Slaaptekort: Wat doe ik eraan?

Slaaptekort kan verschillende oorzaken hebben, en voor slaapgebrek zijn ook diverse oplossingen. Wanneer je te weinig uren slaap krijgt per nacht en dit is moeilijk te veranderen, dan kun je vermoeidheid tegengaan door een regelmatig slaapritme of door dutjes overdag. Als je last hebt van slapeloosheid helpt lichaamsbeweging en slim omgaan met licht. Alcohol en slaappillen zijn meestal minder geschikt. Wanneer je last hebt van vermoeidheid hoeft dat niet altijd te komen door een slaaptekort. Moeheid kan ook andere oorzaken hebben.

Slaaptekort of toch iets anders?

Wanneer je denkt last te hebben van een slaaptekort is het belangrijk om eerst goed te onderzoeken of je daadwerkelijk een slaapgebrek hebt. Bij lang niet alle mensen die denken last te hebben van slaapgebrek is dit ook echt het geval.

Allereerst moet je je afvragen of er daadwerkelijk sprake is van vermoeidheid. Het klinkt misschien vreemd, maar er zijn behoorlijk wat mensen die denken last te hebben van een slaapgebrek, terwijl ze eigenlijk helemaal niet vermoeid zijn. Dat heeft te maken met de mythe dat elk mens per nacht 8 uur slaap nodig zou hebben. Dit is niet het geval: hoeveel slaap je nodig hebt is heel persoonlijk. Bij de meeste mensen ligt dit tussen de 6 en 9 uur per nacht. Maar er zijn ook mensen die met minder slaap toe kunnen, en ook mensen die meer dan 9 uur per nacht moeten slapen om goed te kunnen functioneren. Laat je dus niet misleiden door een aantal uren dat je denkt te moeten slapen. Kinderen en pubers hebben meer slaap nodig.

Wanneer je wel (langdurig) last hebt van vermoeidheid, hoeft dit ook niet te duiden op slaapgebrek. Te weinig slaap is namelijk slechts één van de vele oorzaken van vermoeidheid. Door te weinig te drinken of te eten kun je je bijvoorbeeld erg vermoeid voelen. Maar als je vervolgens gaat slapen en nog steeds niet voldoende eet of drinkt zal de vermoeidheid daar niet echt van weggaan.

Weinig tijd om te slapen

Wanneer je wel last hebt van een slaaptekort, is de kans groot dat je te weinig uren in bed ligt. Veel mensen zijn tegenwoordig zo druk dat ze eigenlijk niet voldoende tijd hebben om te slapen. Onthaasten is in dit geval aan te raden, maar dat is niet altijd mogelijk. Werk, gezin, vrienden en familie brengen nu eenmaal veel verplichtingen met zich mee. Meer uren slapen betekent minder tijd voor andere dingen. En dat is vaak een moeilijke afweging. Gelukkig hoef je niet per se meer te slapen om van je slaapgebrek af te komen.

Beter uitrusten met minder slaap?

Als je last hebt van een slaaptekort, is het mogelijk om beter uit te rusten zonder dat je daarvoor meer hoeft te slapen. Dat kun je op twee manieren realiseren: door een regelmatig slaapritme en door dutjes overdag.

Slaaptekort voorkomen door een regelmatig slaapritme

Je lichaam is gebaat bij regelmaat; zeker ook als het om nachtrust gaat. Tijdens de slaap doorloop je een aantal keren dezelfde slaapcyclus. Bij een regelmatig slaapritme weet je lichaam waar het aan toe is en kan het de slaapcycli afstemmen op het aantal uren slaap. Je slaap wordt hierdoor dus efficiënter en je hebt op den duur minder uren slaap nodig. Bijkomende voordelen zijn dat je door een regelmatig slaapritme 's avonds makkelijker in slaap valt, en 's ochtends minder moeite hebt met opstaan.

Slaaptekort tegengaan door dutjes overdag

Ook met dutjes overdag kun je een slaaptekort tegengaan. Dat betekent niet dat je meer moet slapen; de tijd die je overdag slaapt hoef je 's nachts niet te slapen. En als je je dutjes op de juiste manier inzet, betekent het zelfs dat je minder hoeft te slapen. Korte dutjes overdag kunnen je namelijk enorm veel extra energie geven. Wanneer je heel veel discipline hebt kun je nachtrust zelfs helemaal overslaan en vervangen door 2 uur aan dutjes. Hierdoor kun je dus beter uitrusten met veel minder slaap.

Slapeloosheid tegengaan

Het kan ook zijn dat het niet een tijdgebrek is dat ervoor zorgt dat je te weinig slaapt, maar dat je last hebt van slapeloosheid. Je ligt voldoende uren in bed, maar een (groot) deel daarvan slaap je niet. Om slapeloosheid tegen te gaan zijn er verschillende methoden. Welke voor jou het beste werkt, hangt sterk af van de oorzaken van de slapeloosheid. hieronder vind je een aantal tips:

• Je lichaam reageert sterk op licht. Felle lichten vlak voor het slapen gaan geven de verkeerde signalen af. Je lichaam 'begrijpt' daardoor niet dat het tijd is om te slapen. Bewust omgaan met licht helpt veel mensen om sneller in te slapen, en eerder in een diepe slaap terecht te komen.
• Om goed te kunnen slapen kan lichaamsbeweging helpen. Sporten of actief bewegen zorgt voor een diepere en betere slaap. Maar deze beweging moet wel op het juiste moment van de dag plaatsvinden. Vlak voor het slapen gaan moet je juist zorgen voor rustgevende activiteiten. Hierdoor kan je lichaam zich voorbereiden op de slaap.
• Slapeloosheid is in veel gevallen te doorbreken door middel van een regelmatig slaapritme. Het lichaam is gebaat bij regelmaat. Het bioritme kan zich aanpassen aan de vaste bedtijden.
• Alcohol kan helpen bij het inslapen, maar meerdere glazen alcohol zorgen voor een onrustige slaap. Ook wordt de kwaliteit van de slaap door de alcohol verlaagt: je wordt minder uitgerust wakker. Hetzelfde geldt voor slaappillen en de meeste andere slaapmiddelen. Ze helpen je met inslapen en ook om in slaap te blijven, maar ze hebben tegelijkertijd een negatief effect op de kwaliteit van de slaap.
• Er zijn ook oorzaken van slapeloosheid die je niet zo makkelijk zelf kunt aanpakken. Denk bijvoorbeeld aan een slaapapneu. Wanneer je chronisch last hebt van slaaptekort, kan het verstandig zijn om een afspraak te maken met de huisarts.

Lees verder

• 10 oorzaken van vermoeidheid
• 10 redenen om meer te slapen
• Slaappillen: Het gevaar van slaapmiddelen
• Hoeveel slaap heb je nodig?
• Slaaptekort: het gevaar van te weinig slaap