Vitamine A (retinol), functie, voeding en symptomen tekort

Vitamine A (of retinol) is een belangrijke vitamine. De belangrijkste functie van vitamine A is een goede werking van de ogen, de ontwikkeling van het skelet en het infectievrij houden van de huid. Het grootste deel van de Vitamine A krijgen we binnen via onze voeding. Vitamine A zit vooral in dierlijke producten. Gelukkig kan vitamine A ook worden aangemaakt uit bètacaroteen, de oranje kleurstof uit wortels. Een tekort aan vitamine A zal leiden tot een verminderd zicht en acne.

functie van vitamine A

Vitamine A is nodig om de cellen die in onze oog liggen en in staat zijn om licht en kleur waar te nemen goed te laten functioneren. Het speelt bovendien een rol bij de gezondheid van de huid, tandvlees en de afweer.

Vitamine A tekort

Een van de eerste verschijnselen van een vitamine A tekort is dan ook het verslechteren van de mogelijkheid om in het donker te kunnen zien. Nachtblindheid komt dan ook voor, bij bijna iedereen met een vitamine A tekort. Als het vitamine A tekort niet op tijd behandeld wordt kan het zelfs leiden tot permanente blindheid.
Een andere belangrijke rol van vitamine A is het ondersteunen van de gezondheid van de huidcellen. Een tekort aan vitamine A zal leiden tot acne en huidontstekingen.
Verder speelt vitamine A een rol bij de ontwikkeling van gezonde botten. Een langdurig tekort kan leiden tot een slechtere conditie van het skelet.
Ook voor het functioneren van het immuunsysteem is vitamine A erg belangrijk. Vitamine A beschermt en versterkt celmembranen om zo bacterie en virus infecties tegen te gaan, bovendien verhoogd het de activiteit van afweercellen.

Vitamine A en Bètacaroteen

Naast vitamine A zijn er vele voedselstoffen die kunnen worden omgezet in vitamine A. Deze stoffen worden carotenoïden genoemd en worden in het lichaam omgezet in vitamine A. De bekendste van deze carotenoïden is bètacaroteen. Bètacaroteen in een niet-giftige voedingsstof die wordt opgeslagen in de lever. Bètacaroteen wordt omgezet in vitamine A wanneer het lichaam daar om vraagt. Als het lichaam voldoende vitamine A heeft, dan zal bètacaroteen niet worden omgezet. Bètacaroteen heeft ook positieve effecten van zichzelf. Het werkt namelijk als een antioxidant om zo vrije radicalen weg te vangen om zo schade aan de cellen en het DNA te voorkomen.

Vitamine A zit in dierlijke voedingsmiddelen

Vitamine A zit van nature alleen in producten met een dierlijke oorsprong. Denk hierbij aan vlees en vis, maar ook aan eidooier en zuivelproducten. De hoogste hoeveelheeid vitamine A vinden we terug in lever en leverproducten. Het wordt ook kunstmatig toegevoegd aan boter, margarine en halvarine. Als alternatief voor vitamine A is het misschien nog wel gezonder om producten te eten die bètacaroteen bevatten. Bètacaroteen zit vooral in groenten zoals worteltjes en andere gele en oranjegekleurde groenten. ook vind men bètacaroteen in koolsoorten, donkergroene bladgroente zoals andijvie en in rucola.

Bètacaroteen als vitamine A supplement

Vaak wordt geadviseerd om beta-caroteen in te nemen in plaats van vitamine A. Dit omdat beta-caroteen in tegenstelling tot vitamine A geen schadelijke bijeffecten heeft wanneer het in een te hoge dosis wordt ingenomen.

Effecten van vitamine A overdosering

Vitamine A kan wanneer het langere periode in overmaat geslikt wordt (meer dan 3000 microgram/dag), leverschade veroorzaken. Bovendien kan het hoofdpijn en haarverlies bewerkstelligen.
Een andere vervelend bijeffect is een oranje verkleuring van de huid. Dit effect, hoe vervelend het ook mag zijn, is gelukkig volledig onschadelijk. Na enkele dagen zal de oranje kleur wegtrekken wanneer men stopt met het slikken van vitamine A.

Hoe een vitamine A tekort voorkomen

De dagelijks aanbevolen hoeveelheid vitamine A voor mannen is 900 microgram en voor vrouwen 700 microgram. Deze hoeveelheden zijn eenvoudig binnen te krijgen door middel van een gezond en gevarieerd dieet, en kan eventueel worden aangevuld met vitamine supplementen. Wanneer men probeert te voorkomen dan men ziek wordt tijdens de griep en verkoudheidsseizoen kan men de dagelijkse inname van vitamine A verhogen met 500 microgram extra per dag. Doe dit echter niet langer dan een week zonder eerst overleg te hebben met u huisarts. Consulteer in alle gevallen uw arts voordat u vitamine A inneemt wanneer u lijdt aan een medische aandoening.
Patiënten met de Ziekte van Crohn, Coeliakie of een andere aandoening waarbij voedingsstoffen moeilijk worden opgenomen zijn extra vatbaar voor een vitamine A tekort. Een vitamine A tekort is soms niet zo ernstig dat u er daadwerkelijk hinder van ondervind, maar kan toch de algemene gezondheid zover verzwakken totdat deze overgaat in een algehele malaise. Overleg met uw arts over aanvullende supplementen voor u dieet wanneer u behandeld wordt aan een chronische aandoening.

Vitamine A en zwangerschap

Hoge concentraties vitamine A tijdens de zwangerschap verhogen het risico op aangeboren afwijkingen bij de baby. Het risico hierop is het grootst gedurende het eerste trimester van de zwangerschap. Vermijd daarom extra vitamine A supplementen wanneer u zwanger probeert te raken of al zwanger bent. Omdat vitamine A in veel voedingsmiddelen voor komt, is het aan te raden de hoeveelheid ingenomen vitamine A te limiteren tot maximaal 1000mcg per dag. Wanneer u tijdens de zwangerschap zich druk maakt over of u genoeg vitamine A binnenkrijgt dan kunt u beter voedingsmiddelen eten die bètacaroteen bevatten. Het bètacaroteen wordt door het lichaam naar natuurlijke behoefte omgezet in vitamine A en zal nooit in een overmaat ingenomen worden.

Lees verder

• Alles over vitamine B12
• Vitamine C-tekort, hoe te voorkomen
• Vitamine D-tekort, hoe te voorkomen