Yogahoudingen – yoni mudra

Yoni mudra is een techniek die gebruikt wordt voor het blokkeren van de zintuigen. Een methode die helpt om tot pratyahara te komen, ofwel het afwenden van alle zintuiglijke waarnemingen en het beheersen van gedachteassociaties. Pratyahara is het vijfde lid van ashtanga yoga, het achtvoudige yogapad van Patanjali. Daarin vormt pratyahara de eerste stap op de 'reis naar het innerlijk', gevolgd door concentratie- en meditatieoefeningen. Met behulp van yoni mudra kan de beginnende yogabeoefenaar ervaren hoe het is om, als voorbereiding op het voorgaande, afgesloten te zijn van elke zintuiglijke waarneming, wat op zich al een aparte ervaring is. In de Indiase, mystieke yoga is yoni mudra bovendien een methode tot het verkrijgen van siddhi's (psychische krachten).

Inhoud

• Oorsprong van yoni mudra
• Ashtanga-yoga – het achtvoudige yogapad van Patanjali
• Pratyahara
• Techniek van yoni mudra
• Ongedurige geest
• Yoni mudra – een krachtige yogatechniek

Oorsprong van yoni mudra

Het Sanskriet-woord yoni betekent 'buik', 'schoot' of 'oorsprong'. Het is een verwijzing naar Brahman, de bron van het leven. Deze mudra (zegel, gebaar of handhouding) wordt ook wel san mukhi genoemd. San wil zeggen 'zes' en mukhi betekent vrij vertaald 'mond', 'opening' of 'uitgang'.

Concentratie en meditatie

Als begrip wordt hiermee bedoeld dat yoni mudra de zes lichaamsopeningen afsluit: oren, ogen, mond, neus, anus en geslachtsorganen. Zoals Krishna in de Bhagavad Gita aan Arjuna uitlegt: 'Wie evenals een schildpad, die zijn ledematen aan alle kanten intrekt, zijn zintuigen kan afwenden van wat ze prikkelt is klaar om zich te wijden aan concentratie en meditatie.' (II. 58.) Yoni mudra is een belangrijke methode in het hatha-yoga-gedeelte van ashtanga-yoga, het achtvoudige pad van Patanjali, ook wel raja-yoga genoemd, de 'koninklijke weg'.

Ashtanga-yoga – het achtvoudige yogapad van Patanjali

Patanjali is de vermeende auteur – mogelijk alleen de samensteller van bestaande en eigen teksten – van de Yoga-Sutra's, geschreven in de tweede of derde eeuw v.Chr. De Yoga-Sutras van Patanjali bestaan uit vier delen met in totaal 196 aforismen of sutra's. Het betreft een van de belangrijkste en vroegste klassieke yogageschriften, een synthese van alle yogapaden, gebracht als een wetenschap en bestaande uit de volgende acht geledingen:

1. Yama: ethiek, geboden.
2. Niyama: o.a. hygiëneregels en voedingsvoorschriften.
3. Asana: yogahoudingen (asana's).
4. Pranayama: ademoefeningen (pranayama).
5. Pratyahara: beheersing van de gedachtestromen en zintuiglijke waarnemingen.
6. Dharana: concentratie.
7. Dhyana: meditatie.
8. Samadhi: hoogste meditatieniveau.

Pratyahara

Pratyahara is de vijfde geleding van ashtanga-yoga, waarvan hatha-yoga deel uitmaakt. Daarbij worden vier zintuigen (oren, ogen, neus, mond) afgesloten als hulpmiddel om tot pratyahara te komen en als voorbereiding op concentratie en meditatie. Aldus kan de yogi zijn geest naar binnen keren door zichzelf af te sluiten van elke zintuiglijke gewaarwording. Yoni mudra kan een zeer effectief hulpmiddel zijn voor wie net begint met mediteren.

Techniek van yoni mudra

Tijdens pratyahara wordt de aandacht die door de zintuigen naar buiten is gericht terug naar binnen gekeerd.

1. Ga in padmasana (lotushouding), siddhasana (voltooide zithouding) of sukhasana (gemakkelijke zithouding).
2. Breng de ellebogen zijwaarts ter hoogte van de schouders (negentig graden met het bovenlichaam).
3. Sluit met de duimen elk oorgat.
4. Plaats de wijsvingers op de onderste oogleden.
5. Plaats de middelvingers aan weerszijden van de neusbrug. De neusgaten blijven open om te kunnen ademen.
6. 'Verzegel' de bovenlip met de ringvingers.
7. De twee pinken houden de onderlip gesloten.
8. Adem langzaam en regelmatig in en uit.
9. Concentreer u op wat er voor uw geestesoog verschijnt. Dat kunnen kleuren, stippen, vlekken, maar ook voorwerpen zijn.
10. De gevorderde techniek bestaat uit een wisselende neusademhaling, waarbij u met de linkermiddelvinger het linkerneusgat sluit en langzaam inademt (volledige yoga-ademhaling). Sluit vervolgens met de rechtermiddelvinger het rechterneusgat af, open het linkerneusgat en en adem langzaam uit. Adem daarna langzaam in door het linkerneusgat, waarna u het linkerneusgat sluit, het rechterneusgat opent en uitademt. Herhaal deze cyclus telkens opnieuw. Doe dit eventueel in combinatie met een mantra.
11. Houd deze ademoefening minstens vijf minuten vol.
12. Rust uit in savasana (lijkhouding).

Ongedurige geest

Met yoni mudra worden de zintuiglijke waarnemingen en gedachteassociaties onder controle gebracht. Wie net met pratyahara begint, en de gedachtestromen (via de zintuigen) probeert in te dammen, zal tot de ontdekking komen dat hij feitelijk de hele dag met zichzelf converseert. De gedachten wekken elkaar op door voortdurend te associëren... er komt simpelweg geen eind aan.

Rusteloos

In dat opzicht vergelijkt de Indiase yogi de ongedurige geest ook wel met een rusteloze aap, die nerveus van de ene boom naar de andere springt, zich nooit lijkt te kunnen concentreren en altijd ongecontroleerd bezig is met het 'verspillen van energie'. Pratyahara, met behulp van yoni mudra, geeft de 'denkende aap' in onszelf eindelijk rust. Het is een voorwaarde om te kunnen mediteren.

Yoni mudra – een krachtige yogatechniek

Yoni mudra is beslist een van de meest effectieve en krachtige yogatechnieken. Zeker in combinatie met japa-yoga (mantra-yoga). De mudra sluit de geest af, geholpen door de volledige yoga-ademhaling. Deze belangrijke mudra brengt lichaam en geest in harmonie. De wisselende neusademhaling (volledige yoga-ademhaling) versterkt de 'terugtrekking van de zinnen', wat onmisbaar is voor wie zich toegewijd wil richten op dharana en dhyana, respectievelijk de zesde en zevende geleding van het achtvoudige yogapad van Patanjali.

Lees verder

• Yoga (asana's) voor beginners en gevorderden
• Ademoefeningen (pranayama) voor beginners en gevorderden
• Geschiedenis van yoga – hatha yoga
• Yogahoudingen – jnana mudra (symbool van wijsheid)
• Yogahoudingen – yoga mudra