Kruidenwater of hydrolaat

Het geurend, soms wat vreemd geurend water dat overblijft na het distilleren van aromatische planten noemen we hydrolaten. Ze zijn lang als restproducten bij de fabricatie van etherische olie beschouwd en werden zelfs weggegoten. Nog niet zo lang geleden kende men weinig waarde toe aan dit "afvalprodukt" dat tijdens de distillatie van etherische oliën ontstond. Het begrip "bloemenwater", dat men vaak hanteerde als benaming, kan tot verwarring leiden omdat het zeker niet alleen bloemen zijn die gebruikt worden voor distillatie.
In de mate waarin het gebruik van en het onderzoek naar de fytotherapeutische middelen vooruitgaat, viel het te verwachten dat de belangstelling niet stil zou blijven staan bij de etherische oliën.

Definitie hydrolaat

Aromatische hydrolaten zijn het product van het stoomdestillatieproces en bevatten wateroplosbare, vluchtige planteninhoudstoffen die hen vaak de geur geven van de essentiële olie. Hun samenstelling is anders dan die van een etherische olie: rijker aan wateroplosbare bestanddelen en – praktisch - vrij van lipofiele substanties zoals terpeenkoolwaterstoffen. Dit betekent dat ze zeer goed te verdragen zijn, en vaak antiseptisch en ontstekingsremmend werken” (Schnaubelt: 1999).

Hydrolaten vroeger ook gebruikt

Ondanks het gebrek aan belangstelling hebben de hydrolaten een zeer oude traditie, zoals je kunt lezen in de oude medische boe­ken. Bij de Grieken, Egyptenaren en Perzen golden ze al als helend middel.
De hydrolaten bevatten weliswaar maar zeer geringe hoeveelheden van de etherische olie, maximaal 0,5 gram per liter water, maar wel andere stoffen uit de plant. Ze bevatten mogelijk ook de energetische trillingen van de desbetreffende plant, te vergelijken met de homeopatische verdunningen. Ze hebben dus de energieën en werkingen van de etherische olie maar dan in een zwakkere vorm.

Voordeel hydrolaten

Het voordeel van hydrolaten ligt bij de verzorgende, verzachtende en helende werking zonder de mogelijk irriterende werking van etherische olie. Ook hebben de hydrolaten niet de toxische eigenschappen van sommige etherische olie waardoor ze meer geschikt zijn voor inname.
Daardoor eigent zich deze zachte bereidingswijze ook voor langduriger gebruik tijdens een kuur. Verwacht daarbij echter niet de sterke werking zoals soms bij de etherische oliën zijn waar te nemen.

Onderzoek

De laatste jaren is men tot het besef gekomen dat de etherische oliën, gewonnen door middel van waterdampdistillatie, maar de helft van het verhaal zijn. Duidelijk wordt dit o.a. door het werk van de Duitse Professor Dr. Dietrich Wabner, die de verschillen tussen extrac­tie en waterdampdistillatie aan de hand van de verschillende inhoudsstoffen met hun verschil­lende therapeutische eigenschappen duidelijk maakt.
Zo zijn b.v. bij de roos de extracten of absolues in het bijzonder geschikt voor de psychoaromatherapie, terwijl de talrijke andere waardevolle eigenschappen zich meer in de olie uit waterdampdistillatie bevinden. Nog sterker is dit effect bij de hydrolaten (ook wel hydrosolen genoemd) met hun hoge gehalte aan carboxylzuren.
Over deze verbinding is in de literatuur over aromatherapie nauwelijks iets geschreven omdat deze verbin­ding zich bijna alleen maar in het distillatiewater bevindt. Carboxylzuren hebben een sedatieve werking.
en andere groep is die van de carboxylzuren, die kunnen ontstaan door de oxidatie (reactie met zuurstof) van alcoholen. Hun functiegroep is carboxyl (COOH). Veel carboxylzuren stinken nogal. Laat je ze echter reageren met alcoholen dan krijg je stoffen die juist vaak lekker ruiken: de esters. Dit type verbindingen geeft veel vruchten en bloemen een karakteristiek geur.

De aromatische hydrolaten zijn in het bijzonder geschikt om de kostbare eigenschappen van de monoterpenen en sesquiterpenen te benutten. Vanwege hun hydroxylfunctie bezitten deze terpeenalcoholen een goede polariteit, lossen ook op in water en niet alleen in de etherische olie. Door de oplossing van deze alcoholen in distillatiewater zijn de huidirriterende terpeenkoolwaterstoffen niet meer aanwezig, waardoor ze huidvriendelijker zijn. De hydrolaten hebben een verkoelend, adstringerend en antiphlogistisch effect en zijn zeer geschikt voor kompressen. Ook kunnen ze als mild tonicum met goede antiseptische eigenschappen gebruikt worden. Verder zijn ze ook van belang als huidverzorging en als bestanddeel van crèmes en lotion. In feite is een hydrolaat op zich al een lotion.