Twijfels over het nut van extra antioxidanten

Veel mensen slikken extra vitaminen en drinken fruitdrankjes met toegevoegde antioxidanten. Maar er zijn twijfels of dit wel de juiste manier is om aan alle benodigde antioxidanten te komen. Wie voldoende natuurlijke vitaminen eet, hoeft geen vitaminepillen te slikken of fruitdrankjes in te nemen. Via een normaal voedingspatroon consumeren we genoeg antioxidanten. In sommige studies leek het zelfs ongezond te zijn om antioxidant-supplementen in te nemen.

Wat is oxidatie

Oxidatie is in feite een langzame vorm van verbranding als de materie een scheikundige verbinding met zuurstof aangaat. Daarbij kun je denken aan rottingsprocessen, het roesten van de meeste metalen, zoals ook het dof en worden van zilver. Maar ook de geschilde appel die bruin wordt zodra die in contact komt met de zuurstofrijke omgevingslucht, is een vorm van oxidatie.

Wat zijn antioxidanten

Antioxidanten is een verzamelnaam voor vitamines en andere stoffen die het lichaam beschermen tegen oxidatie. Stoffen zoals de vitamines C en E, spoorelementen als seleen en bioactieve stoffen, aanwezig in o.a. groente en fruit. Antioxidanten voorkomen of vertragen het oxidatieproces. Bijvoorbeeld de geschilde appel die niet bruin wordt (niet oxideert) als je er citroensap (vitamine-C) overheen doet.

In de jaren-80 ontdekten wetenschappers dat ziektes als kanker en diabetes mede veroorzaakt werden door vrije radicalen. Dat zijn moleculen in het lichaam die veel schade aanrichten en bijv. kanker veroorzaken. Het lichaam heeft er een afweersysteem voor: antioxidanten breken de schadelijke vrije radicalen namelijk af. Die ontdekking leidde tot de conclusie: hoe meer antioxidanten we binnen krijgen hoe minder kans dat we ziek worden. Gevolg was dat allerlei voedingsmiddelen hun intrede deden, zoals fruitdrankjes waaraan antioxidanten werden toegevoegd.

Recente nieuwe inzichten

Uit de laatste onderzoeken blijkt dat niet kan worden aangetoond dat extra antioxidanten inderdaad goed voor de mens zijn. Integendeel, het blijkt zelfs dat een teveel schadelijk kan zijn en dat het evenwicht tussen vrije radicalen en antioxidanten kan worden verstoord door het gebruik van extra vitaminepillen en fruitdrankjes met veel antioxidanten.

Rokers

Uit een Finse studie bleek dat als rokers veel bètacaroteen innamen (een soort vitamine A-antioxidant uit wortels) ze juist een hoger risico op longkanker hadden dan de proefpersonen die geen extra antioxidanten innamen. De proefpersonen die geen extra antioxidanten innamen, aten gewoon gezond en kregen op die manier hun bètacaroteen binnen. Wetenschappers denken nu dat de werking van antioxidanten uit vitaminepillen anders is dan die uit groente en fruit. Uit onderzoek blijkt in ieder geval dat een goede balans tussen antioxidanten en vrije radicalen belangrijk is. Als een roker elke dag tweemaal de aanbevolen dagelijkse dosis (10 mg) vitamine-A inneemt, heeft hij 24% meer kans op longkanker dan rokers die niet te veel vitamine-A innemen.

Vrije radicalen zijn ook nuttig

Recent onderzoek toont aan dat vrije radicalen wel degelijk ook een belangrijke positieve rol spelen. Ze maken onder andere ongewenste indringers als bacteriën onschadelijk en daarvoor zijn ze absoluut onmisbaar. Dus een teveel aan antioxidanten waardoor alle vrije radicalen worden geëlimineerd is zeker niet goed.

Dus wel of geen vitamine pillen en fruitdrankjes?

Wetenschappers en het Voedingscentrum raden iedereen aan voldoende groente, fruit en noten te eten. En daarbij de schijf van vijf in acht te nemen. Daardoor komen er voldoende antioxidanten binnen en ook nog eens precies in de goede soorten. Wie voldoende natuurlijke vitaminen binnen krijgt, hoeft geen pillen meer te slikken of drankjes te drinken. Extra pillen kosten geld, het is niet wetenschappelijk aangetoond of het effect heeft, en ook de lange termijn effecten zijn onduidelijk.