De eerste tekenen van een leerprobleem

Als ouder is het erg moeilijk om je in te houden en je kind niet te vergelijken met andere kinderen van ongeveer dezelfde leeftijd. Dit is soms een geruststelling 'Ag, fijn mijn kind kan dat ook', maar kan ook tot ongerustheid leiden. Waarom kan mijn kind nog niet lezen, kent het de cijfers nog niet of maakt het gekke foutjes bij de letters? Dit kunnen tekenen zijn van een mogelijk leerprobleem. Mocht je hierover zorgen hebben, informeer dan bij een professional op dit gebied en maak het bespreekbaar. Ondersteun je kind, maar verlies jezelf niet uit het oog.

Hoe weet je of het om een leerprobleem gaat?

Tijdens het verblijf van je kind op het kinderdagverblijf en in de peuterspeelzaal leren kinderen al op verschillende snelheden. Op de basisschool kunnen eventuele problemen zichtbaarder worden. Het is goed om je kind goed te volgen als het moeite heeft met cijfers, letters of spraak. Dit kunnen de eerste tekenen zijn van een leerprobleem. Maar let op: dit hoeft niet perse! Het kan ook zijn dat je kind deze achterstand later weer inhaalt. Leerproblemen en leerstoornissen vallen in de categorie van problemen die voortkomen uit hoe de hersenen informatie verwerken, hierdoor is het voor sommige kinderen moeilijk om sommige concepten te snappen (zoals cijfers, letter en/of spraak).

Voorbeelden uit de praktijk:

• je kind snapt het verhaaltje prima als het wordt voorgelezen, maar zodra er achteraf vragen over worden gesteld, vindt hij dit moeilijk,
• je kind kan met gemak het hele ABC opzeggen, maar wanneer het vragen krijgt over de individuele letters dan kan hij deze niet benoemen,
• je kind kan niet zo goed puzzelen, veters strikken of de knopen van zijn vest dichtdoen.

Kinderen met leerprobleem kunnen een normale of bovengemiddelde intelligentie hebben, maar zij hebben moeite met het terughalen van hun kennis. Omdat het moeilijk is voor kinderen met een leerprobleem om bepaalde taken te leren en te beheersen, kampen deze kinderen vaker met frustratie, boosheid, een lage eigenwaarde en zelfs depressie. Je kind kan heel goed weten wat het wil bereiken (zeggen, schrijven of doen), maar de weg om het te bereiken is geen simpele rechte weg.

Wat zijn de eerste tekenen onder de 6 jaar?

Leerproblemen worden vaak gegroepeerd in drie categorieën: problemen met lezen/schrijven, problemen met rekenen en overige problemen zoals problemen met coördinatie, motoriek of geheugen. Soms is het heel duidelijk dat een kind een leerprobleem heeft, zoals dyslexie (of dyscalculie (problemen met rekenen)). Maar het komt ook vaak voor dat kinderen een combinatie van problemen hebben. Aandachtsstoornissen zijn op zichzelf geen leerprobleem, maar kinderen met leerproblemen hebben vaak ook aandachtsproblemen.

Er zijn een aantal indicatoren voor kinderen van 5 jaar of jonger, namelijk:

• Vertraagde spraak
• Uitspraakproblemen
• Moeite met nieuwe woorden leren
• Moeite met leren lezen
• Moeite met leren van getallen, het alfabet, dagen van de week of kleuren/vormen
• Slechte concentratie
• Moeite met aanwijzingen opvolgen
• Slechte greep van een krijtje of pen
• Moeite met knopen, ritsen en vastmaken

Hoe kan ik mijn kind laten testen?

Diagnose

Het diagnosticeren van leerproblemen is best controversieel. Sommige professionals vinden dat er te snel een diagnose wordt gesteld, een te makkelijke conclusie voor een normale verscheidenheid in leerstijlen. Het diagnosticeren van leerproblemen in de voorschoolse leeftijden is bijzonder discutabel aangezien kinderen op verschillende snelheden leren. Leerproblemen kunnen dan ook vaak pas gediagnosticeerd worden in groep 4/5. En soms komt het nog later aan het licht, omdat kinderen een hoop compenseren met hun intelligentie en doorzettingsvermogen.

Deel je zorgen met de leerkracht en/of dokter

Dit betekent natuurlijk niet dat je de zorgen die je hebt moet negeren. Vroege interventie kan een groot verschil maken in de schoolcarrière van je kind. Als je je zorgen maakt over de vaardigheden van je kind met betrekking tot lezen, schrijven, getallen of spraak, praat dan met iemand die je kind kent. Bijvoorbeeld de basisschoolleerkracht. Leerkrachten zijn op de hoogte van de eerste tekenen van een leerprobleem. Als de leerkracht het zelf nog niet ter sprake heeft gebracht, twijfel dan niet om dit zelf te doen.

Je kunt het ook vermelden bij je dokter. Wellicht maak je je druk over een mogelijk leerprobleem, terwijl je kind alleen maar tijdelijk achterloopt. En hier vanzelf overheen groeit. Maar het is het beste om niet achterover te leunen en af te wachten. Je doet je kind een plezier door te vertrouwen op je intuïtie en te gaan praten met de leerkracht of dokter, zodat een professional mee kan te kijken naar de ontwikkeling van je kind.

Onderzoek

Je kind kan formeel onderzocht worden op leerproblemen, dit wordt gedaan door: een kinderpsycholoog, neuropsycholoog of orthopedagoog. Zo'n onderzoek wordt meestal in een praktijk gedaan en duurt een paar uur. Soms wordt het verdeeld over twee dagen. Je kind doet dan verschillende testjes die gebruikmaken van speelgoed en educatief materiaal. De basisschool kan helpen om zo'n onderzoek, in een praktijk of op school zelf, te regelen. Bij de wet is geregeld dat elke school hiervoor een procedure heeft. Die procedure gaat over het identificeren, diagnosticeren en plannen voor leerlingen met wat voor probleem dan ook, inclusief leerproblemen.

Wat kun je doen om je kind te helpen?

Leerproblemen zijn permanent en gaan niet meer over. Maar er kan een hoop gedaan worden om je kind te helpen compenseren en zo om het probleem heen te werken.

Op school

Zo kan de leerkracht bijvoorbeeld de leerstof op verschillende manieren aanreiken, zodat je kind de vaardigheden steeds weer in herhaling zou kunnen oppikken. In een steunende en geduldige omgeving. Kinderen met leerproblemen zijn namelijk wel leerbaar.

Thuis

Als ouder is een van de belangrijkste dingen die je kunt doen: steunen en helpen bij het opdoen van positieve leerervaringen. Het doel is om je te focussen op de sterke punten van je kind. Als het moeite heeft met het alfabet leren, en bijvoorbeeld gek is op dieren, moedig dit dan aan en help je kind een dierenexpert te worden.

Geef je kind veel zelfvertrouwen door het aan te moedigen in zijn vaardigheden en passies. Plan activiteiten waarvan je weet dat je kind ze kan en waar hij succesvol in zal zijn. Probeer niet zelf de professional op het gebied van leerproblemen te zijn. De taak van ouders is om aanmoediging, liefde en geduld te geven aan het kind. En zoek naar professionals die je kind kunnen bieden wat het nodig heeft om te leren.

Hulpmiddelen

Als je kind gediagnosticeerd is, dan kan het zijn dat hij in aanmerking komt voor bepaalde hulpmiddelen. Deze zaken zijn ook in de wet vastgelegd. Overleg met de leerkracht, of misschien een organisatie gespecialiseerd in het desbetreffende leerprobleem, wat de mogelijkheden zijn.

Psychologische hulp

Psychologische hulp kan ook prettig zijn voor kinderen met een leerprobleem. Kinderen met een leerprobleem voelen vaak de mislukking en dat kan leiden tot een lage zelfwaardering. Ze zijn vaak gefrustreerd, wat zich om zou kunnen zetten in woede. Deze psychologische gevolgen versterken het leerprobleem, want als je je niet goed voelt kom je ook niet tot presteren.

Het kan zijn dat je kind een emotionele uitbarsting krijgt. Alhoewel de conventionele wijsheid zegt dat het niet verstandig is om een kind te bevestigen in zijn vraag om aandacht, is het in dit geval wel goed om dit te doen. Deze manier van uiten kan namelijk goed zijn voor je kind. Als je dicht bij je kind blijft op dit moment en hem laat weten dat je van hem houdt, dat je weet dat de dingen niet makkelijk voor hem zijn, dan laat je zien dat hij er niet alleen voor staat en dat je er altijd zal zijn om hem te helpen.

Jij zelf als ouder

Vergeet ook niet voor jezelf te zorgen. Het kan best stressvol zijn om de ouder te zijn van een kind met een leerprobleem. Er zijn speciale organisaties waarbij je terechtkunt voor informatie, hulp en steungroepen. Een mooi voorbeeld is de website Balans.