De geneeskracht van Tempeh

Tempeh is lekker en gezond. Het heeft geneeskrachtige eigenschappen. Tempeh komt oorspronkelijk uit Indonesië. De Nederlanders hebben tempeh in Europa geïntroduceerd. In Nederland wordt tempeh veel gegeten door vluchtelingen en immigranten uit Nederlands Indië die in Nederland zijn gestrand toen Nederlands Indië ophield te bestaan en overging in Indonesië. Tempeh wordt ook verkocht in Japan en de VS. In Nederland is tempeh bij vele supermarkten te koop maar in andere landen moet je naar Aziatische toko´s toe. In Indonesië is verse tempeh op de markt verkrijgbaar. In vele eethuisjes kun je dunne gebakken tempeh penyet eten. Dat is gefrituurde tempehplak begeleid door een mix van gekookte en rauwe groenten. Op straat staan er in Indonesië rijdende kraampjes waar je tempeh als snack kan eten. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoud:

• De Indonesische keuken staat op hoog niveau
• Wat is tempeh?
• Kun je tempeh zelf maken?
• Voedingswaarde tempeh
• Tempeh en diabetes
• Tempeh en kanker
• Tempeh als fyto-oestrogeen
• Genisteïne in tempeh
• Tempeh als natuurlijk antibioticum
• Eettips tempeh

De Indonesische keuken staat op hoog niveau

Saté is over heel de wereld in culinair hoogstaande restaurants verkrijgbaar. Nasi goreng en pisang goreng is ver buiten de grenzen van Indonesië en Nederland bekend. Sambal wordt gezien als één van de lekkerste scherpe sauzen ter wereld. Babi pangang wordt wereldwijd geserveerd. En dan is er tempeh, misschien de lekkerste vleesvervanger van onze planeet.

Wat is tempeh?

Tempeh is een gefermenteerd sojaproduct wat geperst is tot een blok. Tempeh wordt gemaakt van sojabonen of mungbonen. Tempeh komt oorspronkelijk uit Java, Indonesië. Er is een groot verschil tussen tempeh en tahoe. Tempeh is veel gezonder dan tahoe. Men denkt dat tempeh al 2000 jaar bestaat. Vroeger was Java een onderdeel van Nederlands Indië. De Nederlanders hebben tempeh over de rest van de wereld verspreid. Het voedsel wordt buiten Indonesië vooral in Japan en Nederland gegeten. Ook in de Verenigde Staten is tempeh te koop.

Kun je tempeh zelf maken?

Tempeh kun je in principe zelf maken maar dat is een vrij ingewikkeld proces. Het is aan te raden gewoon tempeh te kopen maar als je het leuk vindt dan kun je onderstaand proces doorlopen. Je hebt sojabonen nodig, een paar eetlepels azijn en een tempeh starter. Een tempeh starter is sporencultuur. Dat kan rhyzopus oryzae of een rhizopus oligosporus cultuur zijn.

• Kook een kilo sojabonen 15 minuten met twee eetlepels azijn,
• Giet de bonen af,
• Maak de sojabonen helemaal droog in een handdoek,
• Doe er een tempeh starter bij,
• Plaats het geheel in een plastic zak, met gaatjes erin,
• Duw de mix plat zodat hij 3 cm dik wordt,
• Het geheel bewaar je op 30 graden. Omdat dat moeilijk is in Nederland wordt er hiervoor een incubator gebruikt speciaal geschikt voor het kweken van bacteriën,
• Als de tempeh een geheel wordt is het klaar; het is nu warm en ruikt enigszins naar paddenstoel,
• De tempeh kun je direct gebruiken of 10 dagen bewaren in de koelkast.

Voedingswaarde tempeh

Tempeh bevat veel proteïne. De voedingswaarde wordt gemeten aan de hand van de Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid(ADH), vastgesteld door de gezamenlijke Europese en Amerikaanse voedselautoriteiten. In een ons tempeh zit 37% van de ADH aan proteïne. Proteïne is eiwit wat voornamelijk in vlees en dierlijke producten zit. Tempeh heeft uniek veel eiwitten maar er zijn veel meer groenteproducten die eiwitten bevatten zoals peulvruchten. Het gezonde mineraal mangaan zit ook in tempeh. In 100 gram tempeh zit 66% van de ADH aan mangaan. Dat is een uitzonderlijk hoog percentage. Dit betekent dat een maaltijd met tempeh voor genoeg mangaan kan zorgen, alleen door tempeh. Van koper zit er ook bijzonder veel in het witte gefermenteerde product namelijk 26% van de ADH. Fosfor zit in dit Indonesische exportproduct met 26% van de ADH. Van vitamine B2 zit er 21% van de ADH in tempeh.

Tempeh en diabetes

Tempeh is een uitstekende vleesvervanger, veel beter dan tofu of tahoe. Er is een groot onderscheid tussen tahoe en tempeh als het gaat om de smaak en voedingswaarde. Tempeh bevat veel proteïne die uitstekend geschikt is voor diabetici. Zowel de proteïne als de vezels uit tempeh stabiliseren de bloedsuikerniveaus. Wanneer je als diabeticus veel tempeh en peulvruchten eet dan moet vrijwel altijd het medicijngebruik van de diabeticus worden aangepast in positieve zin. Omdat suikerpatiënten een grotere kans hebben op atherosclerose en andere hart- en vaatziekten kan tempeh samen met peulvruchten worden gegeten om de kans op deze vervelende ziekten aanmerkelijk te verlagen.

Tempeh en kanker

In Indonesië is er veel minder sprake van darmkanker en borstkanker dan in westerse landen. Er zijn wetenschappers die de link leggen met het eten van tempeh. Tempeh bevat in ieder geval veel vezels en van deze voedingstof is het bekend dat het darmkanker voorkomt. Over kanker en tempeh verschillen de wetenschappers van mening.

Tempeh als fyto-oestrogeen

Tempeh bevat isoflavonen. Deze stof werkt in het lichaam hetzelfde als oestrogenen; het zijn bio-identieke hormonen. Isoflavonen worden daarom fyto-oestrogenen genoemd. Isoflavonen binden zich aan oestrogeen-receptors in het lichaam. Vrouwen die veel tempeh eten vertonen veel minder overgangsklachten zoals opvliegers. Daarnaast hebben vrouwen die regelmatig tempeh eten minder last van osteoporose. Er is nog een ander nadeel van de overgang. Vrouwen in de overgang hebben meer last van hart- en vaatziekten. Het goede nieuws is dat tempeh de kans op hart- en vaatziekten vermindert. Er dient hierbij wel worden aangetekend dat sommige wetenschappers denken dat het fyto-oestrogeen genisteïne borstkanker kan bevorderen. Hier kan tegenover worden gesteld dat Indonesische vrouwen veel minder vaak borstkanker hebben dan westerse vrouwen. We moeten ons bedenken dat de wetenschap zichzelf continue aanpast door de wet van het voortschrijdend inzicht.

Genisteïne in tempeh

In de bovenstaande alinea worden voordelen van tempeh voor vrouwen beschreven. Dit heerlijk smakende sojaproduct heeft ook medische voordelen voor mannen. Genisteïne is de naam van een isoflavoon dat behoort tot de fyto-oestrogenen. Aan de ene kant zorgt deze stof voor apoptose in de teelballen zodat er minder sperma gevormd wordt maar aan de andere kant kan het de ontwikkeling van prostaatkanker remmen. Het positieve effect op de kleinere kans op hart- en vaatziekten is zowel een voordeel voor de vrouwen als de mannen.

Tempeh als natuurlijk antibioticum

Natuurlijke antibiotica in tempeh zorgen voor een rustige stofwisseling. Tempeh wordt in Indonesië als een natuurlijk medicijn tegen dysenterie gezien. Indonesië is een land waar de hygiëne van een totaal andere orde is dan westerse landen. Bovendien is er het altijd tropisch warm. Toch hebben de mensen er niet zoveel last van dysenterie. In Indonesië zijn mensen in de gevangenis onderzocht en het bleek dat mensen die veel tempeh aten minder last hadden van diaree dan mensen die geen tempeh aten. Tempeh is ook getest op konijnen. De konijnen werden expres ziek gemaakt met de E. coli bacterie. De ene groep konijnen kreeg tempeh en de andere groep niet. In de groep zonder tempeh kreeg 64% van de konijnen diarree en in de groep met tempeh kreeg slechts 36% van de konijnen diarree. Uit deze onderzoeken blijkt dat tempeh een werkend antibioticum is.

Eettips tempeh

Tempeh kun je op vele manieren bereiden. Je kunt het stomen, bakken, roerbakken en frituren. Tempeh kan worden gemarineerd met sojasaus, sambal en knoflook. Daarna kun je het opbakken. Tempeh heeft meer textuur, meer bite en meer smaak van zichzelf dan tofu. Kleine stukjes tempeh kun je apart opbakken om het te mengen door een pastagerecht in plaats van gehakt. Stukjes tempeh kun je ook door een rijstgerecht doen. Tempeh is een onderdeel van gado-gado alhoewel er zoveel variaties gado-gado zijn als dat er Indonesische koks zijn. Een andere eettip is om met een kaasschaaf tempeh in dunne plakken te snijden en deze vervolgens op te bakken. Je kunt deze van wat bladeren ongekookte Chinese kool, witte kool en gekookte spinazie voorzien om je eigen tempeh penyet te maken. Serveren met sambal!

Lees verder

• De geneeskracht van bloemkool
• De geneeskracht van zilvervliesrijst
• De geneeskracht van Chinese kool
• De geneeskracht van champignons
• De geneeskracht van eieren