Hormonen: oestrogeen, progesteron, testosteron

De geslachtshormonen oestrogeen, progesteron en testosteron zijn belangrijk voor hoe we ons voelen. Deze hormonen spelen ook een grote rol in ons seksleven. Toch werken oestrogeen, progesteron en testosteron niet alleen op ons humeur en seksleven, voor een groot percentage beïnvloeden oestrogenen, progesteron en testosteron onze stofwisselingsprocessen. Het gaat dan met name om de stofwisselingsprocessen van de hersenen, botten, bloedvaten en slijmvliezen. Het is dus leuk en interessant om eens te weten wat de hormonen oestrogeen, progesteron en testosteron nu precies voor ons doen. Zo staat het hormoon oestrogeen bekend als het hormoon voor de vrouw. En dat is niet ten onrechte, want oestrogenen zijn zeer belangrijke vrouwelijke hormonen die leiden alle processen omtrent zwangerschap, vruchtbaarheid, vrouwelijke vormen, een stevige huid, stevig haar, vochtige slijmvliezen en een goede afweer.

Oestrogeen

Oestrogeen is het één van de bekendste hormonen. Overgangsklachten en snellere veroudering rond de overgang zijn inderdaad deels te wijten aan oestrogenen. Er wordt gesproken over het hormoon oestrogeen in enkelvoud, maar het betreft hier een groep oestrogenen. Oestrogenen zijn onmisbaar voor de vrouwelijke seksuele ontwikkeling in de pubertijd en voor de voortplantingsorganen. Ze beschermen tegen een hartinfarct, vanwege hun positieve invloed op het vetgehalte in het bloed. Oestrogenen verwijden bloedvaten. Daardoor lopen veel vrouwen na de overgang, wanneer oestrogenen sterk verminderd zijn, een hoger risico op hart- en vaatziekten. Oestrogenen zorgen voor sterke botten. Wanneer hun werking vervalt, na de overgang, lopen vrouwen ook het risico op botontkalking.

Ook denken wetenschappers sinds enige jaren dat door oestrogeenvermindering de kans op Alzheimer toeneemt. Wetenschappers doen dan ook onderzoeken met oestrogenen met als doel te ontdekken of de ziekte inderdaad te voorkomen is door oestrogeentherapie. Het hormoon oestrogeen worden voornamelijk in de eierstokken geproduceerd. Maar de productie van dit vrouwelijke hormoon vindt tijdens zwangerschap ook in de placenta plaats. Bij zowel mannen als vrouwen vindt de productie van oestrogenen sowieso voor een klein deel in de bijnieren plaats. In de vruchtbare jaren hebben vrouwen geen gelijkblijvende oestrogeenspiegel. In de loop van de menstruatiecyclus schommelt de hoeveelheid beschikbare oestrogenen. Wanneer de vrouw menstrueert is de oestrogeenspiegel het laagst. Tijdens de eisprong is de oestrogeenspiegel het hoogst, om vrij snel weer te verminderen. In de tweede helft van de cyclus gaat de oestrogeenproductie weer iets omhoog, maar wordt niet zo hoog als tijdens de eisprong.

Progesteron

Het hormoon progesteron wordt na de eisprong door het gele lichaampje (corpus luteum) aangemaakt. Dit hormoon bevordert het innestelen van de bevruchte eicel en de verandering van het baarmoederslijmvlies. Het baarmoederslijmvlies richt zich op het 'thuisvoelen' van het embryo. Het hormoon progesteron speelt een hele belangrijke rol bij de voortplanting. Ook hangt het lichamelijke en geestelijke welzijn van de vrouw voor een groot deel af van de progesteronhuishouding. Het hormoon progesteron stimuleert de vochtafscheiding en heeft een positieve invloed op de stemming: het stimuleert namelijk de productie van lichaamseigen opiaten in de hersenen. (deze opiaten werken pijnstillend en brengen in evenwicht). De bloedvaten profiteren van het hormoon progesteron omdat het bindweefsel steviger wordt. Ook neemt het hormoon progesteron deel aan de opbouw van het myelinebed (bekleding van het merg), dat de zenuwen voedt. Het hormoon progesteron heeft dus een kalmerende en stabiliserende werking op de hersenfuncties.

Androgenen

Androgenen zijn mannelijke hormonen die echter ook de vrouwelijke geslachtshormonen vormt. De productie van deze mannelijke hormonen, de androgenen stopt meestal na beëindiging van de overgang. De mannelijke hormonen, de androgenen, vormen in het vetweefsel de bassissubstantie voor de vrouwelijke hormonen (de oestrogenen), dus geven ze de botten een bepaalde bescherming en nemen ze zo een paar taken over van de vrouwelijke oestrogenen. Androgenen zorgen er voor dat we een goed geestelijk humeur hebben en dat we zin hebben in seks.

Testosteron

Het hormoon testosteron is het belangrijkste mannelijke geslachtshormoon. Het hormoon testosteron beïnvloedt alle lichaamscellen en is verantwoordelijk voor de geslachtsontwikkeling, maar ook voor de mannelijke huid, de bot- en spieropbouw. Dat is belangrijk voor de productie van de rode bloedlichaampjes, die het lichaam van zuurstof voorzien. Het hormoon testosteron zorgt ook voor geestelijke balans en seksuele lust. In de organen en in het weefsel is niet het mannelijke hormoon testosteron maar dihydrotestosteron werkzaam. Het hormoon dihydrotestosteron werkt tienmaal zo sterk als testosteron. Mannen vanaf middelbare leeftijd worden getroffen door een verminderde productie van geslachtshormonen. Dit betekent niet, anders dan bij vrouwen, het einde van hun vruchtbaarheid. Vanaf ongeveer vijftig jaar krijgt de man te maken met de andropauze. De testosteronspiegel daalt dan geleidelijk aan. Mannen krijgen dan klachten die vergelijkbaar zijn met de klachten van vrouwen in de overgang: er kunnen depressieve gevoelens optreden, prikkelbaarheid, concentratiestoornissen, hartkloppingen en een verminderd libido.