Welvaartsziekten voorkomen met een plantaardig dieet

Welvaartsziekten zijn al jarenlang doodsoorzaak nummer 1 in Nederland. In 2015 stierven 45.716 mensen aan kanker en 39.300 mensen aan hart- en vaatziekten. Ook veel andere welvaartsziekten treffen jaarlijks veel dodelijke slachtoffers, zoals diabetes en COPD. Deze ziekten heten welvaartsziekten, omdat ze met name voorkomen in landen met een Westers eetpatroon met veel dierlijke eiwitten en vetten, bewerkte voedingsmiddelen en alcohol in combinatie met weinig beweging. Al tientallen jaren doen wetenschappers onderzoek naar de oorzaken en de preventie van welvaartsziekten. Uit veel van die onderzoeken blijkt dat de kans op welvaartsziekten sterk vermindert met een plantaardig dieet van veel groente, fruit, peulvruchten, vezelrijke granen, noten en zaden.

• Welvaartsziekten: sterk verband met Westerse levensstijl
• Vegetariërs en veganisten hebben minder kans op welvaartsziekten
• Gezondheidseffecten van een plantaardig dieet
• Een plantaardig dieet heeft ook helende en remmende effecten
• Waaruit bestaat een plantaardig dieet?
• Andere factoren

Welvaartsziekten: sterk verband met Westerse levensstijl

Kanker en hart- en vaatziekten worden rechtstreeks in verband gebracht met een 'Westerse' levensstijl. In 2014 sloeg de World Health Organization (WHO) groot alarm in een rapport waarin deze organisatie voorspelde dat het aantal wereldwijde kankergevallen zou stijgen tot bijna 25 miljoen per jaar in 2035 als mensen hun levensstijl niet zouden aanpassen. Belangrijke risicofactoren die de WHO hierbij benoemt zijn roken, overgewicht, ongezonde voeding met weinig groente en fruit, gebrek aan lichaamsbeweging, alcoholconsumptie en ongezonde lucht.

Vegetariërs en veganisten hebben minder kans op welvaartsziekten

In 2012 publiceerde Karger een analyse van verschillende onderzoeken naar de kans op kanker bij vegetariërs. In deze analyse werden zeven studies gecombineerd, met in totaal 124.706 deelnemers. Daaruit bleek dat vegetariërs 18% minder kans op kanker hebben dan niet-vegetariërs. De kans op hart- en vaatziekten bleek 12 tot 16% kleiner bij een vegetarisch dieet. In dit onderzoek zijn andere factoren (zoals roken, alcoholgebruik, lichaamsbeweging en overgewicht) geneutraliseerd.

Veganisten: nog minder kankergevallen

Uit een ander onderzoek uit datzelfde jaar van de Loma Linda University bleek dat veganisten hun kans op welvaartsziekten nog verder verkleinen. Vrouwelijke veganisten worden bijvoorbeeld 34% minder vaak getroffen door borst-, eierstok- en baarmoederhalskanker.

Gezondheidseffecten van een plantaardig dieet

In 2015 publiceerde dr. Michael Greger het boek How not to die? over de preventieve en helende effecten van een plantaardig dieet. Het boek citeert uit een zeer uitgebreid aantal studies en besteedt aan elke welvaartsziekte een apart hoofdstuk. Van de 545 pagina's zijn 132 pagina's aan noten en verwijzingen gewijd. De conclusie van dr. Greger: een plantaardig dieet verkleint de kans op welvaartsziekten substantieel en dat effect is al heel snel zichtbaar. Het is dus nooit te laat om vlees en bewerkte voedingsmiddelen te laten staan. Greger refereert in zijn boek aan veel wetenschappelijk onderzoek naar de gezondheidseffecten van groente, fruit en bijvoorbeeld kruiden. Op de website Nutrition Facts verzamelt hij nog steeds nieuw onderzoek. Er zijn daar veel fimpjes en podcasts te vinden, die gerubriceerd zijn naar voedingsstoffen en welvaartsziektes.

Genetische eigenschappen?

Dr. Greger laat ook zien dat genetische eigenschappen maar heel beperkt verantwoordelijk zijn voor een verhoogde kans op welvaartsziekten. Zo blijkt bijvoorbeeld dat Japanners die naar de Verenigde Staten zijn verhuisd al snel hetzelfde risico op bijvoorbeeld darmkanker of alvleesklierkanker lopen als Amerikanen. Daarmee hebben zij een veel grotere kans op kanker dan landgenoten die in Japan bleven wonen.

Een plantaardig dieet heeft ook helende en remmende effecten

Het goede nieuws is dat het nooit te laat is om met een plantaardig dieet te starten. Dean Ornish en Elizabeth Blackburn publiceerden in 2013 een onderzoek naar de groei van het enzym telomerase door een gezond voedingspatroon met veel groente en fruit. Telomerase is een enzym met herstellende eigenschappen, dat in verband wordt gebracht met langer leven. Zij ontdekten dat een veganistisch dieet na drie maanden goed was voor veranderingen in 500 verschillende genen, waarbij de 'goede' genen werden versterkt en de 'slechte' verzwakt. Op deze manier verbeterde niet alleen de bloeddruk en het cholesterolgehalte van deelnemers, maar werd ook de groei van kankercellen geremd en raakten mensen van hun diabetes af.

Borstkanker geremd door veganistisch dieet

Uit datzelfde onderzoek bleek dat bij vrouwen met borstkanker die een veganistisch dieet gingen volgen al na twee weken de groei van nieuwe kankercellen geremd werd. Dat betekent dat ons lichaam een sterk herstellend en helend vermogen heeft, zolang wij het maar helpen met de juiste voeding.

Waaruit bestaat een plantaardig dieet?

Simpel gezegd vormen plantaardige voedingsstoffen de basis. Dat betekent meerdere porties (verse) groente per dag, minstens twee stuks fruit en verder veel peulvruchten (bonen, linzen en erwten) en volkoren granen (zoals tarwe, rogge, spelt, zilvervliesrijst). Noten en zaden zijn een goede bron van vet. Een plantaardig dieet hoeft niet volledig vegetarisch of veganistisch te zijn. Elke verbetering telt en kleine hoeveelheden extra groenten lijken al een groot effect te kunnen hebben.

Andere factoren

Naast voeding spelen andere factoren een rol bij het verkleinen van de kans op welvaartsziekten. De allerbelangrijkste is stoppen met roken. Longkanker is veruit de meest voorkomende kanker en in 90% van de gevallen is de oorzaak roken of meeroken. Andere belangrijke factoren zijn voldoende beweging en weinig alcohol. En tot slot: geluk. Met een plantaardig dieet kun je de kans op kanker en hart- en vaatziekten aanzienlijk verkleinen, maar het sluit het krijgen van welvaartsziekten niet uit.