De geneeskracht van zwarte els

De zwarte els is een boom uit de berkenfamilie. Hij kan maximaal 35 meter hoog worden en je treft hem aan in Nederland en België. De boom heeft een vrij groot verspreidingsgebied want hij komt voor in West-Europa en op het gehele Euraziatische continent tot aan Siberië toe. Daarnaast groeit de zwarte els in Noord-Afrika en Japan. Je ziet de boom in Nederland vaak op plekken waar een boerenslootje ligt dat de weilanden markeert. Hij houdt namelijk van natte grond en groeit graag dichtbij water. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoud:

• Naamgeving zwarte els
• Werkzame stoffen zwarte els
• Zwarte els en pollenallergie
• Medicinale geschiedenis zwarte els
• Therapeutische toepassing
• Verwerkingsvorm zwarte els
• Waarschuwingen ten aanzien gebruik zwarte els

Naamgeving zwarte els

De Latijnse naam voor zwarte els is Alnus glutinosa. Glutinosa betekent kleverig. Dat slaat op de knoppen en de jonge bladeren, die inderdaad kleverig zijn. Een alternatieve naam voor de zwarte els is de rode els. Hij heeft deze naam omdat er rode kleurstof uit de boom gewonnen wordt. Het hout van de zwarte els is roodachtig oranje. Hij heet zwarte els omdat het schors en de gedroogde zaden zwart ogen.

Werkzame stoffen zwarte els

Van zwarte els wordt de schors gebruikt voor medicinale doeleinden. In de schors zitten tanninen, rode kleurstof die elsrood wordt genoemd en vette olie in de vorm van palmitine en stearinezuur. In zwarte els zitten de flavonoïden beta-sitosterine en hyperoside. In het begin van de 21e eeuw worden aan de lopende band nieuwe stoffen in geneesplanten gevonden. Sommige hebben nog geen naam maar slechts een ingewikkelde scheikundige term. Een voorbeeld. Een onderzoek dat in 2013 werd gepubliceerd onthulde dat er 14 soorten diarylheptanoïden waren in zwarte els waarvan de onderzoekers zelf er 12 hebben ontdekt. Hier volgt een opsomming van de 14 diarylheptanoïden, die je voor kennisgeving mag aannemen:

Zwarte els en pollenallergie

De zwarte els heeft pollen die door de bloem worden afgegeven welke tot de grootste veroorzakers van allergieën en hooikoorts behoort. Het is vrij onbekend dat deze boom verantwoordelijk is voor allergie. Tegen allergie lijkt weinig te doen, totdat je weet dat allergie door watertekort komt. Uitdroging van het lichaam zorgt voor extra histamine. Histamine wordt eveneens vrijgegeven als we pollen inademen. Maar dat kunnen we niet tegengaan want er zijn vele pollen van struiken en bomen waarvoor mensen allergisch zijn. Wat we wel kunnen doen is water drinken, want dat werkt als de beste histamineremmer voor mensen die uitgedroogd zijn.

Medicinale geschiedenis zwarte els

Dioscorides, de pionier van de geneeskunde die legerarts was bij het Romeinse leger, zette de zwarte els al in bij maag- en darmkrampen. Voor dit doel werd thee gedronken van de schors. Hildegard von Bingen, een Rooms-katholieke kloosterbewoonster uit de Middeleeuwen die zich in veel zaken verdiepte waaronder de geneeskunde, zag daar echter geen heil in; zij vond zwarte els een nutteloze boom. Hieronymus Bock of Geronimo Caprone, een Duitse, Lutherse geleerde uit de 16e eeuw raadde zwarte els aan bij tandpijn en tandvleesbloedingen. In dezelfde tijd schreef de Italiaanse arts Pietro Andrea Mattioli zwarte els voor bij bloedingen en mondslijmvliesontsteking. Verder werd in de Renaissance zwarte els aangewend bij aften en keelpijn.

Therapeutische toepassing

Net zoals Dioscorides 2000 jaar geleden deed, wordt zwarte els nog altijd door fytotherapeuten aangewend om keelpijn, angina, faryngitis, amygdalitis, zweertjes en aften mee te bestrijden.

De tanninen zijn in deze de werkzame medicinale stof. Daarnaast heeft de bast een koortswerende werking. Men kan het vergelijken met de koortswerende werking van kinabast. De tanninen maken het een middel dat wonden sneller geneest en bloedingen stelpt. Het wordt uitwendig aangebracht om huidwonden mee te behandelen. Ook bij inwendige bloedingen en diarree is zwarte els een uitkomst.

Verwerkingsvorm zwarte els

Van 10 tot 20 gram gedroogde schors van zwarte els wordt op een liter water een thee gemaakt. Voor mondziekten kan men deze thee als gorgeldrank gebruiken. Voor huidziekten kan men de huid wassen met deze thee. Voor inwendig gebruik kan men de thee opdrinken.

Waarschuwingen ten aanzien gebruik zwarte els

In principe is het gebruik van zwarte els gevaarloos maar je moet wel de volgende richtlijnen in de gaten houden:

• Gebruik alleen gedroogde schors want thee van verse schors leidt tot braken.
• Pas op met medicijngebruik; medicijnen kunnen slechter werken als thee van zwarte elsschors wordt ingenomen.
• Je kunt de zwarte elsschorsthee niet combineren met alkaloïden en zouten van zware metalen.

Lees verder

• De Geneeskracht van Canadese Geelwortel
• De geneeskracht van het driekleurig viooltje
• De geneeskracht van Calaguala
• De geneeskracht van sarsaparilla
• De geneeskracht van wolfspoot