’s verbonden aan het afnemen van deze monsters. De zuurvaste bacteriën krijgen een andere kleur en zijn hierdoor positief voor een infectie. Een gepaste behandeling is dankzij deze eenvoudige test beschikbaar voor de patiënt.
Indicatie zuurvaste kleuring
De arts voert dit onderzoek uit als hij wil weten of de patiënt besmet is met de bacterie die
tuberculose,
nocardiose of gerelateerde infecties veroorzaakt. Door de kleuring weet hij of hij te maken heeft met een zuurvaste of niet-zuurvaste bacterie. Dankzij de testresultaten weet de arts welke behandeling de patiënt nodig heeft.
Voorbereiding: Monster verzamelen
De voorbereiding hangt af van welk monster nodig is en hoe de arts dit wenst te verzamelen. De arts verzamelt een monster van beenmerg, bloed, huidweefsel, ontlasting;
sputum (slijm) of urine van de patiënt. Dit is namelijk afhankelijk van de locatie van de vermoedelijke infectie.
Beenmergpunctie
Voor een
beenmergpunctie reinigt de arts eerst een gebied aan he bekken, het borstbeen of het heupbeen, daarna verdooft hij dit en vervolgens neemt hij een monster via een speciale naald om dan weer het gebied met een steriel verband af te sluiten.
Bloedonderzoek
Bij een
bloedonderzoek reinigt de arts eerst het prikgebied, om daarna een elastische band op de bovenarm van de patiënt te plaatsen en vervolgens in een ader bloed af te nemen met een naald. De arts verwijdert na het prikken de naald en brengt een gaasje aan op de prikwonde.
Huidbiopsie
Een
huidbiopsie is mogelijk op diverse manieren en is na een verdoving ook niet
pijnlijk voor de patiënt.
Ontlasting
Voor het verkrijgen van een ontlastingsstaal, plast de patiënt eerst volledig leeg, trekt hij handschoenen aan en dan poept hij in een speciaal daarvoor voorzien potje. Hij doet het nadien het potje dicht en gooit de handschoenen weg.
Sputum of slijm
Wanneer een patiënt
sputum of slijm ophoest, gaat dit in een speciaal potje dat hij direct daarna dichtdoet. Lukt het zelf ophoesten niet, dan voert de arts hiervoor een
bronchoscopie uit (inwendig kijkonderzoek van de luchtwegen). De arts verdooft eerst de keel van de patiënt met een spray en plaatst dan een lange flexibele buis met een vergrootglas en een lampje in de keel en zo neemt hij een monster van sputum.
Urine
Wanneer een
urineonderzoek vereist is voor de zuurvaste kleuring, reinigen mannen en vrouwen de genitaliën met steriele doekjes alvorens in een daarvoor geschikt potje te plassen. De eerste seconden van de urinestraal doet hij niet in een potje maar de rest van de urine wel. Na het plassen, plaatst de patiënt meteen een deksel op het potje, wast hij de handen en brengt hij dit potje meteen naar de dokter of anders plaatst hij dit maximaal 24u in een koelkast.
Onderzoek van bacteriën in laboratorium
Dit monster gaat voor verder onderzoek naar een laboratorium. De laborant plaatst vooreerst een deel van het monster op een glasplaatje. De bacteriën groeien gedurende twee dagen op kamertemperatuur en verspreiden zich. Een laborant voegt daarna een kleurstof (methyleenblauwoplossing) toe aan een verwarmde bacteriekweek, die hij vervolgens in een zure oplossing wast. Na het wassen met zuur, behouden de cellen van bepaalde bacteriën de kleurstof geheel of gedeeltelijk. Zuurvaste bacteriën kleuren rood terwijl de andere bacteriën een blauwe kleur hebben. Bacteriën die vasthouden aan de eerste kleurstof zijn "zuurvast", omdat ze zich verzetten tegen de zure was. Dit type bacterie is geassocieerd met tuberculose, nocardiose en andere infecties.
Normale resultaten
Wanneer de laborant geen zuurvaste resultaten vindt, houdt dit in dat zich geen zuurvaste bacteriën bevinden op het gekleurde monster en de patiënt niet lijdt aan tuberculose of een aanverwante aandoening.
Abnormale resultaten: Nocardiose en tuberculose
Afwijkende resultaten zijn te wijten aan:
- Nocardia-infecties (ook veroorzaakt door een bacterie): Bepaalde delen van elke cel behouden kleur van de kleurstof. Deze potentieel gevaarlijke infectie start in de longen maar een verspreiding naar de botten, huid en hersenen is mogelijk, zeker bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem.
- Tuberculose en de daarmee samenhangende infecties: De bacterie Mycobacterium tuberculosis is volledig zuurvast.
Risico's
De risico’s van de test hangen af van de manier waarop de arts het monster verzamelt. Meestal zijn erg weinig risico's verbonden aan deze onderzoeken.
Lees verder