EHBO bij bevriezing en verzorgen van vrieswonden

EHBO bij bevriezing en verzorgen van vrieswonden Bij bevriezing ontstaan letsels aan de huid die veroorzaakt zijn door vochtige koude. Het lichaam kan in deze toestand de lichaamstemperatuur niet op peil houden. Vooral de neus, de oren, de handen (vingers) en de voeten (tenen) zijn gevoelig voor bevriezing omdat ze meer dan andere lichaamsdelen zijn blootgesteld aan koude. Bij de toediening van eerste hulp is het belangrijk de getroffen lichaamsdelen geleidelijk weer op te warmen, zonder gebruik te maken van te hoge temperaturen. De hulpverlener verzorgt bovendien de wonden. Door EHBO voorkomt de hulpverlener dat de weefsels van de patiënt afsterven.

Oorzaken bevriezing

De bloedvaten vernauwen (vasoconstrictie) bij blootstelling van een lichaamsdeel aan koude. Hierdoor vermindert de bloedstroom naar dit lichaamsdeel. Dit heeft als gevolg dat de weefsels onvoldoende warmte van het bloed krijgen, wat resulteert in ijskristalvorming in de huid. In de meer ernstige vorm ontstaat necrose (medische term: weefselversterf), wat in een aantal gevallen resulteert in het verlies van het lidmaat. Bevriezing gebeurt vooral door langdurige onbeweeglijkheid in een koude omgeving, door het dragen van nauwe, vochtige schoenen of door vermoeidheid in combinatie met extreem alcoholgebruik. Alcohol leidt tot vasodilatatie (verwijding van de bloedvaten), waardoor de lichaamstemperatuur daalt.

Symptomen

De symptomen van bevriezing zijn net zoals bij brandwonden, in te delen in drie gradaties.

Eerste graad

De patiënt heeft aanvankelijk een blauwrode, gezwollen huid. Stekende pijn is kenmerkend bij eerstegraads vrieswonden. Later krijgt de huid een grijswitte kleur. Gevoelloosheid van de aangetaste lichaamsdelen treedt eveneens op. Bij de verzorging gaat de huid tintelen wanneer de patiënt in een warme omgeving terechtkomt. Eerstegraads vrieswonden zijn zonder tussenkomst van medisch personeel te verzorgen.

Tweede graad

De huid heeft een witte, wasachtige huidskleur. Aan de buitenkant voelt het weefsel bevroren aan, terwijl de onderliggende weefsellagen nog wel zacht zijn. Mogelijk heeft de patiënt blaarvorming ontwikkeld op de getroffen lichaamsdelen. In deze blaren bevindt zich een helder, bruin tot bloederig vocht. Hierbij heeft de patiënt mogelijk eveneens dezelfde, stekende pijn. Dit type bevriezing vereist steeds professionele verzorging.

Derde graad

Op de huid ontstaan vlekken. De huidskleur is wit, daarna grijs-geel en vervolgens grijsblauw. De weefsels voelen bij aanraking bevroren aan. Net als bij tweedegraads vrieswonden, schakelt de patiënt of de hulpverlener steeds professionele medische hulp in om de wonden te verzorgen.

Eerste hulp: Geleidelijk opwarmen en vrieswonden verzorgen

Algemene tips

Het is van belang om zo snel mogelijk eerste hulp toe te dienen. Dit voorkomt een infectie, een shock of het afsterven van een bevroren lichaamsdeel (necrose). De hulpverlener brengt de patiënt daarom snel naar het ziekenhuis, of hij belt het ambulancepersoneel. In tussentijd legt hij de patiënt binnen. Hij is zeer voorzichtig bij de eerste hulp want breuken of ontwrichtingen ontstaan snel bij bevriezing. Tevens breken de neus en oren snel af door de zeer broze huid.

Beschutte ruimte

Vooreerst verplaatst de hulpverlener de patiënt naar een beschutte ruimte waar hij tegen de wind beschut is. De vriesletsels verergeren namelijk wanneer de huid is blootgesteld aan vochtigheid en wind. Wanneer er geen geschikte ruimte voorhanden is, loopt de patiënt indien nog mogelijk best met bevroren ledematen door totdat de hulpverlener de patiënt wel beter kan verzorgen.

Lidmaat ontdooien

Op een droge, windstille plaats doet de hulpverlener de strakke kledij en andere strakke voorwerpen zoals een horlogebandje uit bij de patiënt. De hulpverlener warmt de patiënt gedurende twintig tot dertig minuten op. Hiervoor vult de hulpverlener een bak met lauw water en verwijdert kledij, juwelen en ander materiaal van de patiënt. Hij dompelt het lidmaat volledig onder, maar het bevroren gebied mag de kant van de bak niet aanraken. Bij een daling van de watertemperatuur vult de hulpverlener het water aan met warm water nadat hij het lidmaat even uit de bak heeft gehaald. Eventueel mag de hulpverlener de patiënt ook opwarmen met eigen lichaamswarmte. Indien dit lukt, mag de patiënt de handen en vingers opwarmen onder de eigen oksels. Dit geldt ook voor de neus en oren die eventueel nog met de eigen handen op te warmen zijn. Pijn is een goed teken bij de opwarming. Na het opwarmen ontstaat een rode kleur en is de huid niet langer bevroren bij aanraking.

Na het opwarmen

De hulpverlener droogt de patiënt zeer voorzichtig af en brengt daarna een droog steriel verband aan. Tussen elke vinger of teen brengt de hulpverlener een kompres aan. Vervolgens dekt de hulpverlener het lidmaat toe met bijvoorbeeld een deken om verdere afkoeling te voorkomen. Rust is belangrijk na het verzorgen van de wonden. Zeker bij een bevriezing van het onderste lidmaat mag de patiënt nog niet meteen lopen. De hulpverlener creëert blijvende warmte door bijvoorbeeld nog een handdoek over het hoofd van de patiënt te brengen, waarbij het gezicht wel vrij blijft. Het zeer voorzichtig omhoog en omlaag bewegen van een lidmaat bevordert tevens de bloedcirculatie. Bij het vervoer naar het ziekenhuis zorgt de hulpverlener er voor dat het lidmaat in een iets hogere stand ligt.

EHBO: Zeker niet doen

De hulpverlener mag nooit de getroffen lichaamsdelen masseren of hierop wrijven (met sneeuw). Deze bewegingen leiden tot meer schade aan de reeds beschadigde weefsels. Daarnaast ontwikkelt de patiënt op deze manier meer pijn wat mogelijk resulteert in een shock. Bij het toedekken van de bevroren weefsels, mogen de dekens niet rechtstreeks in contact komen met de bevroren lichaamsdelen. Hierop mag namelijk geen druk uitgeoefend worden. De hulpverlener moet eerst verband plaatsen op de bevroren gebieden. Oververwarming is tevens niet aanbevolen. De hulpverlener controleert dus eerst zelf (bijvoorbeeld met de binnenkant van een pols of met de elleboog) of het water niet te heet is (maximaal 40 à 42°C). Ontsmettingsmiddelen, het openprikken van blaren en het toedienen van bloedvat verwijdende geneesmiddelen zoals alcohol, zijn tot slot ten stelligste af te raden.
© 2016 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
EHBO – bevriezingEHBO, Eerste Hulp Bij Ongelukken, het woord zegt het al. Bij EHBO gaat het er om dat je iemand kunt helpen als hij een o…
Koude- en warmteletselsWarmte- en koudeletsels komen regelmatig voor. Bedenk maar eens hoevel verschillende manieren brandblaren of brandwonden…
Eerste Hulp Bij OngelukkenEerste Hulp Bij OngelukkenEHBO, ofwel Eerste Hulp Bij Ongelukken of Eerst Hulp Bij Ongevallen, is hulp die door niet professionals wordt gegeven.…
EHBO - brandwondenEHBO, Eerste Hulp Bij Ongelukken, het woord zegt het al. Bij EHBO gaat het er om dat je iemand kunt helpen als hij een o…

EHBO bij een luxatie of ontwrichting (gewricht uit de kom)EHBO bij een luxatie of ontwrichting (gewricht uit de kom)Bij een ontwrichting hebben het gewrichtskapel en de gewrichtsbanden geen contact meer met elkaar. Dit treedt op nadat e…
EHBO bij verstikking (belemmering van luchtwegen)EHBO bij verstikking (belemmering van luchtwegen)Verstikkingsgevaar verschuilt zich in vele mogelijke situaties. Zo blijft soms iets in de keel hangen tijdens het eten.…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: InspiredImages, Pixabay
  • EHBO - Eerste Hulp Bij Ongevallen, Auteur: Paul Broos, Stefaan Nijs, Redactie : P. Broos, Sigrid Nijs, M. Sabbe, Uitgever: Uitgeverij Acco, 9789033457845, mei 2005, vijfde herziene uitgave: 2011, ISBN: 9789033457845, blz. 114-115, geraadpleegd op 19 augustus 2016
  • EHBO Snelgids, Auteur: Elly van der Meijden, Redactie: Dr. A. Nijland, Uitgever: Reality Bites Publishing B.V., ISBN: 9789490783273, eerste druk: maart 2012, blz. 102-103, geraadpleegd op 19 augustus 2016
  • Het Oranje Kruis Boekje: De officiële handleiding voor eerste hulp,, Auteur :Nvt., Redactie : Marijke van Ooijen Overige betrokkenen :Marijke van Ooijen, Hans Van Der Pols, 26e druk, ISBN: 9789006921717 , uitgave: 2012, geraadpleegd op 19 augustus 2016
  • Hygiëne & EHBO, Docente: Ann Eyskens, Departement Handelswetenschappen en Bedrijfskunde, Thomas More Turnhout, 3 Bachelor Office Management, Medical Management Assistant, Academiejaar 2013-2014, digitale cursus dus paginanummer onbekend, geraadpleegd op 19 augustus 2016
  • Medische Gids Voor Noodgevallen, Auteur: Ella Tyler, Uitgever: The Readers Digest, ISBN: 9789064075865, juni 2001, blz. 50, geraadpleegd op 19 augustus 2016
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 31-12-2019
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Diversen
Bronnen en referenties: 6
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.