Huislook en zijn vroeger gebruik

Sempervivum tectorum, Huislook of Donderbaard is een rosetvormend vetplantje dat we nu in vele varieteiten in plastic potjes in de tuincentra terug vinden. Wel een beetje een afgang voor zo'n geneeskrachtig kruid van vroeger jaren. Al komt er meer belangstelling voor dit soort vettige plantjes mogelijk door de grote belangstelling voor een andere 'vettige' plant Aloe vera. Waarschijnlijk heeft onze inheemse en winterharde donderbaard dezelfde medicinale werking op huid en slijmvliezen als de aloe. Vroeger vond men, op den buiten, de wilde artisjok nog vrij algemeen op de daken van de huizen, en onze voorouders wisten er goed gebruik van te maken. De moderne mens heeft hem, spijtig genoeg, van de daken verbannen als iets dat ontsiert op hun hedendaagse bungalows. Nu kan men deze kostbare geneeskundige plant nog enkel vinden op oude daken en muren, keihopen en rotsen, op plaatsen waar er maar weinig grond is, dat beetje grond volstaat om te leven en zich zelf voort te planten.
In de volksgeneeskunde benutte men de vlezige, sap­pige dekbladen of schubben zowel voor in- als uitwendig gebruik.

Heer-Oom over donderbaard

In een van mijn ouderwetse kruidenboeken uit het begin van de 20ste eeuw beschrijft de geestelijke Heer Oom wel veel (te veel) heilzame werking van deze plant voor heel wat inwendige organen: longen, lever, maag en inge­wanden. 'Neem twee of drie weken lang, elke dag, een tas thee van huislook om te drinken (20 gram schubben voor 1 liter kokend water). Tegen het overgeven en het braken neemt men er alle uren een soeplepel van. Tegen zenuwachtige schokken en angsten van de kinderen gedurende hun slaap, even­als tegen de vallende ziekte, laat men hun, twee- of driemaal per dag, een koffielepel vers uitgeperst sap van de schubben drinken'.

Ditzelfde sap levert goede uitslagen als men er huiduitslag, zweren, kneuzingen, brandwonden en puistjes in de mond mee bestrijkt. In geval van oorkwalen, doet men er eenvoudig een weinig van in het oor. Een volgehouden behan­deling met vers sap van Donderbaard, ofwel met een brij van blaadjes in azijn, doet wratten en ekster­ogen verdwijnen. In geval van verstuikingen, verrekkingen en kneuzingen legt men verse schubben van de plant op de aangetaste plaats.

Hildegard over huszwurtz, Sempervivum tectorum

Nog verder terug in de tijd was het vooral Hildegard von Bingen die intrigerende uitspraken over de werking van huislook heeft gedaan. 'Het huislook is koud, en hij is voor de mensen nuttig om te eten, omdat hij vet van natuur is. Want als een mens, die gezond is in zijn geslachtelijke natuur, hem zou eten, zou hij helemaal van begeerte ontbranden, zodat hij waanzinnig zou worden. En als bij een man het zaad verdroogd is, zodat hem het zaad ontbreekt zonder hij al een grijsaard is, moet hij huislook zo lang in geitenmelk leggen, tot deze helemaal van de melk doordrongen is, en dan zal hij hem in deze melk koken en er nog enige eieren aan toevoegen, zodat er een gerecht kan ontstaan. En dat moet hij drie tot vijf dagen lang eten, en zijn zaad zal opnieuw voortplantingskracht verwerven en hij zal kinderen krijgen'. Verleidelijk interessant recept en ongevaarlijk om eens uit te proberen.

Eenvoudige zalf voor eerste hulp

Ook eenvoudig en zeker werkzaam is een zalf die je maakt door geplette blaadjes te laten koken in zuiver (ongezou­ten) varkensvet (van elk evenveel grammen), totdat het sap van de plant volkomen in het vet is overgegaan ; daarna giet men het warm mengsel door een fijne zeef, en laat afkoelen en opstijven. Goed tegen een ruwe of geïrriteerde huid, brandwonden en kloven.

Ik wil nu niet beweren dat al deze toepassingen even efficiënt zijn, toch lijkt het mij nuttig om vooral het uitwendig gebruik opnieuw in te voeren. Het is een hele praktische plant, hij is het hele jaar vers beschikbaar, kan op de droogste plaatsen groeien en is bijzonder decoratief.

Enkele onderzoeken

• Phytother Res. 2003 Nov;17(9):1032-6.Antinociceptive activity of Sempervivum tectorum L. extract in rats.
• Kekesi G, Dobos I, Benedek G, Horvath G.Department of Physiology, Faculty of Medicine, University of Szeged, H-6701 Szeged.
• Tentative Identification of Polyphenols in Sempervivum tectorum and Assessment of the Antimicrobial Activity of Sempervivum L.