Overgewicht of obesitas een gedragsprobleem

Als de titel van dit artikel een vraag is zal die door veel mensen met overgewicht met nee worden beantwoord maar steeds meer deskundigen en onderzoekers zijn er van overtuigd dat de strijd tegen obesitas vanuit gedragsverandering moet worden gevoerd. Dik en gezellig horen voor veel mensen bij elkaar maar steeds meer zwaarlijvigen hebben daar toch een andere mening over. Zij zijn zeer ontevreden met hun lichaamsgewicht en een aantal schaamt zich daar ook voor.

Obesitas door impulsief gedrag

Het zijn momenteel vooral onderzoekers van de Universiteit Maastricht die stellen dat obesitas voornamelijk een gedragsprobleem is. Zij zijn van mening dat door anders te leren denken over eten minder risico ontstaat op overgewicht en op het terugvallen in het oude eetpatroon na een afslankperiode. Obesen zijn in het algemeen impulsief. Het terugbrengen van impulsief gedrag zou belangrijke winst kunnen opleveren in de strijd tegen obesitas. Maar het blijkt voor obesen moeilijk te zijn om zichzelf in de hand te houden.

Geen weet van aantal calorieën

Een obees is meestal niet in staat om een balans in energieverbruik te krijgen. Slechts een enkeling met een zeer trage stofwisseling of een afwijkende vetverbranding wordt om die reden sneller dik dan iemand anders. Een groot aantal mensen dat denkt die kwaal ook te bezitten eet ongemerkt veel te veel. Uit testen is gebleken dat obesen die aan de lijn doen meer eten dan slanke mensen die niet aan de lijn doen waarbij de obesen er geen weet van bleken te hebben hoeveel calorieën ze verorberenden.

Schaamtegevoel en slechte zelfwaardering bij overgewicht

Obesen zijn erg gevoelig voor onmiddellijke beloning en hebben minder oog voor de gevolgen. Overdadig toehappen als er lekker en veel eten aanwezig is kan als snelle beloning worden beschouwd. Hun gevoelens over hun overgewicht leiden soms op zich weer tot overeten. Het aanpakken van schaamtegevoelens en een slechte zelfwaardering, waardoor negatieve stemmingsproblemen ontstaan, zou door therapieën op het gebied van gedragsverandering kunnen gebeuren.

Obesitas niet erkend al psychologisch probleem

Onder de mogelijke hulpverleners waren het tot nu toe voornamelijk diëtisten en artsen die zich met obesitas hebben beziggehouden waarbij psychologen zich afzijdig hielden. Toch zouden gedragstherapeuten als hulpverleners obesen kunnen leren hun gedragspatronen en denkpatronen te veranderen en zij hebben talrijke technieken in huis om ook bij obesitas gedragsverandering te bewerkstelligen. Maar obesitats wordt momenteel niet erkend als psychologisch probleem waardoor die manier van zorgverlening niet zo eenvoudig is.

Meer eten door omgevingsfactoren en gewoonten

Eetgedrag kan ook te maken hebben met de omgeving. Een bekend gezegde luidt: Zien eten doet eten. Omgevingsfactoren kunnen meespelen zoals bijvoorbeeld het veel zien eten van tafelgenoten. In zo’n geval wordt meer naar de ogen geluisterd dan naar de buik en speelt al dan niet honger hebben minder een rol. Ook grote porties stimuleren naar langer dooreten terwijl het hongergevoel al weg kan zijn. Gewoonte is dikwijls ook belangrijker dan hongergevoel of smaak. In bepaalde culturen is het de gewoonte om bijvoorbeeld tijdens een bioscoopbezoek popcorn te eten. Uit onderzoek van de Amerikaanse University of South California is gebleken dat smaak daarbij van ondergeschikt belang is omdat zelfs oude en taaie popcorn gewoon gegeten werd. Film kijken in de bioscoop en popcorn eten horen daar kennelijk gewoon bij elkaar.

Door erkenning gedragsprobleem naar gedragsverandering

Het bewust worden van al die effecten is de eerste stap naar gedragsverandering met minder eten en stoppen als er een verzadigd gevoel is opgetreden. Door meer bewustwording van het eetgedrag en het doorbreken van vaststaande eetgewoonten ontstaat meer aandacht voor het eten zelf wat mogelijkheden opent in de strijd tegen overgewicht. Maar niet alleen goede bedoelingen en wilskracht zijn voldoende om het ongezond eetgedrag te veranderen. Ook het los proberen te komen van de omgeving speelt vaak een grote rol. Vermijdt bijvoorbeeld een aantal gerechten bij een uitgebreid buffet en zoek een plaats naast iemand waarvan bekend is dat hij of zij zich niet overeet. Neem niet de grootste maat bord om op te scheppen en wijs de toetjeskaart af als de serveerster er na een diner mee komt.

Lees verder

• Overgewicht en Amerikaanse eetgewoonten met veel fastfood
• Beige vetcellen wellicht een nieuw wapen tegen overgewicht