Huwelijk en Verwantschap

Huwelijk en verwantschap zijn zaken die in elke samenleving voorkomen en ze vormen een belangrijk onderdeel van een samenleving . Toch kan aan beiden op veel verschillene manieren vorm worden gegeven. Daarom zijn huwelijk en verwantschap belangrijke thema's binnen de antropologie, die ons veel kunnen vertellen over andere samenlevingen en onze eigen samenleving.

Huwelijk en verwantschap

Verwantschap is een basisprincipe van organisatie voor mensen. In elke samenleving komen vormen van huwelijk en verwantschap voor. In moderne samenleving is het belang van beiden afgenomen, mensen zijn minder afhankelijk van elkaar, maar ook daar is het nucleaire gezin de basis van de samenleving, de plek waar het merendeel van opvoeding en consumptie plaatsvindt. In minder geindustrialiseerde samenlevingen spelen huwelijk en verwantschap veel belangrijkere rollen.
In verschillende samenlevingen wordt verwantschap op verschillene manieren afgeleid. Afstamming wordt niet in elke samenleving op dezelfde manier gezien. In verschillende culturen worden verschillende regels gebruikt om ouderschap en voorouderschap te bepalen; en afhankelijk van de status die iemand op die manier verkrijgt maakt iemand deel uit van sociale categorieën en krijgt een bepaalde rol toebedeeld.

Unilineaire en cognatische systemen

Er zijn twee grote groepen van afstammings-systemen: unilineaire en cognatische systemen. Bij unilineaire systemen wordt de afstamming bepaald door ouders en voorouders van één sexe. Bij cognatische systemen wordt de afstamming bepaald door beide ouders. Bij Europeanen komen vooral cognatische systemen voor, in andere delen van de wereld zijn unilineaire systemen veel voorkomend. Hier is sprake van patri- (via de vader) of matrilineaire(via de moeder) afstamming. In veel van deze samenlevingen wordt landeigenaarschap, hulp en bijvoorbeeld politieke afvaardiging op deze manier bepaald. Hierbij komen patrilineaire systemen ongeveer twee keer zo vaak voor als matrilineaire. In enkele samenlevingen komen beide systemen naast elkaar voor.

Vocabulair

Elke samenleving heeft een eigen vocabulair waarmee verwanten worden aangeduidt. Dit gaat verder dan enkel het gebruik van een andere taal. Noemt een Nederlander de broer van vader en de broer van moeder allebei oom, een Arabier heeft verschillende benamingen voor de ooms van moederskant en de ooms van vaderskant. In weer andere samenlevingen kan de 'oom' van vaderskant met dezelfde titel worden aangesproken als de vader. Samenlevingen maken op deze manier sociale rollen duidelijk.

Huwelijk

Het huwelijk is een ander gegeven wat in elke samenleving voorkomt. Op deze manier wordt de zorg voor kinderen geregeld, sexuele competitie wordt in banen geleidt,er worden allianties aangegaan tussen verschillende groepen, werk wordt georganiseerd op basis van sexe en individuen worden op deze manier lid van een bepaalde groep, met een bepaalde status.
Hoewel deze feiten in alle samenlevingen min of meer spelen, is de diversiteit waarmee vorm wordt gegeven aan het huwelijk tussen culturen enorm. De voorkeur voor bepaalde partners, het verbod op andere partners, polygamie, bruidsprijzen en –schatten, gearrangeerde huwelijken, zijn slechts een aantal van de variaties die voorkomen. Hierbij moet een onderzoeker goed oppassen niet te blijven steken in zijn/haar eigen vooringenomen ideeën over wat een huwelijk inhoudt, op die manier kunnen veel belangrijke gegevens over het hoofd worden gezien.

Endogamie en exogamie

Belangrijk punten met betrekking tot huwelijken zijn endogamie en exogamie. In alle samenlevingen komt wel een vorm van exogamie voor; mensen die uitgesloten zijn als huwelijkspartners, wat samenhangt met incesttaboes. In alle samenlevingen zijn huwelijken tussen ouders en kinderen en broers en zussen taboe. De meeste samenlevingen voegen hier nog andere verwanten aan toe, maar dit kan sterk variëren per cultuur. Exogamie werkt het vermeerderen van de contacten in de hand, wat banden met andere groepen versterkt.

Endogamie is ook gebruikelijk in de meeste culturen, hierbij worden mensen min of meer gedwongen om binnen een bepaalde groep te trouwen. Endogamie versterkt de identiteit binnen een groep en de status ten opzichte van andere groepen waarmee huwelijken worden ontmoedigd. Er zijn vier vormen van endogamie: endogamie binnen een dorp, binnen een linie van verwanten, binnen een kaste en binnen een klasse.

Het huishouden

Het huishouden is in alle samenlevingen een belangrijke eenheid op sociaal en economisch gebied en vaak ook op politiek en religieus gebied. De meeste dagelijkse activiteiten vinden plaats binnen het huishouden. In niet-geindustrialiseerde samenlevingen is het huishouden vaak ook een productie-eenheid. Ook in het westen is het huishouden nog steeds de plaats waar het grootste deel van de consumptie plaatsvindt en waar de kinderen, in elk geval de eerste jaren, worden opgevoedt. Het huishouden is de sociale context waarin waarden, relaties en karakter grotendeels gevormd worden. Het definiëren van wat een huishouden precies is, is zeer cultuur-afhankelijk.

Lokatie na het huwelijk

Een ander gebied waarop grote variatie gevonden wordt is wat er gebeurd na een huwelijk. Waar gaan mensen wonen nadat ze getrouwd zijn?

• Neolokale residentie, waarbij elke huwelijkspartner zijn/haar familie achterlaat en een nieuw huishouden vormt, dit is een nucleair gezin. Dit is het basispatroon in het westen.
• Patrilokale residentie, waarbij de man in het huis van zijn vader blijft wonen en de vrouw bij hem intrekt. Kinderen die geboren worden uit deze relatie maken vervolgens deel uit van de patrilineaire eenheid.
• Matrilokale residentie, hierbij blijft de vrouw in het huis van haar moeder wonen en trekt de man bij haar in. Kinderen die geboren worden uit deze relatie maken vervolgens deel uit van de matrilineaire eenheid.
• Matrifokale residentie, hierbij woont een vrouw samen met haar kinderen en eventueel de kinderen van haar dochter. Het verschil met bovenstaand type is dat er geen mannen inwonen, dit is vaak het gevolg van economische situaties.
• Avunculokale residentie, hierbij trekt een vrouw in bij de familie van haar man, net als bij de patrilokale residentie. Wanneer de zonen van een stel echter de volwassenheid bereiken gaan ze bij de broer van de moeder wonen. Zo'n familie bestaat dan uit mannen met hun vrouwen en hun kinderen die de volwassenheid nog niet bereikt hebben en de volwassen zonen van hun zussen.
• Ambilokale residentie, hierbij maken de partners zelf de keuze of ze bij de ouders van de vrouw of van de man in gaan wonen. Vaak is het de traditie die de keuze bepaald.
• Natalokale residentie, hierbij blijven de partners bij hun ouders wonen. Wanneer er kinderen worden geboren en ze bij de moeder blijven, vormen ze een matrilinie waartoe zowel de zonen als dochters behoren.