Wat vertelt een examendroom ons?

Dromen zijn bedrog, zegt een volkswijsheid en toch weten we intussen dat ze betrekking hebben op onze persoonlijkheid. Zo vertellen angstdromen iets over ons karakter. De examendroom is een van de meest voorkomende angstdromen. Waarom dromen we die en wat steekt erachter?

De droomverklaarders

Dromen is altijd een activiteit geweest waar mensen het fijne van wilden weten. Het zoeken naar het waarom heeft menigeen beziggehouden en enkele pientere geesten vonden terugkerende elementen terug die hen in de richting van een verklaring stuwden. De Griekse waarzegger en schrijver Artemidoros van Daldis (2de eeuw v.C.) was de eerste die er schriftelijk verslag van deed. In zijn ‘Oneirocritico’ (interpretatie van dromen) schreef hij zijn ideeën terzake neer. Sigmund Freud (foto) maakte er een moderne versie van einde van de 19de eeuw (‘Die Traumdeutung’, 1899). De link die hij legde met het onderbewuste van de mens is intussen gemeengoed geworden.

De angstdroom

Tussen alle soorten dromen is de angstdroom wel de meest voorkomende. Achtervolgd worden en haast geen stap vooruitkomen, zijn paspoort verloren zijn in een vreemd en onbekend land, verdwaald raken in een groot bos en radeloos blijven ronddolen, te laat zijn voor zijn eigen trouwfeest, zijn auto niet meer terugvinden in de stad… Iedereen zal zich in deze of gene droom wel herkennen en er een nare herinnering aan overhouden.

Een van de meest verspreide is de examendroom: een examen moeten afleggen waarin men bevreesd is niet te slagen omdat men zich niet voorbereid heeft of omdat men het gewoon vergeten is of waarbij de omstandigheden niet meezitten… Hij komt overeen met de droom van de acteur die net voor de opvoering van het stuk waarin hij speelt zijn tekst nog even wil doornemen omdat hij niet meer zeker is en het manuscript niet meer vindt en in paniek geraakt nu af te zullen gaan.

Waarom?

Artemidoros vertelde over dit type droom: ‘Wie droomt dat hij zich weer op school bevindt en zijn les niet goed kan opzeggen, staat op het punt iets te ondernemen waarvan hij niet veel verstand heeft.’
Freud interpreteerde dit type droom als de vrees om in het leven een bepaalde taak niet te kunnen verrichten of een zekere opdracht niet te kunnen uitvoeren.

Personen die vaak met zulke dromen te maken krijgen zitten met een persoonlijkheidsprobleem. De angst en de opwinding die zich van hen heeft meester gemaakt naar aanleiding van iets wat ze zullen moeten realiseren wijst op een wankel zelfvertrouwen. Ze zijn bang om mensen teleur te stellen en niet in staat te zullen zijn om aan bepaalde verwachtingen tegemoet te komen en iets niet tot een goed einde te zullen brengen. De angst voor afwijzing maakt hen onzeker en prikkelbaar.

Typisch bij dit soort dromen is dat ze nooit gaan over de inhoud van een examen maar alleen over wat eraan voorafgaat of welke problemen er zich stellen tijdens het afleggen van het examen, wat kan wijzen op een angst iets niet voldoende te hebben voorbereid.

Freud wees er wel op dat personen met examendromen in de realiteit doorgaans geen enkel probleem hebben om de hun gestelde doel te bereiken. Een examendroom, zalfde hij, heeft een geruststellend effect voor de dromer: zo weet deze dat hij zich geen zorgen hoeft te maken en dat alles in orde komt.