Yogahoudingen – padmasana (lotushouding)

Padmasana, ofwel de lotushouding, is een klassieke meditatiehouding. Een asana die symbool staat voor de yogapraktijk. De Gheranda-samhita roemt een variant van padmasana als een yogahouding die 'alle kwalen en ziekten doet verdwijnen'. Padmasana is een basishouding, maar voor veel westerlingen beslist een asana voor gevorderden. De knieën en enkels dienen immers voldoende lenig te zijn. Mogelijk doet u er jaren over om comfortabel in padmasana te kunnen zitten. U mag echter ook genoegen nemen met de halve lotushouding (ardha padmasana), siddhasana of simpelweg de kleermakerszit. Mediteren kan bovendien ook in savanasa (lijkhouding). In de lotushouding blijft de rug echter op ideale wijze recht en zijn er zeer weinig spieren actief om in de houding te volharden. De lotushouding is dan ook met recht de ideale asana om in te mediteren.

Inhoud

• Oorsprong van padmasana (lotushouding)
• Techniek
• Aandachtspunten
• Uitwerking
• Gezondheidseffecten van de lotushouding (padmasana)
• Therapie

Oorsprong van padmasana (lotushouding)

Padmasana, ofwel de lotushouding, is een meditatiehouding uit de hatha-yoga. Het woord is afgeleid van padma, wat 'lotus' of 'lotusbloem' betekent. Asana wil zeggen '(zit)houding'. Deze zeer belangrijke yogahouding wordt aanbevolen in zowel de Gheranda-samhita als in de Hatha Yoga Pradipika als zijnde een voortreffelijke asana voor meditatie en ademoefeningen (pranayama). De gemiddelde en vaak verstramde westerling zal alleen met geduld en volharding uiteindelijk zover zijn om in de volledige padmasana ongestoord te kunnen mediteren.

Techniek

Padmasana is zonder twijfel het geschiktst om in te mediteren. In deze asana worden de benen via de voeten tegen het lichaam aangeklemd. De beenspieren zullen dan volledig ontspannen zijn. Ook blijft de rug moeiteloos recht. Van rugpijn zal dus geen sprake zijn. Ook niet na urenlang mediteren. Dat is een van de redenen waarom padmasana in de oosterse yoga- en meditatiepraktijk zo geroemd wordt.

1. Ga in dandasana (stok- of stafhouding).
2. Buig de rechterknie en leg de rechtervoet op de linkerdij. Idealiter raakt de hiel (bijna) de navel.
3. Buig de linkerknie en plaats de linkervoet met de wreef op de rechterdij. De voetzolen van beide voeten zijn naar boven gericht.
4. Wissel de positie van de benen regelmatig. Op die manier worden de spieren van beide benen in gelijke mate getraind en soepel gemaakt. Ardha padmasana (halve lotushouding) is een goed alternatief voor wie in de pseudo-lotushouding wil mediteren. Bij de halve lotushouding drukt u één voet tegen de binnenkant van de dij. De andere voet legt u op het tegenoverliggende dijbeen.
5. Leg in padmasana de handen plat op de knieën, of houd ze in de jnana mudra, maar u kunt ze tijdens het mediteren ook voor de borst houden, handpalmen tegen elkaar aan in namasté. Of leg de linkerhand open in uw schoot en plaats de eveneens geopende rechterhand erin. De laatstgenoemde handhouding is een mudra die vooral in de Japanse meditatiescholen (zen) wordt gebruikt.

Aandachtspunten

Padmasana dient geleidelijk onder controle te worden gebracht om blessures te voorkomen. Het kan niet genoeg benadrukt worden. Dat geldt beslist voor de gemiddelde westerling, die wellicht alleen de kleermakerszit (sukhasana) gewend is. Oefen bij twijfel onder toezicht van een ervaren yogaleraar. Janu sirsasana is als voorbereiding op de lotushouding een uitstekende asana om de benen en heupen soepel te maken en te houden. Forceer in elk geval niets. Dit kan immers schade veroorzaken in de knie- en enkelgewrichten.

Blessures
Vergeet niet dat de kwaliteit van de meditatie belangrijker is dan de fysieke 'vorm' waarin men dat doet. Koste wat het kost in padmasana volharden, is bovendien zinloos. Behalve dat het schade kan aanrichten aan knieën en enkels zullen de spieren voortdurend protesteren en u uit uw meditatie (concentratie) halen.

Uitwerking

In padmasana zijn de benen met elkaar vervlochten. Dankzij deze houding blijft de rug recht. De rugspieren zullen bij de ervaren yogi niet protesteren. Het is een zeer natuurlijke zithouding, al zijn de meningen hierover verdeeld. In spiritueel opzicht zit u bovendien geaard, rotsvast en op symmetrische wijze op de vloer. De fysieke balans is voelbaar en waarborgt een mystiek evenwicht, alsof u zich tussen hemel en aarde bevindt. De lotushouding geeft zelfvertrouwen, kracht en een sterk gevoel van balans.

Gezondheidseffecten van de lotushouding (padmasana)

Padmasana is vermeld in de Gheranda-Samhita en de Hatha Yoga Pradipika als de meditatie- en pranayamahouding bij uitstek. Van een variant van padmasana, waarbij de armen op de rug worden gekruist om aldus met de vingers de tenen vast te grijpen (kin op de borst, de blik gericht op de neuspunt), wordt in de Gheranda-samhita gezegd dat geen ziekte tegen deze houding bestand is. Ook wekt padmasana de kundalini (slangenkracht) op.

Therapie

De lotushouding (padmasana) heeft een therapeutische en ondersteunende uitwerking op onder meer de volgende klachten, kwalen en aandoeningen:

• Klachten als gevolg van stijve knieën en enkels.
• Slechte bloedcirculatie in de benen.
• Onrust (nervositeit), mentale onbalans.
• Stress.
• Padmasana heeft een positieve invloed op de darmperistaltiek en op de lever, de nieren en de alvleesklier, dankzij een verbeterde bloedcirculatie in de buikholte.
• Padmasana ondersteunt een celibataire levenswijze.

Lees verder

• Geschiedenis van yoga – hatha yoga
• Yoga (asana's) voor beginners en gevorderden
• Ademoefeningen (pranayama) voor beginners en gevorderden
• Yogahoudingen – sukhasana (gemakkelijke meditatiehouding)
• Yogahoudingen – siddhasana (voltooide houding)