De geneeskracht van hulst

Hulst kennen de meeste mensen als een takje met besjes en blaadjes in een kerststukje. Verder is het een gewilde sierplant in de tuin en worden er hagen van gemaakt. Deze toepassingen zijn van decoratieve aard. De mens heeft hulst niet altijd uitsluitend als decorum beschouwd. Er is een tijd geweest dat de mensheid hulst associeerde met geneeskrachtige aanwendingen. Hulstbladeren zijn namelijk prima als thee te drinken en een natuurlijk medicijn bij jicht en bronchitis. Je kunt echter hulstbessen niet eten; daarvoor zitten er te veel giftige stoffen in. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoud:

• Algemene informatie
• Hulst en maté
• Thee van hulstbladeren
• Vruchten van de hulst
• 10 leuke weetjes over hulst
• Inhoudsstoffen
• Hulst zelf kweken

Algemene informatie

Hulst kan 10 tot 25 meter hoog worden. De plant komt voor in West- en Zuid-Europa, Noord-Afrika en Zuid-west-Azië. Het is een altijd groen blijvende boom die zowel een mannetje als een vrouwtjessoort kent. Er zijn voorbeelden van hulstbomen die 500 jaar oud worden maar in de praktijk worden ze zelden ouder dan 100. De vruchten bevatten de gifstof ilicine maar na de vorst verdwijnt deze stof uit de boom en worden de vruchten gegeten door knaagdieren, vogels en grotere planteneters zoals herten.

Hulst en maté

Hulst of Ilex aquifolium is nauw verwant aan Ilex paraguariensis ofwel maté, vandaar dat beide planten dezelfde familienaam hebben. Van maté wordt een opwekkende drank gemaakt die eveneens de spijsvertering bevordert.

Thee van hulstbladeren

De bladeren van hulst worden in juni geplukt om te dienen als thee. In tegenstelling tot de vruchtjes zijn de bladeren van de hulst niet giftig. Deze thee is in de volksgeneeskunde jarenlang gebruikt als koortsverlagend middel en vochtafdrijvend middel. Deze laatste eigenschap maakt het een goede plant om oedeem, jicht en andere reumatische aandoeningen te bestrijden. Verder wordt hulst traditioneel in Europa ingezet bij diarree en bronchitis.

Vruchten van de hulst

De hulstvruchten zijn dan wel giftig maar vroeger dienden ze als medicijn bij verstopping en epilepsie. De vruchten hebben door hun heldere kleur soms aantrekkingskracht op kinderen of dieren. Kinderen kunnen al gaan braken als ze vijf besjes op hebben en volwassenen moeten zeker 20 tot 30 bessen opeten voordat ze over moeten geven. Overigens kunnen ondanks het overgeven toch stoffen het lichaam binnenkomen en voor huiduitslag zorgen maar dat is zeldzaam. Andere nare verschijnselen van het eten van te veel besjes zijn: misselijkheid, buikkrampen, pupilverwijding, hyperthermie of te warm worden en slaperigheid. Mensen kunnen er niet aan overlijden want de besjes zijn een sterk braakmiddel genaamd ilicine waardoor iedereen die te veel van deze besjes eet de giftige stof niet opneemt. Toch kun je beter kinderen erop wijzen dat dit een giftig besje is. Sommige kinderen moeten namelijk tientallen keren per uur braken van hulstbessen wat een onplezierige ervaring is. Geroosterd zaad van de knalrode hulstvruchten wordt sinds oudsher gebruikt als koffievervanger. De zaden beschikken over antioxidanten en er zit fenylazijnzuur in.

10 leuke weetjes over hulst

1. De schors van hulst kan worden gebruikt om een gele kleurstof te verkrijgen.
2. De bessen gelden in Nederland als giftig en onbruikbaar maar in de Elzas maken ze er een brandewijn van.
3. Johann Wolfgang Goethe had een wandelstok gemaakt van hulsthout.
4. De bladeren zijn zo sterk dat ze samen gebonden als schoorsteenbezem kunnen worden gebruikt, vergelijkbaar met een stalen schoorsteenborstel die tegenwoordig hiervoor wordt gebruikt.
5. Ratten en muizen worden verjaagd door de gaatjes waar ze uit komen te vullen met hulstbladeren.
6. Bij Pasen worden palmen gebruikt maar in Europa hebben we geen palmen en gebruiken we hulst.
7. De antieke Romeinen gebruikten hulsttakken met besjes om het huis op te vrolijken.
8. Een hulsthaag is fysiek ondoordringbaar en wordt sinds lang gebruikt om dieven tegen te houden.
9. Hulst hoort in iedere boerderijtuin, een soort medicinale siertuin, boven andere medicinale planten uit te steken. Zo kun je van verre zien waar een boerderijtuin is.
10. Vroeger werden de topbladeren, die minder stekelig zijn, gebruikt als veevoer.

Inhoudsstoffen

De bladeren van hulst worden om hun medicinale capaciteiten geplukt in mei en juni en gedroogd voor later gebruik. In deze bladeren zitten looistoffen of tanninen, saponinen of zeepstoffen, xanthinen zoals theobromine en de gele kleurstof ilexanthine, caffeïne, koffiezuur, bitterstoffen zoals ilicine en flavonoïden.

Hulst zelf kweken

Hulst is te koop bij vele tuincentra. Hulst groeit eveneens in het wild in Nederland. Het leuke aan hulst is dat het een groenblijvende heester is in de winter; zijn bladeren vallen nooit af. Om de leuke besjes aan de hulst te verkrijgen moet je eigenlijk zowel mannelijke als vrouwelijke hulstbomen planten maar er zijn gecultiveerde soorten te koop die zichzelf bestuiven. Als je hulst zelf wilt kweken kun je het zaaien, stekken, delen of een uitloper opgraven en deze elders planten. Hulst is een langzame groeier dus een grote hulst is een waardevol bezit. Hulst is winterhard tot maar liefst -24 graden Celsius. De boom kan het zo goed uithouden in de kou omdat zijn bladeren relatief veel vetstoffen bevatten waardoor ze een stuk minder snel bevriezen dan bladeren die grotendeels bestaan uit water. Hulst wordt vaak in de tuin gezet zodat je ´s winters ook nog iets moois hebt om naar te kijken. Bovendien kun je de bladeren drogen, verkruimelen en in een theemix doen! Het zelf maken van een kruidenthee wordt steeds populairder.