Secundaire amenorroe: Minstens zes maanden geen menstruatie

Bij vrouwen die minstens één keer een normale menstruatie gehad hebben, ontstaat soms secundaire amenorroe. Hierbij is de menstruatiecyclus reeds zes maanden of langer gestopt. Het uitblijven van de menstruatie kent vele mogelijke oorzaken, zoals o.a. het gebruik van medicatie, een ziekte of angst. Het verschil tussen primaire en secundaire anemie is dat een vrouw bij primaire amenorroe nog geen menstruatie gehad heeft op zestienjarige leeftijd. De vrouw met secundaire amenorroe heeft mogelijk nog bijkomende symptomen. De arts behandelt de onderliggende aandoening of oorzaak van de uitblijvende menstruatie. De vooruitzichten zijn tot slot afhankelijk van de oorzaak van amenorroe.

• Menstruatiecyclus
• Oorzaken secundaire amenorroe
• Risicofactoren
• Symptomen: Minstens zes maanden geen menstruatie
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose

Menstruatiecyclus

Het oestrogeenspiegel (vrouwelijk geslachtshormoon) stijgt tijdens een normale menstruatiecyclus. Door het hoge oestrogeengehalte groeit en verdikt de bekleding van de baarmoeder. Als de bekleding van de baarmoeder verdikt, komt een eicel terecht in één van de eierstokken. Wanneer de bevruchting van deze eicel niet plaatsvindt door een mannelijke zaadcel, breekt de eicel af. Hierdoor daalt de oestrogeenspiegel. Bijgevolg volgt een afscheiding van verdikt baarmoederslijmvlies en extra bloed tijdens de menstruatie. Enkele factoren verstoren dit proces waardoor secundaire amenorroe optreedt.

Oorzaken secundaire amenorroe

Secundaire amenorroe, ook geschreven als “amenorree”, treedt op als gevolg van natuurlijke veranderingen in het lichaam. De meest voorkomende oorzaak van secundaire amenorroe is de zwangerschap. Borstvoeding en de menopauze zijn ook veel voorkomende, maar natuurlijke oorzaken. Vrouwen die de pil nemen of bepaalde hormonen krijgen zoals Depo-Provera, hebben vaak geen enkele maandelijkse bloeding meer. Als ze stoppen met het nemen van deze hormonen, komt de menstruele cyclus pas na minimaal zes maanden weer op gang.

Risicofactoren

Amenorroe komt vaker voor in deze omstandigheden:

• een ernstige ziekte
• een hoog testosterongehalte
• een hypofysetumor (hersentumor)
• een laag oestrogeengehalte
• een overactieve schildklier (hyperthyreoïdie)
• een verminderde functie van de eierstokken
• ernstige angst of emotionele nood
• het Asherman-syndroom: Een dilatatie (verwijding) en curettage veroorzaken littekenweefsel, waardoor een vrouw stopt met menstrueren. Het littekenweefsel is soms ook te wijten aan een ernstige bekkeninfectie.
• het Cushing-syndroom (te veel cortisol in lichaam met symptomen aan huid, spieren en botten)
• het lege sella-syndroom
• het Sheehan-syndroom (onvoldoende werking van de hypofyse als gevolg van extreme bloedingen en een plotse lage bloeddruk rond de bevalling)
• het gebruik van antidepressiva (geneesmiddelen tegen een depressie)
• het gebruik van antipsychotica (geneesmiddelen voor de behandeling van schizofrenie of een psychose: verlies van realiteit met wanen en hallucinaties)
• het gebruik van chemotherapie (medicatie bij kanker)
• het polycysteus ovariumsyndroom (PCOS: hormonale veranderingen)
• plots veel gewicht verliezen (bijvoorbeeld door een strikt of extreem dieet of na een gastric bypass-operatie)
• veel inspanning gedurende langere tijd
• zeer weinig lichaamsvet (minder dan 15 tot 17%)
• zwaarlijvigheid (obesitas)

Symptomen: Minstens zes maanden geen menstruatie

De vrouw menstrueert niet. Mogelijke bijkomende symptomen die zeker niet bij iedereen tot uiting komen, omvatten:

• acne
• afscheiding uit de tepel
• een gewichtstoename
• een gewichtsverlies
• hoofdpijn
• stemveranderingen
• toegenomen of ongewenste haargroei (hirsutisme)
• vaginale droogheid
• veranderingen aan de omvang van de borsten

Mogelijk is amenorroe het gevolg van een hypofysetumor; dan zijn nog bijkomende symptomen mogelijk die gerelateerd zijn aan de tumor zoals een verlies van het gezichtsvermogen en hoofdpijn.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

De arts voert een lichamelijk onderzoek en een gynaecologisch onderzoek uit om te controleren of de vrouw zwanger is. Verder is ook een zwangerschapstest nodig. Daarnaast controleert de arts de hormoonniveaus via een bloedonderzoek. Andere mogelijke onderzoeken omvatten:

• Een biopsie van de bekleding van de baarmoeder
• Een CT-scan of MRI-scan van het hoofd (om tumoren op te sporen)
• Een echografie van het bekken of een hysterosonografie
• Een genetisch onderzoek

Differentiële diagnose

De differentiële diagnose van amenorroe is breed en varieert van genetische afwijkingen en psychologische, endocriene en structurele afwijkingen tot veranderingen in de omgevingsfactoren:

• afwijkingen aan het follikelstimulerend hormoon (FSH)
• angststoornissen
• anorexia nervosa (eetstoornis met obsessief bezig zijn met voeding en gewicht, een vervormd lichaamsbeeld en fysieke en psychische symptomen)
• een depressie
• een prolactinoom (goedaardige hypofysetumor met onvruchtbaarheid)
• een tekort aan het luteïniserend hormoon (LH)
• een zwangerschap
• het adrenogenitaal syndroom (mannelijke kenmerken bij meisjes)
• het iatrogeen Cushing-syndroom
• ovariële insufficiëntie

Behandeling

De behandeling van secundaire amenorroe is afhankelijk van de oorzaak van amenorroe. Meestal keert de normale maandelijkse menstruatie weer terug wanneer de aandoening behandeld wordt of is. Hormoonvervangende therapie helpt bij een hormonaal probleem. Ook zijn chirurgische ingrepen mogelijk waarbij de arts cysten (abnormaal gevormde holten in lichaam), tumoren en littekenweefsel uit de baarmoeder verwijdert, waardoor de menstruatie weer op gang komt. Bij obesitas en bij het plots verliezen van veel gewicht helpt het om een diëtist in te schakelen. Door langdurige krachtige fysieke inspanning te staken, heeft de vrouw ook weer terug haar menstruatie.

Prognose

De vooruitzichten zijn afhankelijk van de oorzaak van amenorroe.

Lees verder

• Menopauze: Einde van de menstruatieperiode (overgang)
• Onregelmatige menstruatie (maandstonden): Oorzaken
• Primaire amenorroe: Nog geen menstruatie als zestienjarige
• Afwezige menstruatie: Oorzaken van gemiste maandstonden