Relaties die geluk brengen

Dat willen we allemaal wel: relaties die geluk brengen. Maar werkt het zo? Volgens vele Aziatische filosofieën, zoals de yoga filosofie en het boeddhisme, ligt geluk volledig bij jezelf. Je partner heeft er eigenlijk niets mee te maken. Sterker nog, het is juist de bedoeling dat we niet verlangen van onze relatie dat hij ons geluk zal brengen. Wel zal onze relatie onze capaciteit om gelukkig te zijn op de proef stellen.

Gelukkig zijn, wat is dat?

Zelfverwezenlijking: geluk in de consumptiemaatschappij

Het is in onze westerse en kapitalistische wereld heel normaal geworden om ons leven zodanig in te richten dat we tot ultiem geluk zullen komen. Tenminste, dat denken we. Wij behandelen geluk als een recept en wat mist zijn enkele ingrediënten. Het belangrijkste ingrediënt, en tevens de meest gecompliceerde, is wellicht de relatie, of de partner.

Alles of niets

Vervolgens zijn er andere belangrijke ingrediënten, zoals een goede baan, een leuke vriendenkring, een ondersteunende familie, een huis met modern comfort, jaarlijkse vakanties, een auto, en een leuke woonplaats met voldoende voorzieningen die aansluiten op persoonlijke interesses en behoeften. Kortom wij willen het complete plaatje en dan zullen wij tevreden zijn, zo luidt de belofte.

Geluk in yoga en boeddhisme

In yoga en boeddhisme daarentegen staat zelfverwezenlijking helemaal niet vooraan als een voorwaarde voor gelukkig zijn. Geluk is niet iets dat je kunt worden, maar enkel iets dat je kunt zijn. Gelukkig zijn, dat doe jij. Het geheim van gelukkig zijn is juist dat de omstandigheden er niet toe doen. Iemand die denkt gelukkig te zijn, maar geluk als zijn ´staat van zijn´ verliest op het moment dat de omstandigheden veranderen, heeft in feite nooit geleerd om gelukkig te zijn.

Beproevingen van ons geluk

Dit lijkt natuurlijk een heel extreme opvatting. We kunnen allemaal wel situaties bedenken waarin deze visie zeer cru zou zijn, bijvoorbeeld bij het verliezen van een kind. Deze filosofieën zeggen dan ook niet dat je geen verdriet of boosheid mag voelen, in plaats daarvan zeggen zij dat het er om gaat hoe je vervolgens met dat verdriet en die boosheid omgaat. Wat doe je ermee en welk effect laat je het op jezelf, je omgeving en je leven hebben? Dit is vanzelfsprekend een behoorlijke uitdaging, maar wel belangrijk.

Twee vormen van geluk

Het snelle geluk

De Dalai Lama beschrijft in zijn boeken twee vormen van geluk. De eerste vorm van geluk is het snelle geluk. Dit is de vorm van gelukkig zijn waaraan de meeste mensen denken wanneer zij zich een voorstelling maken van gelukkig zijn. Het is een buitengewone ervaring in de zin van een ervaring die boven het ´normale´ of het ´dagelijkse´ uitspringt, het is een speciale gebeurtenis die een enorme blijdschap teweeg brengt. Maar deze ervaring is per definitie van tijdelijke aard.

Wanneer de buitengewone ervaring van het geluk voorbij is ontstaat een gevoel van verlies. De persoon denkt nu ongelukkig te zijn en de oorzaak daarvan is de afwezigheid van de buitengewone ervaring. In werkelijkheid is de persoon ongelukkig omdat hij zich gehecht heeft aan de buitengewone ervaring en zijn doorlopende geluk afhankelijk heeft gemaakt van het snelle geluk.

De onontkoombaarheid van verlies

Daar komt nog bij dat alles in het bestaan van voorbijgaande aard is, alles is vergankelijk, het is dus onvermijdelijk dat je zult verliezen. Dit kun je vergelijken met de dood, het verliezen van je leven is waarschijnlijk het grootste en meest beangstigende verlies dat je mee zult maken, maar het is een onontkoombaar onderdeel van je bestaan. Door je hier elke dag opnieuw over op te winden ontneem je jezelf de mogelijkheid gelukkig te zijn.

Tevreden geluk, wat is dat?

De tweede vorm van geluk is het tevreden geluk. Dit is het doorgaande en stabiele geluk dat als basis dient voor een gelukkig leven. Vaak denken wij dat ´tevreden´ niet voldoende is omdat het ook ´genoegen nemen met´ betekent. Maar tevreden betekent ook ´ten vrede´ en wat is nou eigenlijk beter en fijner dan in vrede te zijn? Innerlijke vrede ontstaat door de omstandigheden in je leven te accepteren en vervolgens los te laten, oftewel genoegen te nemen met je leven, jezelf, de relaties met de mensen om je heen, en je partner. Door daadwerkelijk te denken en te voelen ´het is zoals het is en dat is goed genoeg´ kan er een basis van innerlijke vrede ontstaan.

´Genoegen nemen met´ is op spiritueel niveau dus juist een hogere staat van zijn. Het snelle geluk daarentegen is niet verkeerd, maar het brengt mensen vaak op het verkeerde been en brengt een reactie teweeg die doet denken aan een verslaafde op zoek naar zijn volgende shot. Het doorgaande stabiele geluk is in dat geval onderontwikkeld.

Relaties: de ultieme uitdaging

Dus hoe zit het dan met het geluk in je relatie? Moet je dan maar overal genoegen mee nemen? Dat hoeft natuurlijk niet, maar het is wel essentieel dat je accepteert dat de mindere kanten ook een deel van je partner zijn en voor hem of haar wellicht heel belangrijk zijn. Je partner is er niet om aan jouw zelfverwezenlijking te voldoen. Jouw partner is ook op zoek naar gelukkig zijn. Probeer je verlangens en verwachtingen van relaties daarom los te laten en zodoende jezelf en je partner de ruimte geven te zijn wat jullie zijn.

Lees verder

• Yoga: negatieve emoties weg ermee!