De zorgwoning als mantelzorg dichtbij nodig is

Met het verdwijnen van de verpleeg- en verzorgingshuizen en het beleid van de overheid om mensen langer in hun eigen woning te laten wonen, ontstaan nieuwe ontwikkelingen. Een daarvan is de mantelzorgwoning of zorgwoning. Dit biedt vooral een oplossing als zorg dichtbij nodig is. De overheid heeft om dit beleid uitvoerbaar te maken gezorgd voor aanvullende regelgeving. Denk daarbij aan het vergunningvrij bouwen van een zorgwoning, het verkorten van de procedure voor de situatie waarin wel een vergunning noodzakelijk is en het feit dat een losse woning niet meetelt bij het bepalen van de WOZ-waarde.

• Van verpleeg- en verzorgingshuizen naar langer zelfstandig wonen
• Als zelfstandig wonen niet meer lukt
• Vergunning voor de bouw van een mantelzorgwoning
• Wanneer is sprake van mantelzorgwoning?
• De aanschaf en inrichting van een zorgwoning
• Financiering van de zorgwoning
• Zorgwoning en de WOZ-waarde
• Inwonen bij een mantelzorger of zorgontvanger
• Zorgwoning voor kinderen

Van verpleeg- en verzorgingshuizen naar langer zelfstandig wonen

Het verdwijnen van de verpleeg- en verzorgingshuizen, zoals we die sinds jaar en dag in Nederland kenden, heeft grote consequenties voor ouderen, gehandicapten en psychiatrische patiënten. Waar deze groep voorheen nog in aanmerking kwam voor een plaats in een dergelijke woonvoorziening, zullen ze nu langer zelfstandig moeten blijven wonen. Met behulp van mantelzorgers en de inzet van (intensieve) thuiszorg wordt geprobeerd om mensen zolang mogelijk in de thuissituatie te laten wonen. Zolang men omringd is door goede zorg is deze situatie voor het welzijn van de mensen een goede oplossing. Zeker voor de groep ouderen geldt dat zij het prettig vinden om in de eigen vertrouwde omgeving te blijven.

Als zelfstandig wonen niet meer lukt

Ondanks het aanbrengen van voorzieningen in de woning en de inzet van mantel- en thuiszorg kan er een moment komen dat het thuis wonen niet meer lukt. Bijvoorbeeld omdat de belasting voor de mantelzorger(s) te groot wordt, of omdat de betrokkene(n) eigenlijk voortdurend in de gaten gehouden moeten worden. Dit laatste kan bijvoorbeeld het geval zijn bij beginnende dementie. In een dergelijke situatie komt steeds vaker de zorgwoning als oplossing in beeld. Een zorgwoning wordt vaak in de tuin geplaatst bij één van de kinderen. Door deze situatie van dichtbij wonen is er op korte afstand hulp aanwezig en kan er altijd een oogje in het zeil gehouden worden. De overheid heeft hierop ingespeeld door de bouw van een mantelzorgwoning vergunningsvrij te maken. Een zorgwoning kan ook gerealiseerd worden in de vorm van een aanbouw of door het verbouwen van een schuur/garage. Ook dergelijke aanpassing vallen onder het vergunningsvrij bouwen voor een zorgwoning.

Vergunning voor de bouw van een mantelzorgwoning

Vanaf 1 november 2014 is het niet meer nodig om een omgevingsvergunning aan te vragen voor de bouw van een mantelzorgwoning. Dit betekent dat het voor iedereen die aan een dergelijke oplossing denkt mogelijk is om deze ook daadwerkelijk te realiseren. Deze nieuwe richtlijnen gelden op landelijk niveau en gaan boven de gemeentelijke richtlijnen. De bouw van de woning is dus vergunningsvrij. Overschrijdt u het maximale bouwvlak van uw perceel of heeft de gewenste locatie een andere bestemming (m.a.w. geen woonbestemming) dan moet er wel contact met de betrokken gemeente opgenomen worden en zal een omgevingsvergunning aangevraagd moeten worden.

U moet er ook rekening mee houden dat de te plaatsen woning moet voldoen aan het Bouwbesluit. Het Bouwbesluit bevat de eisen ten aanzien van veiligheid, gezondheid, milieu en isolatie. De aanbieders van zorgwoningen hebben met het ontwerp van de woning uiteraard rekening gehouden met het Bouwbesluit, maar het is daarnaast altijd verstandig om contact op te nemen met de gemeente. Zij kunnen u vertellen of de woning aan alle eisen voldoet. Mocht u onverhoopt toch een vergunning nodig hebben, dan valt deze onder een verkorte procedure van maximaal 8 weken. Wie in een monument woont of in een gebied waar sprake is van beschermd stadsgezicht moet ook een vergunning aanvragen.

Wanneer is sprake van mantelzorgwoning?

Om de gewenste woning ook aan te kunnen duiden als mantelzorgwoning moet aan de volgende eisen worden voldaan:

• De woning mag door maximaal één huishouden bewoond worden
• Dit huishouden mag maximaal uit twee personen bestaan
• Van de bewoners ontvangt minstens één persoon mantelzorg of geeft één persoon mantelzorg
• De goothoogte mag maximaal 3 meter hoog zijn en de nokhoogte maximaal 5 meter.
• Een zolder is toegestaan, maar alleen de begane grond mag bewoond worden

Uit bovenstaande blijkt dat er ook voor gekozen kan worden om de mantelzorger in de woning te laten wonen, terwijl zorgontvanger in het hoofdgebouw woont.

Bij de gemeente moet gemeld worden dat u een mantelzorgwoning wilt gaan plaatsen. Zij zullen inzicht willen hebben in de persoonlijke situatie en daarbij eventueel om een verklaring kunnen vragen van de behandelende huisarts of de wijkverpleegkundige van de thuiszorg. Een mantelzorgwoning wordt aangemerkt als een tijdelijk bouwwerk en mag daarom in die functie maximaal 15 jaar blijven staan. De omvang van het bouwwerk is afhankelijk van het bouwvlak dat geldt voor het perceel.

De aanschaf en inrichting van een zorgwoning

Locatie voor de zorgwoning

De zorgwoning is een oplossing voor mensen die beschikken over voldoende eigen grond om een dergelijke woning op te plaatsen. Voor de benodigde ruimte moet men denken aan het oppervlak van een vakantiewoning of chalet. Heel vaak wordt er gekozen voor de situatie dat één van de kinderen in de woning van de ouders trekt en de ouders zelf op hun eigen erf in een mantelzorgwoning gaan wonen. Een mooie en ideale oplossing. Zo blijven de ouders of de ouder toch in de eigen omgeving. Uiteraard kan ook een zorgwoning bij één van de kinderen in de tuin een ideale oplossing zijn.

Inrichting zorgwoning

Zorgwoningen worden kant-en-klaar als bouwpakket geleverd. De aanbieders van dergelijke woningen beschikken over een show-locatie waar u een keuze kunt maken uit het aanbod. Deze keuze gaat, naast het uiterlijk en indeling van de woning ook over de inrichting. Alle materialen, zoals apparatuur en stoffering, kunnen naar eigen smaak en wens gekozen worden. Eventueel noodzakelijke voorzieningen kunnen gelijk aangebracht worden. Een mantelzorgwoning biedt luxe wonen in een huiselijke sfeer, in een naar eigen smaak en met eigen meubels ingerichte woning. De woningen zijn volledig drempelloos en voorzien van brede deuropeningen.

Als de zorgwoning niet meer nodig is

Er komt onvermijdelijk een moment dat de zorgwoning niet meer nodig is. In dat geval is het fijn om te weten dat de meeste aanbieders van een zorgwoning vaak ook optreden als makelaar. Zij opereren in de markt van de zorgwoningen en kunnen verkoper en potentiële koper zo gemakkelijk bij elkaar brengen. Naast deze bemiddeling zorgen ze ook voor het transport naar de nieuwe locatie. Kortom, er wordt u zo een hoop werk uit handen genomen.

U kunt er ook voor kiezen om het gebouw te laten staan. Het moet dan echter wel ontmanteld worden als woning: u dient de keuken en badkamer te verwijderen. Het mag dan nog wel als schuur, hobbyruimte of kantoor gebruikt worden.

Financiering van de zorgwoning

Uiteraard is het het gemakkelijkst als u over eigen vermogen beschikt en de aanschaf van de woning zelf kunt financieren. Mocht dit onverhoopt niet lukken dan kan ook contact opgenomen worden met de lokale woningcorporatie. Sommige woningcorporaties zijn namelijk bereid om een mantelzorgwoning te kopen en deze vervolgens als mobiele aanleunwoning aan u te verhuren. Soms is het zelfs mogelijk om huurtoeslag te krijgen. Maar dit is afhankelijk van de situatie en of u over een eigen huisnummer beschikt. Bij de beslissing of een mantelzorgwoning voor u, financieel gezien, een goede oplossing is moet u ook meewegen dat bij plaatsing in een zorginstelling altijd een eigen bijdrage verschuldigd is.

Is verbouwen van een op het perceel aanwezige schuur of garage ook een mogelijkheid? Dit kan aantrekkelijk lijken, maar de aangebrachte aanpassingen moeten waarschijnlijk in de toekomst weer in de oude staat teruggebracht worden. Geen aantrekkelijk vooruitzicht en bovendien kostbaar. Het voordeel van een zorgwoning is dat deze zijn waarde behoudt en als hij niet meer wordt gebruikt altijd weer doorverkocht kan worden. Overigens zijn er ook aanbieders van zorgwoningen die deze te huur aanbieden.

Zorgwoning en de WOZ-waarde

Voor het bepalen van de WOZ-waarde wordt gebruik gemaakt van de Waarderingsinstructie. In de Waarderinginstructie die geldt vanaf 1 januari 2017 is opgenomen dat het niet meer is toegestaan om een vrijstaande zorgwoning mee te tellen in de WOZ-waarde. Maar let op: dit geldt voor de zorgwoning die vrijstaand op het perceel geplaatst is. Hebt u een zorgwoning gerealiseerd in een bijgebouw zoals een garage of schuur, of is er een aanbouw aan de woning geplaatst, dan heeft een gemeente wel de mogelijkheid om dit mee te laten tellen bij het bepalen van de WOZ-waarde.

Inwonen bij een mantelzorger of zorgontvanger

Als het niet mogelijk is om een zorgwoning te realiseren, dan kunt u eventueel overwegen of inwonen een optie is. Daarbij moet u wel rekening houden met de consequenties die deze beslissing heeft. Op het moment dat u gaat inwonen, gaat u samen een huishouden delen. U wordt voordeurdelers, met alle gevolgen van dien. Als er sprake is van een uitkering dan kunt u daarop gekort worden. Hebt u nu recht op hulp in de huishouding? Dan is het maar zeer de vraag of u deze in de nieuwe situatie kunt behouden. In veel gevallen geven gemeentes geen huishoudelijke hulp als andere, gezonde, huisgenoten aanwezig zijn in de woning. Trekt u in een huurwoning, dan moet u zich officieel inschrijven als medehuurder. Eén en ander kan weer gevolgen hebben voor een eventuele huurtoeslag die de hoofdbewoner ontvangt.

Zorgwoning voor kinderen

Bovenstaand wordt uitgegaan voor een zorgwoning voor de ouders of één van de ouders. Er zijn ook andere situaties denkbaar waarvoor een dergelijke oplossing ideaal zou zijn. Denk daarbij aan gezinnen met een kind die extra zorg nodig heeft in verband met een handicap of een chronische ziekte. Ook deze situaties komen voor het vergunningsvrij bouwen van een zorgwoning, aanbouw of verbouw in aanmerking. In plaats van een kind met een grote zorgbehoefte uit huis te moeten plaatsen, kan op deze manier zelf de zorg verleend worden in een vertrouwde en beschermde omgeving.