De geneeskracht van kleinbladige linde en lindebloesem

Siegfried, de held van de Nibelungen kon onkwetsbaar worden door een bad van bloed maar er plakte een lindeblaadje tussen zijn schouderbladen toen hij een bad nam. Hij stierf aan een wond op die plek. De Germanen wijdden de boom aan Freya, de godin van de liefde en vruchtbaarheid. De linde is een belangrijke boom in de Germaanse geschiedenis want hij gaf het volk te eten. Lindebloesem is eetbaar en smaakt zoet en een beetje slijmerig. De lindebloesem kennen we vooral als een theesoort. De jonge, malse lindeblaadjes zijn eetbaar in een salade en de taaie bladeren moeten eerst gekookt worden voordat je ze kan eten. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoud:

• Naamgeving Kleinbladige linde
• Kleinbladige linde in de antieke tijd
• Werkzame stoffen kleinbladige linde
• Lindebloesem tegen griep
• Lindebloesem tegen onrust
• Overige medicinale werkingen lindebloesem
• Uitwendige toepassingen lindebloesem
• Binnenbast linde bij galaandoeningen
• Binnenbast linde bij spijsverteringsperikelen
• Overige werkingen binnenbast
• Uitwendige toepassing binnenbast linde
• Raadpleeg een fytotherapeut

Naamgeving Kleinbladige linde

In het Latijn heet deze boom Tilia Cordata. Tilia komt waarschijnlijk van ´telum´ dat ´speer´ betekent. Het lichte en buigzame hout werd door de antieke Romeinen gebruikt om speren van te maken. Cordata betekent ´hartvormig´ wat een verwijzing is naar de vorm van de bladeren. Linde komt van het Germaanse woord ´Linta´ en betekent ´buigzaam´. Behalve speren werden van de buigzame vezel manden, matten, zakken en touw gevlecht. In het Nederlands heeft de boom enkele alternatieve namen: Lindeboom, Winterlinde, Steenlinde, Upelijne, Lindeboommanneke, Lende, Lendeboom, Lenneboom, Liendeboom, Lignenboom, Lijnde, Linge, Line, Linjeboom, Linne, Linneboom en Lipelyne.

Kleinbladige linde in de antieke tijd

Vroeger zette men in het centrum van een nieuwe nederzetting een lindeboom, niet alleen om eten voorradig te hebben maar ook omdat de boom beschermde tegen kwade invloeden. Wanneer in een familie een meisje werd geboren was dat wederom aanleiding tot het planten van een lindenboom. De dentraal groeiende lindenboom was een sociaal centrum. Rechtszaken werden eronder gehouden en er werd onder gemusiceerd en gedanst. Vroeger ging iemand met epilepsie onder een lindeboom zitten waardoor de symptomen verdwenen of verminderden. In het oude Griekenland was de lindeboom een alom gevierde medicinale boom. De oude Griek Theophrastus schreef dat hij de boom aanraadde om zijn vochtafdrijvende werking. Plinius(23-79) zag behalve de urinedrijvende werking dat lindeblad leidde tot het verdwijnen van bloedklonters. Daarnaast raadde hij het azijn van de schors aan om huidirritaties mee te verdrijven. Het samenbindend vermogen van lindehoutskool werd aangewend om rottingsproducten en toxinen van bacteriën mee te verdrijven, en maagdarminfecties, gistingsverschijnselen en maagzuur mee te behandelen.

Werkzame stoffen kleinbladige linde

Zowel de lindebloesem als de binnenbast van linde worden gebruikt om hun medicinale toepasingen.

Lindebloesem

Slijmstoffen, looistoffen, diverse flavonoïden, etherische oliën waaronder geraniol, limoneen, geranylacetaat en farnesol, cyanogeenglycoside, de fenolzuren koffiezuur, chlorogeenzuur en p-coumaarzuur, appelzuur, wijnsteenzuur, pectine en saponine. In minder grote hoeveelheden bevat lindebloesem aminozuren, hars, fytosterolen, vitamine C, E en betacaroteen. Ook zitten er de mineralen fosfor, calcium, magnesium, kalium, ijzer, koper, silicium en zink in.

Binnenbast

Bitterstoffen, fenolzuren, slijmstoffen, looistoffen zoals pyrrocatechol, polyfenolen, phloroglucinal en waaronder hesperidine. In mindere mate bevat het: cellulose, lignine, pectine, esculoside, fraxoside, coumarinen, flavonoïden, 12 aminozuren, organische zuren, de vitaminen B1, B2, B3, C, E en betacaroteen, de mineralen kalium, mangaan, natrium, ijzer, zwavel en fosfor, de oliën glycerol, linolzuur en tiliadine, taraxerol en vanilline.

Lindebloesem tegen griep

De cyanogeenglycosiden hebben de werking om de zweetklieren gevoeliger te maken voor het sympatisch zenuwstelsel. Daardoor ontstaat een zweetdrijvende werking wat ertoe leidt dat koortsen minder lang duren. Daarnaast heeft het een verzachtend effect op de slijmvliezen door de aanwezige slijmstoffen. Saponinen zoals geraniol en alfapineen maken het een slijmoplossend middel. De looistoffen zorgen voor een samentrekkende werking op de slijmklieren. Bovendien is lindebloesem een natuurlijk ontstekingswerend middel. Door deze medicinale kenmerken wordt het door fytotherapeuten ingezet bij:

• Griep, grippale toestanden, koortsige infectieziekten.
• Luchtwegenaandoeningen met droge prikkelhoest,
• Verkoudheden, bij uitstek geschikt voor kinderen.

Lindebloesem tegen onrust

Etherische oliën zoals geraniol, limoneen en geranylacetaat zorgen samen met de glycosiden voor een kalmerend effect. Het heeft eveneens een licht slaapverwekkend effect. In verband met deze geneeskrachtige werkingen kunnen fytotherapeuten besluiten het in te zetten bij de volgende indicaties:

• Rusteloosheid, zenuwachtigheid,
• Slapeloosheid vooral bij kinderen, ADHD,
• Angst, prikkelbaarheid, hypochondrie,
• Palpitaties of hartkloppingen,
• Sttressgerelateerde ziekten: hoge bloeddruk, hoofdpijn en maagpijn door stress,
• Nierontsteking, nierstenen, blaasstenen,
• Artritis, artrose, jicht, ischias.

Overige medicinale werkingen lindebloesem

• Omdat het krampopheffend werkt kan het worden ingezet bij spastische hoest en maagdarmkrampen,
• Daar het verzachtend werkt op het maagdarmslijmvlies kan het worden voorgeschreven bij chronische gastro-enteritis of maagdarmontstekingen,
• De maagversterkende en galdrijvende eigenschappen maken het een goed middel bij moeilijke spijsvertering.

Uitwendige toepassingen lindebloesem

De slijmstoffen zorgen voor een verzachtende werking. In medische termen heet lindebloesem een emolliens. Deze geneestoepassing kent naast inwendig gebruik ook uitwendige aanwendingsvormen. Hier staan ze gerangschikt op manier van toepassing:

Mondspoelmiddel, gorgelen, dampen

• Mondslijmvliesontsteking of stomatitis, aften,
• Strottenhoofdontsteking,
• Heesheid, keelpijn,

Compressen

• Brandwonden,
• Jeuk, insectenbeten,
• Vrieswonden.

Binnenbast linde bij galaandoeningen

De binnenbast van linde bevordert de galsecretie. Hierdoor is het een tonicum voor de lever. Daarnaast voorkomt het galstenen. Caffeoylzuur en chlorogeenzuur zorgen samen met de bitterstoffen voor een spijsverteringsbevorderende werking. Vanilline doet de sfincter van oddi ontspannen waardoor minder druk op de galwegen ontstaat. Door deze geneeseigenschappen wordt de lindebast voorgeschreven bij:

• Galaandoeningen zoals onvoldoende galafscheiding, slechte beweeglijkheid van de galwegen, galkolieken, pijnen in de leverstreek en ter voorkoming van galstenen.
• Zwakke leverfunctieverschijnselen zoals migraine en hoofdpijn door druk op de galwegen, na het eten van vetrijke, maaltijden zoals chocola.
• Indigestie en dyspepsie door nervositeit,
• Meteorisme, flatulentie.

Binnenbast linde bij spijsverteringsperikelen

De binnenbast, die ook spint wordt genoemd, heeft een krampopheffende werking in de darmen. Phloroglucinol, etherische olie en slijmstoffen zijn de werkzame stoffen tegen overdreven darmkrampen. De slijmstoffen zorgen daarnaast voor een verzachtende werking op de darmen. Vanwege deze medicinale werkzaamheden wordt de binnenbast van linde voorgeschreven bij:

• Maagdarmspasmen en –kolieken,
• Prikkelbaredarmsyndroom,
• Nierkolieken, menstruatiekrampen,
• Chronische gastro-enteritis, chronische diarree.

Overige werkingen binnenbast

• Omdat het de bloedvaten verwijdt wordt het ingezet bij angina pectoris of hartkrampen.
• Daar het bloeddrukverlagend werkt wordt het voorgeschreven bij hoge bloeddruk.
• Door de bloedverdunnende werking van flavonoïoden en linoleenzuur kan het als middel bij aderverkalking worden voorgeschreven.
• De vochtafdrijvende werking maken het een middel bij oedemen, niergruis, onvoldoende urine-afscheiding, obesitas en cellulitis.
• De kalmerende werking zorgen voor geneeskracht bij: hartkloppingen, rusteloosheid, zenuwachtigheid en slapeloosheid, met name bij kinderen.

Uitwendige toepassing binnenbast linde

De uitwendige werking van de binnenbast lijkt enigszins op die van lindebloesem. Het is voornamelijk een emolliens, een verzachtend middel. Om deze geneeskrachtige eigenschappen wordt het voorgeschreven bij de volgende indicaties:

Wassen, compres

• Brandwonden,
• Aambeien,
• Steenpuisten.

Lavement

• Endeldarmontsteking.

Mondspoelmiddel, gorgelen

• Mondslijmvliesontstekingh, aften,
• Strottenhoofdontsteking,
• Heesheid

Raadpleeg een fytotherapeut

Wie linde als geneeskrachtig middel wilt gebruiken wordt aangeraden een consult te nemen bij een fytotherapeut. Lindebast- en lindebloesemextracten en medicijnen in de vorm van moedertincturen, poeders, nebulisaat, vloeibaar extract, zalf, creme en capsules dienen alleen op voorschrift van bevoegden gebruikt te worden. Een fytotherapeut kan je daarover meer vertellen net als over de eventuele bijwerkingen en interacties met andere medicijnen of kruiden. Daarnaast bestaan er heilzame combinaties met kruiden. Alle in dit artikel genoemde medicinale werkingen van dit geneeskruid zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en komen uit het Groot Handboek Geneeskrachtige Planten van Geert Verhelst, een standaardwerk op het gebied van genezende planten. Het boek wordt gebruikt in de fytotherapie.

Lees verder

• De geneeskracht van Groot Hoefblad
• De geneeskracht van Grove Den
• De geneeskracht van grote klit
• De geneeskracht van IJslands mos