Zijn insecten het voedsel van de toekomst?

Insecten zijn een uitstekende bron van voedsel. Ze zijn rijk aan hoogwaardige eiwitten: hun gemiddelde eiwitgehalte ligt tussen 35 en 75 procent. Ze worden in dit verband ook als alternatief voor geïmporteerde eiwitrijke voedingsmiddelen zoals soja beschouwd. Het gemiddelde vetgehalte van eetbare insecten ligt tussen 15 en 35 procent terwijl de energiewaarde ervan vergelijkbaar is met die van vlees. Bovendien bevatten insecten vezels en, afhankelijk van de soort, een verscheidenheid aan micro-voedingsstoffen en vitaminen. Al met al worden insecten voor de toekomst een cruciale rol toebedacht in de wereldvoedselvoorziening.

Eten van insecten in Europa nog niet ingeburgerd

Naar schatting worden er wereldwijd meer dan 1.400 verschillende soorten insecten geconsumeerd. In Europa daarentegen is het eten van insecten en het gebruik van insecten als diervoeding, nog niet gebruikelijk. Bezien vanuit de voedselwetgeving binnen de Europese Unie worden insecten gerekend tot “nieuwe voedingsmiddelen”. De meerderheid van de door de wereldbevolking geconsumeerde insecten, is anno 2016 nog afkomstig uit de natuur.

Industriële teelt van insecten

Maar voor toekomstige en meer algemene inzet van insecten als voedsel of diervoeding, wordt industriële teelt onder gecontroleerde omstandigheden nagestreefd. Maar in die opzet is er nog veel behoefte aan onderzoek, zowel wat betreft de technische uitwerking en verwerking en alsook met betrekking tot de toxicologische en microbiologische veiligheid.

Eetbare insecten alternatief voor consumptie van vlees

Insecten worden steeds meer genoemd als innovatieve en duurzame bron van voedsel. In vergelijking met vlees spreken de ecologische, economische, fysiologische en ethische voordelen voor zich. Eetbare insecten gelden daarom als ecologisch en ethisch verantwoord alternatief voor vlees. De belasting voor het milieu bij de productie van insecten als eiwitleverancier, wordt als gunstig beschouwd omdat ze veel minder energie dan traditioneel vee nodig hebben. Hun CO2-balans wordt dan ook duidelijk gunstiger ingeschat dan bij de vleesproductie van warmbloedige dieren zoals runderen, varkens of pluimvee. Ook op het gebied van dierenwelzijn wordt het eten van insecten beschouwd als minder problematisch. Kortom, eten we binnenkort allemaal sprinkhaan in plaats van steak? Dat is nog maar de vraag. Er bestaan ook twijfels.

Waarom insecten niet het nieuwe vlees worden

In Aziatische regio's staan insecten al langere tijd op het dagelijks menu. In Nederland zullen kleine beestjes als sprinkhanen, krekels, kakkerlakken of kevers op tafel voorlopig nog wel uitzondering blijven. Voor veel mensen is de aanblik van insecten op het bord immers een onaangename gewaarwording. Als we de wereld-voedselorganisatie, de FAO mogen geloven kan de honger van de groeiende wereldbevolking in de toekomst niet meer worden gestild zonder de consumptie van insecten. Wat in landen als Thailand, China of Afrika heel normaal is, zou ook in de westerse landen ingang moeten vinden. Volgens de FAO zijn er meer dan 1.400 eetbare insectensoorten wereldwijd. Voldoende potentieel dus om over te schakelen van gewone vleesconsumptie op meelwormen en sprinkhanen. Bovendien kan men de enorme hoeveelheid broeikasgassen verminderen die in de intensieve veehouderij vrijkomt. Een en ander werd in 2011 bevestigd door de Universiteit van Wageningen. Een varken produceert tien tot honderd keer meer broeikasgassen per kilogram groei dan bijvoorbeeld meelwormen, schrijven de wetenschappers. Een ander voordeel van insecten in vergelijking met zoogdieren, is dat zij hun voedsel sneller in vlees omzetten.

Problemen bij industriële kweek van insecten

Dat westerse bedrijven nog niet staan te springen om insecten voor menselijke consumptie industrieel te kweken, toont de problematiek aan van de kleine beestjes. Als men insecten op industriële schaal wil kweken, gaat dat gepaard met miljoenen dieren in een afgesloten ruimte, want de inzet van medicamenten en chemische middelen zeer waarschijnlijk maakt. Men heeft er nog geen zicht op door welke ziekten deze dieren besmet kunnen raken en welke hygiënische problemen bij massaproductie kunnen optreden.

Insecten kan men niet voeden met louter afvalstoffen

Bovendien is het een misverstand dat men insecten voor de voedselproductie gewoon kan voeden met allerlei afvalstoffen. Insecten hebben net als alle andere levende wezens behoefte aan hoogwaardig en hygiënisch voedsel om hen te laten groeien. Pas dan komen ze vanuit het perspectief van de voedselveiligheid als potentieel voedsel voor mensen in aanmerking. Waarschijnlijk zou men bergen sla voor hen moeten kweken. Dan is het waarschijnlijk efficiënter om deze sla zelf te eten.

Insecten roepen bij veel mensen weerzin op

Worden insecten als diervoeder vrij algemeen geaccepteerd, de meningen zijn verdeeld als het gaat om de acceptatie als voedsel voor ons zelf. Als voordeel ziet men vooral het hoge eiwitgehalte, als nadeel geldt toch de weerzin/afkeer bij veel mensen.

Hoe veilig is het eten van insecten?

Insecten als bron van voedsel is dus een fenomeen dat steeds meer in de belangstelling raakt. Doorgaans vermoeden consumenten geen gezondheidsrisico's door het eten van insecten, maar veel van hen zouden toch graag meer informatie daarover willen hebben voordat ze insecten zouden eten. Het is dus van belang om helder te krijgen hoe veilig dit nieuwe voedsel is. De mogelijke gezondheidsrisico's van insecten als voedsel, waren anno 2016 immers nog nauwelijks onderzocht. Over de toxicologische en microbiologische aspecten van insecten zijn vrijwel geen onderzoekgegevens beschikbaar. Bij de beoordeling van de mogelijke gezondheidsrisico's, moeten de toxicologische eigenschappen van de inhoudsstoffen, contaminanten (verontreinigde substanties in eetwaren) en residuen (eventuele restanten van bestrijdingsmiddelen) van uit insecten geproduceerde levensmiddelen worden geanalyseerd. Ook mogelijk allergeen materiaal van voedingsmiddelen afkomstig van eetbare insecten moet worden onderzocht. De microbiologische risico's en hygiënekwesties bij selectie en kweek van insecten, zijn andere belangrijke aspecten.