Kinderen met NLD

NLD is een leerstoornis die pas op latere leeftijd wordt gesignaleerd. Het kind ervaart motorische, sociale en leerproblemen. Opvallend is dat NLD kinderen verbaal zeer sterk zijn, waardoor mensen uit hun omgeving een verkeerde inschatting van hun mogelijkheden kunnen maken. Kinderen met NLD vallen vaak niet op, maar veel NLD kinderen hebben grote moeite zich staande te houden bij veel dagelijkse situaties.

Wat is Non-Verbal Learning Disabilities (NLD)

Dit is een stoornis in het verwerken van niet-verbale informatie. Het is neurologische stoornis in de rechterhersenhelft, waardoor een deel van de informatieverwerking problematisch verloopt. Auditieve informatie wordt beter verwerkt dan de informatie die binnenkomt via zien en voelen. Kinderen met NLD hebben moeite met het verwerken van deze non-verbale informatie. NLD wordt gekenmerkt door leerproblemen bij met name wiskunde, problemen met ruimtelijk inzicht, motorische problemen en sociale problemen. Doordat deze kinderen de informatie uit voelen en kijken slecht verwerken, vertonen ze weinig exploratiegedrag. Het gedrag van deze kinderen kenmerkt zich door veel praten en weinig doen. Deze stoornis wordt meestal pas op latere leeftijd gesignaleerd. Dat komt omdat het op jonge leeftijd moeilijk om de juiste diagnose te stellen. Op jonge leeftijd heeft het kind met NLD vaak bepaalde kenmerken die ook specifiek zijn voor ADHD. Bovendien doen de problemen zich pas latere leeftijd voor. Kinderen met NLD vallen vaak niet snel op; vanwege hun goede verbale mogelijkheden worden capaciteiten vaak te hoog ingeschat.

Er is onderzoek gedaan naar oorzaken van NLD, en deze wijzen in de richting van een verstoring in de balans tussen de twee hersenhelften. De twee hersenhelften lijken op bepaalde punten niet met elkaar te communiceren waardoor de informatie te langzaam doorkomt en daardoor het kind moeite heeft met leren. De oorzaak van de verstoring kan liggen in de ontwikkeling van de twee hersenhelften. Maar naast een niet gelijkgaande ontwikkeling kan ook zuurstoftekort bij de geboorte een oorzaak zijn. Ook andere factoren kunnen meespelen zoals een ongeluk, die beschadiging tot gevolg heeft gehad of bestraling. Ook deze oorzaken kunnen bijdragen aan een verstoorde prikkeloverdracht tussen de twee hersenhelften.

NLD komt vaak voor in combinatie met andere stoornissen, met name dyscalculie van het visueel-ruimtelijke type. Kinderen met deze stoornis hebben bovengemiddels last van psychiatrische stoornissen als angststoornissen en depressies. NLD is nog een relatief onbekende stoornis en komt voor bij een tot vijf procent van de kinderen.

Kinderen met NLD

NLD kan worden omschreven als een zeer complexe leerstoornis. We zien dan ook veel verschillende signalen die in de richting wijzen van NLD. O.a. de ontwikkeling van kinderen loopt anders dan die van normale kinderen, de ontwikkeling van kinderen met NLD verloopt meestal trapsgewijs, en de ontwikkeling van het kind kan nogal 'grillig' en in sprongetjes verlopen. Bij jonge kinderen waar later NLD werd vastgesteld is gebleken dat zij als baby, peuter en kleuter weinig drank tot exploratie lieten ziente. In vergelijking met andere kinderen ontdekt het kind weinig door te kijken en te voelen, want dat doen de meeste jonge kinderen, maar juist door goed te luisteren en door vragen te stellen.

Emotionele en sociale omgangsvormen zijn dynamisch, flexibel en steeds aan verandering onderhevig. En daardoor voor kinderen met NLD zeer moeilijk grijpbaar. Ze wíllen wel, maar kunnen het niet goed. Ze begrijpen zichzelf niet goed, ze begrijpen de ander niet goed en ze begrijpen de situaties niet goed. Dat kan een kind angstig en onzeker maken, maar ook woedend of verdrietig. Agressief gedrag of zich terugtrekken wordt regelmatig door ouders genoemd.

In de ontwikkeling van de taal zien we dat het praten wat later op gang komt dan bij andere kinderen maar wanneer deze eenmaal op gang komt ontwikkeld deze zich wel snel en goed. Wel is de intonatie vaak vlak en het kan soms moeilijk zijn om de samenhang te vinden in wat het kind vertelt. Hetgeen het kind vertelt is in principe correct maar het vertelde is vaak weinig communicatief van aard en moeilijk te volgen. Het kind praat verder vaak erg ongeremd.

Kinderen met NLD zijn over het algemeen erg onhandig, in zowel de grove als de fijne motoriek. Herkenbaar zijn de problemen met het evenwicht, maar ook veters strikken, met mes en vork eten, aan- en uitkleden, de pengreep, klimmen en spelen etc. Daarnaast hebben kinderen met NLD meestal ook een slechte hand-oog coördinatie. Ook zien we dat kinderen met NLD veel 'vreemde' ongelukken hebben. Bij NLD kinderen er is vaak sprake van aandachtsproblemen en impulsief gedrag. Ook kan het kind erg druk en chaotisch overkomen, wat kan ontstaan doordat het kind te hoog wordt ingeschat omdat het kind verbaal zo sterk lijkt. Dit kan eventueel leiden tot onvoorspelbaar gedrag bij het kind.

Kenmerken van NLD kinderen

• trapsgewijze ontwikkeling
• een onhandige, houterige grove motoriek
• veel "gekke" ongelukjes
• problemen met de fijne motoriek (pengreep, hanteren van mes en vork etc.)
• slechte oog-hand-coördinatie
• een spraakontwikkeling die vrij laat op gang komt (eenmaal op gang gekomen is de spraak goed; wel kunnen er uitspraakproblemen zijn, en eigenaardigheden zoals bijvoorbeeld echoën, herhalingen en een monotone spraak)
• problemen met inzichtelijk rekenen (mechanisch rekenen wordt wel aangeleerd)
• traagheid, onzekerheid in het werk
• moeite met het aanleren van routines (beheerst het kind ze eenmaal, dan zit het er ook goed tot extreem goed in)
• passief gedrag
• weinig sociale vaardigheden
• angst voor ongewone sociale situaties
• onverklaarbare uitingen van woede en angst
• moeite met herkennen van niet-verbale signalen (gebaren, gelaatsuitdrukkingen)
• problemen met overzicht, bijvoorbeeld in de gymzaal en het zwembad
• snel verdwalen
• gevaarlijk gedrag in het verkeer

De gevolgen van NLD

Kinderen met NLD vertonen weerstand tegen het verwerken en opnemen van nieuwe informatie. Dit belemmert de voortgang van de ontwikkeling. Bij NLD nemen de problemen ook toe naarmate de kinderen ouder worden. Het kind groeit als het ware in de stoornis. Omdat NLD in het onderwijs niet snel herkend wordt omdat het kind met zijn goede verbale vaardigheden de omgeving op het verkeerde been zet over de capaciteiten van het kind, bestaat het gevaar dat het kind te hoog wordt ingeschat. Dit betekent dat het kind in het onderwijs kan worden overvraagd. Dit kan ernstige gevolgen hebben voor het welbevinden van het kind en de emotionele stabiliteit. Het kan leiden tot angsten, driftbuien en extreme koppigheid.

Positieve kenmerken van NLD

• Kinderen met NLD zijn verbaal erg vaardig, praten je de oren van het hoofd, hebben een ruime woordenschat.
• Ze luisteren graag naar verhalen en alles wat verteld wordt, auditieve informatie onthouden ze goed en kunnen ze beter begrijpen.
• Ze hebben oog voor detail.
• Kinderen met NLD zijn auditief (horend) erg gevoelig. Alle geluiden komen sterker bij hen binnen.

Hulp aan kinderen met NLD

Voor het kind met NLD bestaat de hulp uit goede voorlichting aan ouders, leerkrachten en hulpverleners die met het kind werken. Deze voorlichting moet gericht zijn op de volgende twee basisprincipes bij de behandeling van kinderen met NLD:

1. Tegenover het kind een realistische houding aannemen, een open oog hebben voor zijn onvermogen en er rekening mee houden.
2. Een goed inzicht ontwikkelen in de sterke en zwakke kanten van het kind. Gebruik maken van zijn sterke kanten (goede verbale vaardigheden) om de ontwikkeling van de zwakke kanten te stimuleren.

Voor een kind met NLD is de wereld moeilijk te overzien en te ordenen. Houd alles zoveel mogelijk voorspelbaar en breng zoveel mogelijk structuur aan in de dag van het kind.

Wees consequent! Meer nog dan bij andere kinderen is consequent handelen bij kinderen met NLD van belang. Blijf de regels herhalen. Het kind zal relatief veel tijd nodig hebben om zich de regels eigen te maken en zich eraan te leren houden. Trap niet in de valkuil door eindeloze discussies met het kind aan te gaan. Verbaal zijn ze namelijk heel sterk en al pratend proberen ze greep te krijgen op de situatie, wat het kind belemmert om daadwerkelijk iets aan de situatie te gaan doen.

Medicatie bij NLD

We kunnen niet zonder meer zeggen of medicatie wel of niet zinvol is bij NLD. Daarvoor is het beeld te complex. Antidepressiva zijn alleen geïndiceerd als er sprake is van een ernstige depressie die niet overgaat met gedragstherapeutische middelen. Het is bekend dat antidepressiva bij kinderen en jongeren minder effectief zijn dan bij volwassenen. Waarschijnlijk heeft dit te maken met een andere stofwisseling op jeugdige leeftijd. Als NLD samengaat met ADHD is er mogelijk wel een indicatie voor ADHD-medicatie zoals methylfenidaat of atomoxetine (Ritalin, Concerta of Strattera). Verder kan bij ernstige belemmeringen ten gevolge van extreme angst gedacht worden aan angstreducerende middelen.

Lees verder

• Ontwikkelingsstoornissen bij kinderen: ADHD, PDD-NOS en NLD
• Ontwikkelingsstoornissen bij kinderen: diagnose/behandeling
• Kinderen met ADD
• Wat is Autisme?
• Het gezin: verandering en ontwikkeling