Kind van verslaafde of psychisch zieke ouder

Een kind dat een ouder of ouders heeft die alcoholist of verslaafd zijn of die aan een psychische aandoening lijden, moeten al heel vroeg volwassen zijn. Ze nemen de ouderrol over en verzorgen de ouder in plaats van dat de ouder het kind verzorgt. Veel van die kinderen komen echter zelf ook psychisch in de knel.

Kinderen die te snel volwassen moeten worden

Kinderen die ouders hebben die verslaafd zijn of aan een psychische aandoening lijden, hebben geen echte basis. Ze weten nooit hoe de toestand thuis zal zijn en wat ze zullen aantreffen. Een ouderlijk huis hoort een veilige thuishaven te zijn, maar is het in die gevallen dus absoluut niet. Bovendien krijgen die kinderen vaak ook al heel veel verantwoordelijkheden opgelegd. Ze zijn het aanspreekpunt van de ouder die alles, maar dan ook alles met hen bespreekt. Daardoor vervalt de ouderrol al snel en wordt het kind eigenlijk de wijste en de oudste. Terwijl het daar nog helemaal niet klaar voor is. Vaak gaat zo’n situatie ook gepaard met geweld tussen ouders bijvoorbeeld of tussen de ouder en andere mensen. Het kind is daar dan ook nog getuige van.

Het kind voelt dat het niet genoeg is

Veel kinderen hebben het gevoel dat ze blijkbaar niet genoeg zijn om voor te vechten omdat de ouder zich te buiten gaat aan drank of drugs. Sommige ouders proberen zichzelf ook nog van het leven te beroven. Voor een kind is dat de ultieme daad dat ze er niet toe doen. Dat ze het niet waard zijn blijkbaar om voor te leven. Al die zaken samen kunnen er voor zorgen dat een kind in het latere leven niet veel eigenwaarde heeft, maar ook dat het vaak allerlei problemen op zijn nek neemt en het gedrag van zijn jeugd voortdurend kopieert.

Altijd waakzaam moeten zijn als kind van een verslaafde of psychisch zieke ouder

In gezinnen waar veel geweld heerst, zorgen kinderen er vaak ook voor dat niet alles escaleert. Ze zorgen voor de andere broertjes en zusjes, springen vaak tussen vechtende ouders. Maar ze nemen ook andere grote verantwoordelijkheden op zich zoals het bezoeken van de ouderavonden van de andere kinderen of nemen de zaken over die geregeld moeten worden zoals betalingen en de dagelijkse gang van zaken.

Een kind dat zijn jeugd verliest

Doordat het kind al zo jong volwassen moet zijn (en dat is soms al heel jong, sommige kinderen zijn nog maar een jaar of 8 als ze al allerlei zaken overnemen) slaan ze in feite hun jeugd over. Terwijl andere klasgenoten voor het eerst een uitje of een kinderdisco hebben, hebben zij thuis de regie in handen en proberen ze te redden wat er te redden valt. Ook gewoon lekker spelen met andere leeftijdsgenoten of huiswerk maken komt er vaak niet van. Kinderen kunnen daardoor ook in een isolement raken. Ze worden zo snel volwassen dat ze niet als de andere kinderen zijn en dat merkt de rest dan ook. Later blijkt dat ze hun identiteit dan niet goed hebben kunnen ontwikkelen, omdat ze veel te vroeg veel te veel verantwoordelijkheid op hun schouders hebben gehad.

Cursussen voor kinderen die al vroeg volwassen moeten worden

Het Trimbos Instituut heeft cursussen ontwikkeld voor kinderen die in een gezin leven waarin een ouder of beide ouders verslaafd zijn of die aan een psychische stoornis lijden. Ze leren daar onder andere dat het belangrijk is en blijft om toch leuke dingen te blijven doen. Bovendien wordt hen voortdurend duidelijk gemaakt dat het kind de ouder niet beter kan maken en dat het hun verantwoordelijkheid niet is als het slecht met de ouder gaat.

Weinig steun voor kinderen die al snel volwassen moeten zijn

Uit onderzoek is overigens wel gebleken dat een kind weinig steun krijgt van de omgeving en de hulpverlening in zo’n situatie. Artsen en hulpverleners willen de ouders die het zelf al zo moeilijk hebben daar niet mee opzadelen. Het kind zelf draagt zijn lot vaak geduldig en stil, omdat het nooit anders gewend is geweest. Om die reden worden ze vaak ook niet opgemerkt en hebben leerkrachten ook niet door dat er grondig iets mis is binnen een gezin.

Depressief op latere leeftijd of zelfs suïcidaal door verslaafde ouder of psychische ziekte ouder

Veel kinderen die al op jonge leeftijd volwassen moesten zijn, krijgen later problemen als depressies. Ook is een deel suïcidaal en loopt met zelfmoordgedachten of probeert zichzelf echt van het leven te beroven. Therapie kan vaak helpen om alles op een rijtje te krijgen, maar de pijn van een zeer moeilijke jeugd verdwijnt vaak nooit helemaal. Sommige mensen raken er heel erg onthecht door, anderen hebben een niet te stillen honger naar liefde en bevestiging. Als die liefde maar heel even verdwijnt, dan lijkt het alsof hun leven instort en worden ze helemaal wanhopig. Terwijl als ze beseffen met welke kracht ze hun jeugd hebben doorgemaakt, ze daar ook kracht uit kunnen putten. Anderen blijven hun hele leven in dienst stellen van anderen en raken dat patroon nooit meer kwijt. Ze doen alles om de ander maar gelukkig te maken. Sommige kinderen verbreken het contact met hun ouders overigens volledig omdat ze zich daar beter bij voelen.

Hoeveel kinderen moeten er al heel vroeg volwassen worden?

Er zijn zo’n 864.000 ouders met psychische problemen of verslavingsproblemen. Zij hebben 1,6 miljoen kinderen die dus al heel vroeg met allerlei problemen geconfronteerd worden. Die kinderen hebben bovendien een veel grotere kans op het zelf krijgen van psychische problemen. De kans is zelfs anderhalf keer zo groot als bij kinderen in een “normaal” gezin. Kinderen die al vroeg volwassen moesten worden kunnen last krijgen van:

1. Angst- en stemmingsstoornissen
2. Eetstoornissen
3. Schizofrenie
4. Verslavings aan alcohol en drugs

Cursussen voor kinderen die al snel volwassen moeten zijn

Er zijn een aantal instellingen die zorgen voor cursussen voor kinderen van ouders met een verslaving of een psychische stoornis. Dit zijn onder andere:

1. Bijrijder
2. Parnassia
3. Novadic Kentron
4. Trimbos

Hulp voor kinderen van verslaafde ouders en kinderen van ouders met een psychische ziekte

Meer informatie over deze cursussen is te vinden op: www.kopstoring.nl en www.kopopouders.nl