Stress, herkennen en aanpakken

Hoewel we stress ook in positieve zin kunnen beschrijven, zoals een voorbereiding op bijvoorbeeld een wedstrijd, groot feest etc., hebben we het hier over de negatieve kant van stress. Aanhoudende stress heeft invloed op het lichaam en de geest. Voor de een is het een signaal om in actie te komen en de ander krijgt niets meer uit de handen. Maar er zijn ook mensen die stress niet als zodanig herkennen. Wat te doen?

Wat is stress en wat zijn de gevolgen?

Van Dale noemt het “aanhoudende geestelijke druk, spanning”. En strikt genomen klopt dit ook, maar het gevolg kan naast geestelijk onbehagen ook lichamelijk ombehagen zijn. Als je er niets aan doet, kan er een sneeuwbal effect ontstaan. Langdurige stress en verhoging van de cortisolspiegel in het bloed kan schadelijk voor de gezondheid zijn (verandering werking immuunsysteem). Het is dus van belang jezelf (je lichaam en geest) goed te kennen en het herkennen als het je teveel wordt (de grens verleggen is heel menselijk, maar gaat uiteindelijk ten kosten van je welbevinden).

Stress gaat gepaard met een verhoogde fysiologische activiteit. De fysiologische reactie op stressprikkels wordt gezien als een noodreactie van het organisme om het hoofd te kunnen bieden aan bedreigende situaties. Denk hierbij aan vecht- of vluchtgedrag.

Ontstaan

Stress kan vanuit de werksfeer voortkomen, maar ook in de privé-sfeer kan stress ontstaan. Het is belangrijk om de oorzaak te herleiden en hieraan te werken. Maar belangrijk is ook dat zodra je erkent hebt dat je last van stress hebt, je gaat handelen.

Waar herken je stress aan?

• Snel geïrriteerd / prikkelbaar
• Pakt snel ziektes in de omgeving op
• Lusteloos of zelfs sloom (zeker daar waar de stress omgeving dichterbij komt)
• Aanhoudende vermoeidheid
• Moeizame concentratie
• Moeite met opstaan
• Weinig belangstelling voor omgeving

Natuurlijk is het niet zo dat je alle verschijnselen moet hebben, maar als de stress in de werksfeer ligt, zal thuis bijvoorbeeld juist de uitlaatklep zijn (en andersom). De lichamelijke effecten zullen veelal echter doorwerken en kan dus invloed uitoefenen op je totale functioneren.

Pak de stress aan!

Als je weet waar de oorzaak ligt en die kan op allerlei vlakken liggen, is het van belang deze situatie te analyseren en terug te brengen tot de essentie. Is het de werksfeer, ligt het dan aan de werkdruk, krappe deadlines, nare collega’s, incapabele managers (waar jij last van hebt) of mogelijk is het een samenspel van een aantal factoren.
De privé-sfeer is nog veel breder als het om de oorzaak gaat. Meer “moeten” dan je aankunt, geld, gespannen situatie met partner of inwonende gezinsleden, familie etc. Het is belangrijk dat je terug gaat naar de oorzaak, anders is aanpakken lastig. Maar schaam je vooral ook niet als je de aanhoudende stress niet kunt plaatsen. Bespreek het met je huisarts en laat je wellicht doorverwijzen naar een psychotherapeut. Het is geen schande even de hulp in te moeten roepen van een professional als je het even niet meer overziet.

Rust

Maar vaak is een begin het pakken van rust. Rust in je hoofd en rust in je lijf. Op veel mensen werkt de natuur rustgevend en of dat nu de geuren en kleuren van het bos zijn, zet opstuivende zand van de duinen of de golven van de zee, het gaat er om dat het effect heeft op je geest. In die zin dat je er rustig van wordt. Als je geest rust krijgt, ontspant je lichaam ook en dit kan een begin zijn de oorzaak te achterhalen. Of als je deze al achterhaalt hebt, wellicht te bedenken hoe je de situatie ten goede kunt keren.

Maar rust staat of valt met de eigen discipline, want omdat iemand zegt dat een boswandeling goed is maakt nog niet dat het werkt. Je zult het moeten voelen, moeten ondergaan en door hetgeen de stress veroorzaakt heen stappen.

Tot slot

Als je de oorzaak achterhaalt hebt, is het van belang dat je er iets mee doet. Is het je werk dan kan de confrontatie aangaan een oplossing zijn, maar voor de ander is het een andere baan zoeken. Te veel te doen in te weinig tijd, is een kwestie van prioriteiten stellen en er naar handelen. Een verwrongen relatie met je partner is hierover het gesprek aangaan of een definitieve beslissing nemen.
Maar welke beslissing je ook neemt, communiceer. Betrek je omgeving en neem een doordachte beslissing. Als je kans ziet met een gesprek de situatie te veranderen, waardoor de stress afneemt, kan dit een prima oplossing zijn. Hetgeen je gaat doen moet uiteindelijk goed voelen. Voor menigeen is de buik een prima raadgever, we luisteren er alleen zo weinig naar. Als ratio en emotie maar in balans is in de te nemen beslissingen.