Zelfhulpgroepen voor hulp bij verslaving

Naast de professionele hulpverlening in de verslavingszorg kunnen mensen gebruik maken van zelfhulpgroepen. De meest bekende groepen zijn die van de Anonieme Alcoholisten. Daarnaast zijn er de bijeenkomsten van Narcotic Anonymous. Die zijn toegankelijk voor allerlei soorten verslavingen. Tijdens de bijeenkomsten wordt gewerkt met het twaalf stappen programma oftewel, het Minnesotamodel. Het programma is kosteloos en heeft al vele mensen geholpen om vrij te komen van een verslaving. Het model van de zelfhulpgroepen van de Anonieme Alcoholisten is in de twintigste eeuw uit Amerika overgekomen. Sindsdien heeft het een sterke groei doorgemaakt. in bijna elke grote stad zijn vaak meerdere zelfhulpgroepen actief.

Doel van de bijeenkomst

Deelnemers leren vrij te komen van hun verslaving en om terugval te voorkomen. Het programma heeft twaalf stappen. Men kan er voor kiezen om elke maand aan een stap te werken of per week. Niet iedereen zal aan elke stap willen of kunnen werken. Het is de bedoeling om elkaar te motiveren om vol te houden en om alle stappen minimaal één keer door te werken. Het kan individueel maar het programma is gericht op groepswerk.

Locatie en tijd

De groepen komen meestal wekelijks op dezelfde plaats en dezelfde tijd bijeen. Tijdens de bijeenkomst worden ervaringen gedeeld. Men neemt daarvoor de tijd die nodig is. De groepsbijeenkomst vindt plaats in een ruimte die voor iedereen toegankelijk is.

Voorbereiding voor de bijeenkomst

• Als je als ' voorzitter' niet aanwezig kunt zijn zorg dan voor een vervanger. Wees minimaal een kwartier voor tijd aanwezig. Het is goed dat hij of zij zich voorbereid op de stap die die avond aan de beurt is. (Zie literatuur ‘12 stappen programma’).
• Zorg ervoor dat de ruimte sfeervol is.
• Leg het 12 stappen materiaal klaar op de tafel.
• De bijeenkomst begint met koffie of thee en een algemeen gesprek met de groep.
• Wees gastvrij en verwelkom elk lid en vooral de nieuweling.

Bespreking stappen

Als er een nieuweling aanwezig is, is het goed om eerst de 'spelregels' uit te leggen. Deze staan bij de meesten groepen op kaarten die je tijdens de voorbereiding op tafel hebt gelegd. Leg de nadruk op respect voor elkaar en anonimiteit naar buiten toe. Leg uit dat iemand aan anderen mag vertellen dat hij op de groep komt maar absoluut geen namen of persoonlijke gegevens naar buiten brengt. Vervolgens leg je uit wat de bedoeling is van de bijeenkomsten en hoe het werkt.

Voorstellen

Om beurten stelt men zich voor en deelt men zijn of haar week. Per stap wordt (eventueel) om beurten een gedeelte uit het stappenmateriaal gelezen. Soms komt iedereen aan de beurt maar dat is niet altijd het geval. Als de tekst gelezen is wacht je even of iemand het gesprek opent. Aan de hand daarvan wacht je of iemand anders reageert. Zo niet dan reageer je als groepsleider. Als het gesprek eenmaal op gang is, kun je de avond een thema te geven.

Vragen stellen

Stel zoveel mogelijk open vragen. Dwing niemand op om iets te zeggen. Wees wel creatief en uitnodigend om iedereen aan het woord te laten. Dat geeft het gevoel dat men iets aan de groep en het eigen herstel heeft bijgedragen. Mensen onthouden dingen beter wanneer ze het zelf hebben gezegd. Wees creatief en wissel het werken met de stappen af met een film of een lezing door een gastspreker. Zorg dat er voldoende materiaal aanwezig is.

Afsluiten van de bijeenkomst

Sluit niet na bijvoorbeeld een uur af. Neem de tijd die nodig is. Laat iedereen aan het woord en geef de tijd om iemand zijn verhaal te vertellen. De anderen mogen vragen stellen en bemoedigen. Al wordt het twaalf uur. Wie weg wil mag natuurlijk weggaan. Geef aan dat er na de afsluiting nog tijd is om even na te praten.