Wat zijn vitamines precies?

Haast iedereen weet dat je voldoende vitamines binnen moet krijgen. De meeste mensen zijn echter bang hier te weinig van binnen te krijgen, terwijl die zorgen vaak nergens voor nodig zijn. Voor enkele groepen geldt een uitzondering. Hoe dan ook, we maken ons allemaal druk over deze 'vitamines', maar wat zijn het nu eigenlijk? Waar moeten we wel en niet op letten? Kun je een teveel of een tekort aan vitamines hebben? Fabels. En nog veel meer.

Vitamines


Wat zijn vitamines?

Het woord ‘vitamine’ komt van de latijnse woorden ‘vita’ (betekent: ‘leven’) en ‘amine’ (is een eiwitachtige stof). Vitamines zijn van essentieel belang voor onze gezondheid omdat zij zorgen voor een goede stofwisseling. Met uitzondering van vitamine D, maakt het lichaam zelf geen vitamines aan. Vitamine D wordt in de huid gemaakt onder invloed van UV-licht. De rest van de vitamines worden uit onze voeding gewonnen. Er zijn dertien vitamines bekend. Deze worden aangeduid met hun chemische naam of met een letter. De B-vitamines gaan in combinatie met een cijfer, zoals B11 of B12.

Hoeveel vitamines hebben we nodig?

Om een indicatie te geven hoeveel een mens aan vitamines nodig heeft, wordt er gesproken over de Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid (ADH). De ADH houdt in hoeveel een mens gemiddeld per dag van een bepaalde voedingsstof nodig heeft om zijn/ haar lichaam goed te laten functioneren. Soms wordt er ook wel eens gesproken over het zogehete niveau van Adequate Inneming (AI). Dit wordt gedaan wanneer men het niet duidelijk is wat precies de gemiddelde behoefte is voor die betreffende voedingsstof. Er wordt dan een schatting gemaakt hoeveel iemand minimaal van die voedingsstof binnen moet krijgen, zonder dat er een tekort ontstaat met negatieve effecten als gevolg. Om er voor te zorgen dat vrijwel niemand te kort krijgt, is er in de ADH een ruime marge ingebouwd. Voor de meesten van ons is de ADH dus meer als genoeg en valt deze gemakkelijk uit onze dagelijkse voedsel te behalen.

Mannen hebben over het algemeen meer vitamines nodig dan vrouwen. Dit levert voor hun geen probleem, omdat zij meestal ook meer voeding tot zich nemen dan vrouwen. Hierdoor krijgen zij automatisch ook meer vitamines binnen en komen ook hun aan hun ADH.

Wanneer er wordt getwijfeld of je wel voldoende vitamines binnenkrijgt, kan dit worden getest door de vitaminegehalte in je urine of bloed te meten. Ook wordt er wel eens gekeken naar de gehaltes van andere voedingsstoffen, wanneer de bepaalde vitamine betrokken is bij de stofwisseling van die voedingsstof.

Extra vitamines innemen

Extra vitamines hebben we in principe niet nodig. De Nederlandse Voedselconsumptiepeiling wees uit dat de meeste mensen voldoende vitamines binnen krijgen uit hun dagelijkse voedsel. Tevens levert het innemen van grotere hoeveelheden vitamines dan de ADH geen positiever effect op je gezondheid.

Ook voor (top)sporters geldt, dat zij in principe geen vitaminesupplementen nodig hebben. Dit komt omdat (top)sporters meestal al wat meer voedsel tot zich nemen als normaal, omdat zij extra energie nodig hebben. Doordat zij dus meer eten, krijgen zij ook meer vitamines en mineralen binnen. Mochten ze toch vitaminesupplementen gebruiken, is het ook voor hun aan te raden niet meer in te nemen als de ADH. Te veel aan vitamines, in preparaatvorm, kan namelijk schadelijk zijn.

Voor een paar groepen is de ADH echter hoger dan zij uit voedsel kunnen verkrijgen en is het hun wél aan te raden om vitaminesupplementen als aanvulling te gebruiken.
Hieronder vallen:
  • baby’s en peuters
  • zwangere vrouwen
  • vrouwen die zwanger willen raken
  • vrouwen die borstvoeding geven
  • ouderen

Ook voor o.a. de volgende groepen kan het innemen van extra vitamines zinvol zijn:
  • Mensen met een donkere huidskleur
  • Mensen met een eenzijdig eetpatroon zoals veganisten en macrobioten
  • Mensen op dieet
  • Anorexiapatiënten

Te veel vitamines

Een teveel aan vitamines is in principe alleen mogelijk bij gebruik van vitaminesupplementen. Vitamines in preparaatvorm kunnen namelijk niet door het lichaam worden afgebroken. Bij gebruik van vitaminesupplementen moet je er dus op letten, dat je er niet meer in neemt als de ADH. Wel moet er op gelet worden dat vitamines elkaars opnamen kunnen beïnvloeden! Zo zijn er vitamines die elkaars opname kunnen afremmen of juist bevorderen, waardoor er bij hoge inname van het een er een tekort of teveel van het ander kan ontstaan! (Zie 'Fabels omtrent vitamines' voor een voorbeeld.)

Een teveel aan vitamine A, zowel in preparaatvorm als uit dierlijk voedsel, kan wél schade opleveren. (Vitamine A uit plantaardig voedsel kent geen maximum). Een overdosis van vitamine A kan ontstaan als je gedurende een langere tijd meer dan 3000 microgram/dag gebruikt. Dit komt overeen met het eten van meer dan negen sneetjes brood met leverpastei. 100 Gram lever bevat 11.000 microgram vitamine A, veel hoger dus dan de veilige bovengrens van 3000 microgram. Vooral bij zwangere vrouwen wordt het eten van onder andere leverproducten afgeraden. Dit omdat vitamine A schadelijk kan zijn voor het ongeboren kind. Gebruik tijdens de zwangerschap en kinderwens dan ook uitsluitend vitaminesupplementen die speciaal voor zwangeren zijn samengesteld.
Ook rokers moeten oppassen met vitamine A.

Vitamines tekort

Een tekort aan vitamines kan alleen met zekerheid worden vastgesteld door middel van een biochemisch onderzoek, zoals eerder beschreven. Een tekort ontstaan wanneer de vitamine-inname langere tijd onvoldoende is. De tekort ontwikkelt zich geleidelijk. In een vroeg stadium zijn er nog geen verschijnselen kenbaar. Wel daalt het vitaminegehalte in het bloed en weefsels. Pas na enkele weken komen de eerste verschijnselen te voorschijn. Dit zijn meestal vermoeidheid, lusteloosheid of concentratieproblemen. Pas na enkele maanden komen de ernstigere verschijnselen op. Deze verschillen per vitamine.

Fabels omtrent vitamines

Een vitamine tekort door een paar dagen onvoldoende of ongezond te hebben gegeten?

Dit is een fabel. Een vitamine tekort ontstaat niet in een paar dagen. Zoals eerder beschreven komen de eerste verschijnselen van een tekort pas na enkele weken tevoorschijn.

Blikgroenten of potgroenten bevatten minder vitamines als vers groenten?

Ook dit is een fabeltje. Blik- en potgroenten worden voor het verpakken geblancheerd. Tijdens de productie zullen ze inderdaad wat vitamines verliezen, maar hierdoor hoeven ze, bij het bereiden van de maaltijd, weer minder lang gekookt te worden. Door de kortere kooktijd gaan er ook minder vitamines verloren, wat het vitamineverlies weer compenseert.
Uiteindelijk is er dus weinig verschil tussen vers en blik-/ potgroenten.

Invriezen leidt tot een groot vitaminesverlies?

Een fabel. Tijdens het vries- en dooiproces gaan er over het algemeen weinig vitamines verloren. Bij fijngesneden of gepureerd voedsel is er wel spraken van een groter verlies als onbewerkt voedsel.

Te veel van vitamine C kan geen kwaad?

Een teveel aan vitamine C op zichzelf kan over het algemeen inderdaad geen kwaad. Deze worden door het lichaam afgebroken en verlaten je lichaam via je urine. Echter voor mensen met gevoelige nieren kan dit wel een probleem opleveren! Dit omdat een teveel aan vitamine C een zware belasting zijn voor je nieren. Hierdoor neemt de kans op nierstenen toe. Vitamine C beïnvloedt de opname van koper en ijzer. Een teveel aan vitamine C heeft namelijk een remmend effect op de opname van koper en een verhogende opname van ijzer. Hierdoor kan er bij een teveel aan vitamine C een tekort aan koper of een teveel aan ijzer ontstaan!
© 2007 - 2024 Meetie, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
De B-vitaminen en de symptomen bij vitamine B-tekortenDe B-vitaminen en de symptomen bij vitamine B-tekortenVitaminen zijn voor velen het symbool van gezonde voeding. De vitaminen van de B-groep treden op als biologische katalys…
Symptomen vitamine D tekortSymptomen vitamine D tekortVoor sterke tanden en botten is vitamine D onmisbaar. Verder bevordert deze vitamine de opname van calcium en fosfor in…
Vitamine B15 (pangaminezuur)Vitamine B15 (pangaminezuur)Vitamines zijn stoffen die het lichaam nodig heeft en vooral uit het eten en drinken moet halen. Ze helpen ons lijf bij…
Vitamine K/FytomenadionVitamine K/FytomenadionVitamines zijn belangrijk. Bij voorkeur krijgen we voldoende vitamines binnen via ons voedsel. Maar in de praktijk valt…

Tips bij het bereiden van caloriearme maaltijdenTips bij het bereiden van caloriearme maaltijdenBij het afvallen zijn voedingsmiddelen die caloriearm zijn, enorm belangrijk. Groenten, vlees, gevogelte, vis en eieren.…
Vitamines: alles over vitamines en een tekort hieraanVitamines: alles over vitamines en een tekort hieraanVitamines, je eet ze iedere dag maar wat zijn het eigenlijk? Welke soorten zijn er en waar dienen ze voor. Bijna alle vi…
Bronnen en referenties
  • www.voedingscentrum.nl
  • www.vitamine-info.nl
Reactie

Barry, 14-10-2007
Ook voor (top)sporters geldt, dat zij in principe geen vitaminesupplementen nodig hebben. De benodigde energie bij het sporten wordt namelijk vooral gehaald uit de verbranding van koolhydraten en vetten uit de voeding.

Complete onzin, dit slaat als een tang op een varken. Ik heb de rest van het artikel niet gelezen, de toon wordt direct gezet. ´in principe´ dus uitzondering mogelijk. Energie komt niet uit vitaminensupps, daarvoor hoeven ze inderdaad niet te worden genomen. Slecht geschreven, taalfouten en onlogische zinnen.

Zonde dit. Reactie infoteur, 15-10-2007
Hallo Barry,

Bedankt voor uw reactie!
Helaas heb ik het idee dat er hier sprake is van een misverstand. Al had u wel verder gelezen, dan had u gezien dat ik het nader verklaarde.
Ik bedoelde aan te geven, dat topsporters uiteraard extra energie nodig hebben. En dat als ze verantwoordelijk hier op reageren, door die extra energie uit voedsel te halen, dat ze dan automatisch ook die extra vitamines en mineralen binnen krijgen.

Ik zal dit alsnog aanpassen in de tekst om hetzelfde misverstand in de toekomst te voorkomen!

Mijn reactie op derest van uw reactie:
Betreft 'in principe' heeft u gelijk, daarom heb ik ook juist 'in principe' geschreven! Het lijkt mij dat het alleen maar correct is om mensen erop te attenderen dat er altijd sprake zal zijn van uitzonderingen.
Betreft eventuele typ-, grammatica, en inhoudelijke fouten heb ik liever dat u mij dit nauwkeurig meldt. Ik zal ze dan zo snel mogelijk corrigeren en/of aanvullen!

Meetie (23 artikelen)
Laatste update: 15-10-2007
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Gezonde voeding
Bronnen en referenties: 2
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.