Honing als medicijn

Soms vergeten we dat de meest gewone dingen des levens het allerbelangrijkste zijn voor onze gezondheid en geluk. Dat geldt voor frisse lucht, zon, beweging en voor vanzelfsprekende zaken zoals water en zoetstof zoals honing. Misschien komt dat ook, omdat we voor water en zoet nu zo weinig inspanningen moeten leveren. Dat is vroeger wel anders geweest. Honing vinden en oogsten hoog in bomen vroeg zeer grote inspanningen, werd dan ook hogelijk gewaardeerd en was een bijna religieus ritueel.

Medische geschiedenis van honing

Reeds 1550 jaar voor Christus wordt in Egypte al melding gemaakt van de geneeskrachtige werking van honing (Kaal, 1985). Tussen 2000 en 1000 voor Christus vinden we in verschillende papyrusdocumenten ongeveer 900 recepten en in 600 daarvan is honing verwerkt. Ook voor Hyppocrates was honing het basismiddel voor de huid. Bij alle vormen van verwondingen, zweren of etterende ontstekingen schreef hij het voor. De onvermijdelijke Dioscorides heeft het over ‘de donkerte der ogen’ die door honing genezen zou kunnen worden. Mogelijk een vorm van staar. Opvallend is toch, in die tijd, het honinggebruik bij oogkwalen. Ik wil hier niet het medisch gebruik van honing door de eeuwen heen beschrijven, dat zou ten andere een dik boek kunnen worden, maar toch nog even ons aller Hildegard von Bingen vermelden. Zij verwerkte de honing in haar hartwijn ‘ wie pijn heeft in de hartsstreek, milt of zijde, koke peterselie in wijn, voege matig azijn en voldoende honing toe, zeve dit mengsel en drinke het dikwijls en hij zal beter worden.

Tijdens de Eerste en Tweede wereldoorlog behandelden artsen achter de vuurlinies wonden van soldaten met honing. Met de opkomst van antibiotica rond 1950 verdween de belangstelling voor honing als geneesmiddel. Echter dankzij recente publicaties over positieve klinische ervaringen staat honing opnieuw in de belangstelling.

Honing voor de huid

De laatste jaren is er vooral ook weer veel belangstelling voor de therapeutische werking van honing op de huid, vooral ook bij brandwonden en voor de oudere huid. Als we ouder worden wordt de huid rimpelig omdat de vetklieren minder goed werken. Dit fysiologische proces kan geremd worden door honing, die de spierlaag van de huid met glucose voedt. De hygroscopische werking stelt het in staat huidafscheidingen te absorberen, terwijl de antibiotische eigenschappen de huid beschermen en een ontsmettende werking hebben. Het kan als masker, lotion of bad gebruikt worden. Vele huidproducten hebben honing als ingrediënt.

In sommige Nederlandse brandwondencentra wordt terug gebruikt gemaakt van honing, vooral om de kwaliteit van de genezing te bevorderen en littekenvorming tegen te gaan. In een vergelijkend onderzoek bij varkens is gebleken dat honingkompressen de beste en snelste genezing gaf zonder littekenvorming of andere bijwerkingen. Het wordt gebruikt voor de behandeling van gewone wonden en brandwonden. Het anti-infectieprincipe berust enerzijds op hyperosmotische werking en anderzijds op één of meer antibacteriële factoren. Vooral voor behandeling van sterk geïnfecteerde brandwonden is honing een goede therapie (Postmes, 1992).

Honing voor het hart.

Al in 1953 schreef de Weense dierenarts in zijn proefschrift dat honing kikkerharten die aangetast waren door kaliumchloride terug aan het kloppen bracht. Een stilstaand hart zou ik nu zeker niet meer proberen op te starten met honing, maar voor een versleten hart, het zogenaamde ouderdomshart, is honing een goede ondersteuning. In sommige landen kende men het gebruik van meidoornhoning als hartmiddel. We weten nu dat meidoornbloesem een van de allerbeste kruiden is voor hartzwakte of ouderdomshart. Honing van meidoornbloesem is nu moeilijk te vinden, maar we kunnen ook wat meidoornbloesems in vloeibare honing laten trekken en zo een zeer goed en veilig harttonicum maken.

Honing zeker geen wondermiddel maar toch ook goed

• voor de luchtwegen als slijmoplossend middel bijvoorbeeld samen met tijm
• voor het zenuwstelsel bij slapeloosheid bijvoorbeed samen met lindebloesem en citroenmelisse
• als versterkend middel na ziekte samen met ginseng of rozenwortel.

In zijn algemeenheid ondersteunt of versterkt honing de werking van vele kruiden.