Kindvriendelijk scheiden

Scheiden is voor iedereen pijnlijk, maar soms wél de beste oplossing. Bezorgd om het effect op jekinderen? Toch kunnen ze er zonder al te grote kleerscheuren uit komen. Lees in dit artikel alvst waar je rekening mee moet houden.

Eén kind op de vier wordt vroeg of laat met een breuk tussen zijn ouders geconfronteerd.

Ondanks vaak alarmerende berichten blijkt uit onderzoek dat de meeste kinderen geen blijvende problemen hebben met de scheiding van hun ouders. Ze zijn jong en flexibel, er is meestal familie die hen opvangt en ze kunnen terecht bij leeftijdgenoten; scheidingen zijn geen rariteit meer. “Ja, het is mogelijk om ‘kindvriendelijk’ te scheiden,” zegt de Australische professor Lawrie Moloney, psycholoog en gezinstherapeut aan de La Trobe universiteit van Melbourne. “Alleen heb je er wat hulp bij nodig. Zelfs de beste ouders hebben tijdens hun scheiding moeite om hun kind de aandacht en zorg te geven die het nodig heeft. Ze zijn zo met hun eigen gevoelens bezig dat ze die van de kinderen vergeten. Hoe geschokt of verdrietig je ook bent, het is heel belangrijk dat je je ook op je kinderen blijft richten, wil je hen zo min mogelijk onder de breuk doen lijden.”

Stop de ruzie

Als je één ding moet doen om op een kindvriendelijke manier een einde te maken aan je huwelijk of relatie, is het wel stoppen met ruziën. Met bekvechtende, strijdende ouders hebben kinderen het veel moeilijker dan met de scheiding zelf. Ruzie maken voor de ogen van je kinderen, vooral als het vaak voorvalt, heeft een enorme impact die je niet mag onderschatten. Moloney:
“Kinderen zijn er heel gevoelig voor, op alle leeftijden, zelfs als ze peuter zijn en nog niet kunnen zeggen wat ze denken. Ze beseffen wat er gebeurt. Het is voor hen zelfs belangrijker om conflicten in hun bijzijn te vermijden. Ik hoor vaak ouders zeggen: de kinderen hebben het niet gemerkt, ze zaten in een andere kamer. Fout. Wees maar zeker dat ze het weten. Kinderen pikken negatieve emoties zo op. Probeer ervoor te zorgen dat je botst waar de kinderen niet bij zijn, of schakel de hulp van een tussenpersoon in.”

De ‘minimum-aan-ruzieregel’ blijft ook gelden na de scheiding. Je bent zo boos op je ex en zo blind van woede dat je elkaar niet kan zien zonder een fikse woordenwisseling? Dan is het simpel: vermijd contact waar je kinderen bij zijn. “Hou jullie problemen en het afzetten of afhalen van de kinderen gescheiden,” zegt Moloney. “Een nuttige tip: laat iemand anders hen brengen en halen en spreek een plaats en moment af zonder de kinderen als je iets moet bespreken. Voor kinderen is het extra verwarrend als ze hun gescheiden ouders opnieuw zien ruzie maken.”

Laat ze meedenken

Is het woord scheiding definitief gevallen, wacht dan niet te lang om het aan de kinderen te vertellen. Laat hen weten dat jullie uit elkaar gaan, en liefst samen. “Het is heel belangrijk dat de boodschap van de twee ouders komt,” zegt Moloney. “Dat klinkt idealistisch, maar het is de inspanning waard. Maak je kinderen ook duidelijk dat jullie breuk niets met hen te maken heeft. Het is niet altijd gemakkelijk voor kinderen om dat te begrijpen - hoe jonger ze zijn, hoe moeilijker - dus zeg het hen meer dan één keer. Zeker in het begin hebben ze voortdurend de bevestiging nodig dat het niet hun fout is dat het mis gaat tussen jullie.”

Ze mógen blij zijn

Kinderen kampen bij een scheiding met een hoop gevoelens: schaamte, boosheid, angst, opluchting. Aan de ene kant zijn ze verdrietig, aan de andere kant blij omdat er geen ruzie meer is.

“Neem zelf het initiatief om uit te leggen dat het oké is om ook blij te zijn,” zegt Moloney, “en stel je open om erover te praten. Willen ze dat niet? Laat ze dan, maar laat zien dat je er voor hen bent als ze hun verhaal willen doen.”

Hou hen op de hoogte

Ligt een nieuwe partner aan de grond van de scheiding? Dan mogen de kinderen dat weten. Moloney: “Het beste is eerlijk zeggen: mama en papa hielden vroeger van elkaar, maar nu heeft mama een nieuwe vriend. De complexe volwassen emoties die daarbij komen kijken, hoeven ze niet te horen. Té veel info hebben ze niet nodig.” Kinderen willen vooral weten wat er in hun leven verandert als hun ouders uit elkaar gaan. Onzekerheid daarover is voor hen moeilijker dan het verdriet om de scheiding. Hou hen op de hoogte van jullie beslissingen. Veel ouders willen hun kinderen zoveel mogelijk buiten de scheiding houden om ze te beschermen, maar gehoord en gezien worden doet kinderen zich net veiliger voelen.

Moloney: “Kinderen willen serieus genomen worden, maar dat wil niet zeggen dat je hen hun zin moet geven. Zo werkt het in niet-gescheiden gezinnen ook niet. Luister naar hen, maar hou ze buiten jullie conflicten. Laat ze geen beslissingen voor jou nemen, die verantwoordelijkheid kunnen ze niet aan. Dat willen ze ook niet. Ze mogen niet het gevoel krijgen dat alles van hen afhangt.”

Respecteer hun keuze

Vaak reageren kinderen op een scheiding door partij te kiezen voor mama of papa. De ouder die vertrekt is meestal de boosdoener. Moloney: “Ben jij dat? Dat moet je aanvaarden. Je moet respecteren dat je kinderen zich gekwetst voelen. Ze hebben dingen gehoord en gezien die hun oprecht boos en verdrietig maken. Geef het tijd. Forceren helpt niet. Het belangrijkste is dat je contact blijft houden. Een scheiding maakt je geen ex-ouder. Voor de favoriete ouder is het soms heel moeilijk om onpartijdig te blijven en ziet niet te laten meeslepen door de negatieve gevoelens van de kinderen. De verleiding daartoe is groot, maar bijt op je tong, haal je ex niet onderuit, op lange termijn doet stemmingmakerij her meer kwaad dan goed. Hoe boos ze ook op mama of papa zijn, het blijven wel mama en papa, dat wis je nooit weg.”

Veilig bij oma en opa

Bij een scheiding trekken kinderen gemakkelijk naar oma of opa voor de aandacht en liefde die ze - tijdelijk - van mama of papa moeten missen. Bij hen vinden ze de rust die ze tijdens en na een breuk tussen hun ouders nodig hebben. Gescheiden ouders zoeken ook vaak hulp en ondersteuning bij hun eigen ouders, wat de band tussen kleinkinderen en grootouders sterker maakt.