De oorzaken van overgewicht

Naar schatting lijdt ongeveer 12% van de volwassenen in Nederland aan obesitas. Er is sprak van obesitas bij een BMI van 30 of meer. Er is sprak van overgewicht bij een BMI van 25 of meer. Overgewicht komt in Nederland voor bij ongeveer 55% van de mannen en 50% van de vrouwen. Niet altijd heeft dit met verkeerde eetgewoonten te maken. Er kan sprake zijn van diverse factoren. Wanneer er meer energie via de voeding wordt opgenomen dan er wordt verbrand ontstaat er overgewicht. We vallen af wanneer het lichaam meer energie verbruikt dan er wordt opgenomen.

Stofwisseling

De snelheid waarop onze stofwisseling werkt wordt mede bepaald door de schildklier. Een traag werkende schildklier kan een oorzaak zijn voor matig overgewicht. Dit komt echter niet zo vaak voor.

Lichaamsbeweging

Vitale levensprocessen, zoals je ademhaling en je hartslag, bepalen voor een groot deel het energieverbruik. Door lichamelijke activiteit kan de energiebehoefte van het lichaam echter enorm verhogen. Een uur wandelen zorgt al gauw voor een verbruik van 300 kilocalorieën. Andersom kan een gebrek aan lichaamsbeweging meespelen in het ontstaan van overgewicht.

Hormonen

Een verstoorde hormoonhuishouding kan aanleiding geven tot overgewicht. Een voorbeeld daarvan is een overmatige afscheiding van insuline. Bij het handhaven van het bloedsuikergehalte speelt insuline een grote rol. Wanneer er teveel insuline door het lichaam wordt aangemaakt, zakt het bloedsuikergehalte. Hierdoor wordt er gemakkelijker vet opgeslagen en wordt er minder vet afgebroken dan normaal. Tel daar een hardnekkig hongergevoel bij op en je begrijpt dat dit een grote factor is voor het ontwikkelen van overgewicht. De naam van deze stoornis is hypoglycaemie.
Ook hormonen uit de bijnieren spelen een rol bij de opslag van vet. Bij bepaalde ziekten kan een overproductie van deze hormonen voorkomen, zoals gebeurt bij de ziekte van Crushing. Het vetgehalte neemt hierdoor toe.

Erfelijke factoren

Het veelgehoorde excuus van 'zware botten' mag dan overdreven zijn, toch kunnen erfelijke factoren wel degelijk een rol spelen bij overgewicht. Ongeveer 1 tot 3% van de mensen zou last hebben van een gendefect waardoor er geen leptine aangemaakt wordt. Deze mensen kunnen injecties met leptine krijgen, waardoor het overgewicht zal herstellen.

Leeftijd

Met name bij vrouwen is het vaak goed aan hun lichaam te zien dat ze ouder worden: de vetmassa neemt toe en de vetverdeling op het lichaam verandert nadat ze in de overgang zijn geweest. Er slaat zich meer vet op rondom de taille en minder op de benen en billen. Ook neemt de spiermassa langzaam af, wat zorgt voor een kleiner energieverbruik in rust. Wanneer het voedingspatroon hier niet op aangepast wordt, zullen deze mensen aankomen.

Medicijnen

Ook medicijnen zoals prednison, antidepressiva, anti-epileptica, psychofarmaca en bètablokkers kunnen leiden tot gewichtstoename. Er kan sprake zijn van een toegenomen hongergevoel, maar ook van een grotere vetopslag of het vasthouden van vocht.