De geneeskracht van senega

Senega is een wit bloeiende plant die van oorsprong in Zuid-Canada en het Oosten van de V.S. voorkomt. Hij kan 50 centimeter hoog worden. Het is geen eetbare plant maar hij heeft wel diverse geneeskrachtige capaciteiten. Verscheidene Indianenvolken gebruikten deze plant tegen slangenbeten. In het Engels heet de plant snakeroot of slangwortel. Andere toepassingen van de Indianen zijn bij stuipen, keelpijn en tandpijn. Voor deze geneestoepassingen wordt op de wortel gekauwd. Een papje van de wortel wordt op bloedende wonden gelegd. In de fytotherapie wordt senega nog steeds gebruikt, met name bij hoest, astma en bronchitis. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoud:

• Senega in de traditionele geneeskunde
• Kenmerken senega
• Senegaproductie
• Naamgeving
• Werkzame stoffen
• Senega bij bronchitis en hoest
• Andere geneesplanten bij luchtwegenproblemen
• Dosis en veiligheid

Senega in de traditionele geneeskunde

Senega wordt in de traditionele geneeskunde van de Indianen met name gebruikt om slangenbeten mee te behandelen. Dat gebeurde met de wortel waarop werd gekauwd en waarvan een papje op de slangenbeet zelf wordt gesmeerd. De wortel wordt middels een thee of afkooksel traditioneel gebruikt bij longaandoeningen zoals longontsteking. Dat heeft tot wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van senegawortel op de longen geleid en het blijkt inderdaad dat er slijm los makende componenten in zitten waardoor het ophoesten van slijm wordt bevorderd. Wanneer er minder longslijm in de longen zit, kan een longontsteking sneller genezen en ook andere luchtwegenontstekingen zoals bronchitis zijn ermee gebaat. Sommige Indianenvolken gebruikten een thee van het schors van het plantje om een miskraam het lichaam te doen verlaten.

Kenmerken senega

Senega bloeit in juni. In de herfst sterft de plant af en dat is het moment dat de wortel wordt geoogst. Vervolgens wordt de wortel gedroogd zodat het later gebruikt kan worden. Van de wortel kan een afkooksel of decoct worden gemaakt. Dit is een soort thee wat gemaakt wordt door de wortel in een pan met water te koken en vervolgens 5 tot 10 minuten te laten doorkoken op een zacht vuurtje. Het water wordt vervolgens opgedronken.

Senegaproductie

Senega wordt in minimale hoeveelheden toegevoegd in hoestsnoepjes, hoestsiropen, gorgeldranken en theemixen die helpen bij hoest. In Japan, India en Brazilië wordt senegawortel op kleine schaal geteeld. Canada is de grootste producent van de wortel van senega. De plant wordt in dit land op ruime schaal in het wild gevonden zodat het niet hoeft te worden geteeld. Het zijn vooral Indianen die de wortel vinden en verkopen, voor een bedrag dat enkele jaren geleden tussen de 6 en 8 dollar per kilo lag.

Naamgeving

In het Latijn wordt senega Polygala senega genoemd. In het Nederlands kennen we de namen Senega, Ratelslangwortel en Polygala van Virginië. Synoniemen in het Latijn voor deze plant zijn Polygala albida en Senega officinalis.

Werkzame stoffen

Van senega wordt voor fytotherapeutische doeleinden de wortel gebruikt. In deze wortel zitten als belangrijkste werkzame stoffen triterpenoïde saponinen zoals E- en Z-seneginen en E- Z-saponinen, presenegenine, senegenine, hydroxysenegenine, polygalaceenzuur en seneginezuur. Verder is methylsalicylaat verantwoordelijk voor de typische reuk van deze plant. Er komen voorts fenolzuren zoals p-coumarine, ferulazuur, sinapinezuur en p-hydroxykaneelzuur, lipiden, het sorbitoldervaat polygalitol in deze wortel voor.

Senega bij bronchitis en hoest

De saponinen van senegawortel maken het een goed werkend expectorans, een slijmoplossende stof. Het ophoesten van longslijm en keelslijm wordt bevorderd. Wetenschappers vermoeden dat het maagslijmvlies geprikkeld wordt door de senegawortel en dat vervolgens door deze prikkeling er meer slijmen worden afgegeven door de slijmvliezen in de luchtwegen. Van secundair belang is dat senegawortel een weerstandsverhogende en ontsmettende werking heeft. Deze medicinale kwaliteiten bij elkaar is aanleiding voor fytotherapeuten om deze geneesplant voor te schrijven bij de volgende luchtwegenindicaties:

• Bronchitis,
• Astmatische bronchitis,
• Hoest, spastische hoest,
• Kinkhoest,
• Astma.

Andere geneesplanten bij luchtwegenproblemen

Net als ipecawortel kan senega een prikkelende werking op het maagdarmkanaal. Daarom geven sommige fytotherapeuten de voorkeur aan gulden sleutelbloem, anijszaad, eucalyptus, hyssop als geneesplanten bij luchtwegenaandoeningen.

Dosis en veiligheid

Er is een viertal manieren om deze geneesplant te gebruiken.

• Wortel: 1,5 tot 3 gram per dag innemen.
• Moedertinctuur: 3 maal 30 druppels per dag.
• Decoct: halve theelepel wortel op één kopje thee, 5 tot 10 minuten doorkoken.
• Tinctuur: 1 tot 2 ml (1:5 in 60%).

In deze therapeutische dosis valt normaal gesproken geen bijwerking te verwachten. Enkele personen met overgevoeligheid zouden misselijk kunnen worden. In te grote doses is braken een bijwerking. Omdat de senegawortel kan leiden tot maagzweer mag het niet te lang achtereen worden gebruikt. Tijdens de zwangerschap mag de wortel niet worden gegeven. Tijdens een acute fase van een luchtwegenaandoening moet senega niet worden gebruikt omdat de prikkelende werking hoest kan verergeren.