De risico's van PET waterflessen hergebruiken

Sinds de jaren 70 worden er veelvuldig plastic PET-flessen als verpakking voor water gebruikt. De plastic flessen bleken namelijk veel voordelen te hebben ten opzichte van glas. Ze zijn lichter, sterker en goedkoper. Veel mensen hergebruiken de flessen ook door ze opnieuw te vullen met bijvoorbeeld kraanwater. Maar is dit wel zo verstandig? Het blijkt namelijk dat er bij hergebruik schadelijke stoffen uit het plastic in het water kunnen komen. Daarnaast kunnen bij onvoldoende reiniging bacteriën groeien in het water.

Waterflessen

De hedendaagse plastic waterfles bestaat vrijwel altijd uit de plasticsoort polyethyleentereftalaat, ofwel PET. De PET-fles werd in 1973 gepatenteerd en vanaf dat moment werden de PET-flessen heel snel populair. Eind jaren 70 waren bijna alle glazen flessen voor mineraalwater en frisdranken vervangen door de veel lichtere, minder breekbare en goedkopere PET-fles. De
PET-fles heeft recyclecode 1. Deze code is meestal terug te vinden op de verpakking. Staat er een andere code op de verpakking, dan gaat het om een andere kunststofsoort en gelden sommige risico's die in dit artikel beschreven staan niet.

Soorten PET

PET kan in verschillende vormen gemaakt worden. De gekozen vorm is afhankelijk van de toepassing.

Mat of doorzichtig

PET is er in een doorzichtige en een matte vorm. De doorzichtige vorm wordt vaak voor flessen gebruikt, omdat de inhoud dan beter zichtbaar is. Het nadeel van de doorzichtige vorm is dat deze slecht tegen hoge en heel lage temperaturen kan. De doorzichtige PET-flessen kunnen daarom niet ingevroren of verhit worden.

MPET

Er kan een dun laagje metaal worden aangebracht om de doorlaatbaarheid te verminderen en de isolatie te verhogen. Deze PET-soort wordt ook wel MPET genoemd. Dit wordt doorgaans niet voor verpakkingen gebruikt, maar bijvoorbeeld voor warmtedekens die onderkoeling tegengaan.

Vervormbaarheid

Sommige PET-soorten kunnen bij verhitten plastisch vervormd worden. Deze toepassing is van belang als er bijvoorbeeld verpakkingen gemaakt moeten worden van PET-platen. Dit is het geval bij plastic PET-bakjes en blisters. PET-flessen zijn meestal niet plastisch vervormbaar.

Dikte

PET kan in verschillende diktes gemaakt worden. PET-flessen zijn verkrijgbaar in dikke stevige variante en in dunne vervormbare varianten. Deze laatste variant is lichter en goedkoper en wordt daarom ook veel vaker gebruikt. Soms zijn groter flessen met een inhoud van meer dan een liter gemaakt van een dikkere PET-soort, maar in Nederland zijn bijna alle dikkere PET-flessen vervangen door de dunnere variant.

Hergebruik

PET-flessen kunnen bij hergebruik schadelijk zijn voor de gezondheid. Dit heeft vooral te maken met de degradatie van PET die kan ontstaan tijdens het reinigen of te warm worden, en de bacteriegroei die kan ontstaan bij het niet goed reinigen.

Degradatie

PET is gevoelig voor thermische degradatie. Bij hogere temperaturen wordt het plastic aangetast waardoor de eigenschappen slechter worden. Bij degradatie kunnen de plasticketens kapot gaan, er kan verkleuring optreden, plasticketens kunnen aan elkaar hechten waardoor er ondoorzichtige plekken ontstaan en er kan acetaldehyde ontstaan. Een manier om degradatie te verminderen kan door het gebruik van copolymeren of antioxidanten. Zo worden in PET-flessen stoffen zoals CHDM, isoftaalzuur of fosfieten gebruikt om degradatie te verminderen.

Acetaldehyde

Bij degradatie kan acetaldehyde ontstaan. Deze stof is kleurloos en heeft een fruitachtige geur. Hoewel de stof van nature voorkomt in rijp fruit, is acetaldehyde schadelijk voor de gezondheid. De stof kan irritaties veroorzaken en inademing van acetaldehyde kan leiden tot kanker. Als er acetaldehyde in het mineraalwater is gekomen kan men dit vaak herkennen aan een fruitige geur en een bijsmaak.

Antimoon en DEHA

Als PET-waterflessen aan hoge temperaturen worden blootgesteld kunnen bepaalde stoffen uit het plastic migreren naar het water in de fles. Deze stoffen kunnen schadelijk zijn voor de gezondheid, zoals de stoffen antimoon en diethylhexyl adepate, ofwel DEHA. Antimoon is giftig. Bij proefdieren is de stof schadelijk voor de voortplanting en kankerverwekkend. DEHA kan kanker en leverproblemen veroorzaken.

Bacteriegroei

In waterflesjes die worden hergebruikt, worden vaak vele bacteriën aangetroffen. De bacteriën die er voornamelijk in groeien zijn entrobacterien, ook wel poepbacteriën genoemd. De bacteriën komen vaak van het speeksel dat achterblijft op de fles. Vaak kun je niet zien dat ze in het water aanwezig zijn, maar bij echt hoge aantallen kan het water ervan gaan vlokken. Bacteriegroei kan vermeden worden door de fles goed te reinigen met heet water. Echter kunnen hoge temperaturen of agressieve reinigingsmiddelen degradatie en het vrijkomen van schadelijke stoffen uit het plastic veroorzaken.

Conclusie

Hergebruik van plastic PET-flessen kan schadelijk zijn door degradatie waardoor schadelijke stoffen kunnen vrijkomen. Dit gebeurt met name onder invloed van hitte. Degradatie kan al ontstaan door een fles te heet af te wassen of door een fles in een warme auto te laten liggen. Bij het niet afwassen en koel bewaren van de flessen zal degradatie minder snel ontstaan, maar is er een grote kans op bacteriegroei in de fles. Deze bacteriën zullen niet heel schadelijk zijn voor de gezondheid omdat ze voornamelijk bestaan uit je eigen bacteriën. Hieruit kan men concluderen dat het niet reinigen minder schadelijk is dan het wel (heet) reinigen van PET-flessen. Echter is het niet heel fris om een PET-fles ongereinigd te laten. Daarom is het beter om plastic PET-flessen niet te hergebruiken.

Lees verder

• De gevaren van polyethyleentereftalaat (PET)