Vermoeidheid in de ochtend: waarom ben ik moe in de morgen?

Vermoeidheid in de ochtend kan erg frustrerend zijn. Juist op het moment waarop je uit je slaap ontwaakt ben je moe, terwijl je zou verwachten dat je dan juist uitgerust bent. Het lijkt onverklaarbaar, maar dat is het niet. Vermoeidheid in de ochtend kan verschillende oorzaken hebben. En als je die oorzaken kent kun je er in veel gevallen ook wat aan doen. Als je vaak moe bent in de morgen helpt het soms om langer te slapen, maar afhankelijk van de oorzaak kun je de vermoeidheid ook op andere manieren wegnemen.

Vermoeidheid door uitdroging

In de nacht neem je geen vocht tot je. Maar door ademhaling en met name zweten in je slaap verdwijnt er wel vocht uit je lichaam. Hierdoor raak je langzaam uitgedroogd. Vocht is nodig voor verschillende lichaamsfuncties, zoals de spijsvertering, transport van voedingsstoffen door het lichaam en aanmaak van speeksel. Daarnaast hebben ook de hersenen vocht nodig om goed te kunnen functioneren. Wanneer er te weinig vocht in je systeem zit voel je je niet fit, soms zelfs uitgeput. dit is wat bij veel mensen gebeurt in de ochtend. Daarom is het belangrijk om direct na het opstaan 1 of 2 glazen water te drinken.

Moe in de ochtend door te weinig slaap

Een vermoeid gevoel kan ook het gevolg zijn van te weinig slaap. Hoeveel slaap je nodig hebt verschilt per persoon. Bij de meeste mensen ligt dit ergens tussen de 6 en 9 uur per etmaal. Als je regelmatig minder uren slaapt dan je nodig hebt, kun je daar behoorlijk last van hebben. Vooral in de ochtend, vlak na het opstaan, zal je lichaam signalen afgeven dat het eigenlijk langer wil slapen.

Vermoeidheid door slaap van een slechte kwaliteit

Het kan ook zijn dat je wel voldoende uren slaapt, maar dat je toch niet goed uitrust gedurende de nacht. Dat heeft dan te maken met de kwaliteit van de slaap. Als je te licht slaapt, vaak wakker wordt of onrustig slaapt heeft dat tot gevolg dat je gedurende de dag vermoeid bent. Een slechte kwaliteit van de slaap kan veroorzaakt worden door bijvoorbeeld nachtelijke transpireren, 's avonds drinken van koffie of alcohol, gebruik van slaappillen of een partner die onrustig slaapt.

Vermoeidheid door op het verkeerde moment wakker te worden

Tijdens de nacht doorloop je een aantal keren (meestal 4 tot 6 keer) een slaapcyclus. Deze begint met een zeer lichte slaap: dit is de overgangsfase tussen waken en slapen. Daarna kom je in een lichte slaap terecht. Die gaat over in een diepe slaap, gevolgd door de vierde fase waarin je in een zeer diepe slaap terecht komt. De slaapcyclus eindigt met de REM-slaap waarin je droomt en ook fysiek het meest actief bent. Daarna begint de slaapcyclus weer opnieuw met een zeer lichte slaap.

Van nature worden we wakker tijdens of vlak na de REM-slaap. Maar als we wakker worden door prikkels van buitenaf, zoals een wekker, gebeurt dat op een willekeurig moment tijdens de slaapcyclus. Vooral wanneer je wakker wordt tijdens de diepe slaap kun je bij het ontwaken erg vermoeid zijn en dit gevoel kan nog enkele uren nasudderen. Doordat je op het verkeerde moment wakker wordt heb je dus heel lang nodig om de slaap van je af te schudden.

Als je dit wilt voorkomen kun je het beste zorgen voor een regelmatig slaapritme. Bij de meeste mensen die 's ochtends vermoeid wakker worden zit het probleem namelijk niet in de hoeveelheid slaap; het heeft vooral te maken met hun slaapritme dat in de war is. Door elke avond om dezelfde tijd te gaan slapen, en iedere ochtend rond dezelfde tijd op te staan weet je lichaam waar het aan toe is, en zal het de slaapcyclus aanpassen aan je slaapritme.

Vermoeidheid en snoozen

Veel mensen die 's ochtends moeite hebben met wakker worden maken gebruik van de snooze functie op hun wekker. Ze kunnen dan nog 9 minuten even lekker dutten, voordat ze echt uit hun bed moeten. Volgens slaapexperts heeft dit echter niet het effect dat mensen ermee beogen.

Om te kunnen snoozen moet je de wekker vroeger zetten dan eigenlijk nodig is. Hoewel je dus voor je gevoel 9 minuten (of 18 of 27 minuten) extra krijgt, gaat deze tijd in werkelijkheid van je slaap af. En mocht je in de tussentijd wel weer in slaap vallen, dan is deze periode te kort om extra energie op te leveren. Het opnieuw wakker worden kost echter wel extra energie. Niet meer doen dus!

Minder vermoeidheid in de ochtend: De dag goed beginnen

Juist als je last hebt van vermoeidheid in de ochtend, en je kunt moeilijjk uit je bed komen, is het van belang om de dag goed te beginnen. Als het tijd is om op te staan, kom dan zo snel mogelijk uit bed, doe de gordijnen open (of zorg op een andere manier voor licht) en kom in beweging.

Je hoeft het jezelf ook niet te moeilijk te maken. Als je een langzame starter bent, hoef je jezelf niet te verplichten 's ochtends te gaan hardlopen (probeer het wel een keer; misschien bevalt het veel beter dan je denkt!). Zoek in plaats daarvan naar vaste rituele die je in een vaste volgorde uitvoert. Denk aan hele simpele dingen die toch moeten gebeuren: douchen, aankleden, ontbijten, de eerste kop koffie, opmaken, de kinderen uit bed halen, etc. Ontdek wat voor jou prettig is. Als je door je ochtendrituele heen bent, ben jij helemaal wakker en kan je dag echt beginnen.

Vermoeidheid in de ochtend door een slaapstoornis

Er zijn veel verschillende oorzaken voor vermoeidheid in de ochtend. Veel daarvan kun je zelf beïnvloeden. Maar soms is het onmogelijk om de oorzaak voor vermoeidheid te achterhalen. Het kan zijn dat je leidt aan een slaapstoornis. Om daarachter te komen kun je het best een afspraak maken met je huisarts. Wanneer de klachten ernstig en/of langdurig zijn, kan deze je doorverwijzen naar een slaapexpert of slaapinstituut.

Lees verder

• 10 redenen om meer te slapen
• Slapen: Beter uitrusten met minder slaap
• Dutjes: Overdag slapen
• Afvallen door slapen: slaap essentieel bij afslanken
• Slaappillen: Het gevaar van slaapmiddelen