Verslaving op het werk: feiten, cijfers en behandeling

Verslaving. Ook op het werk krijgt dat probleem steeds meer aandacht. Organisaties voor verslavingszorg richten zich op werkgevers én werknemers, en komen met verbluffende cijfers over schade en gevaar van verslaving. De 'verzakelijking' van het probleem betekent dat behandeling sneller en efficienter wordt, én dat de behandelcentra nu varieren van basic tot luxueus. De persoonlijke emotionele schade die een verslaving meebrengt, krijgt volop aandacht. Maar de organisaties die verslaafden behandelen, proberen nu ook werkgevers meer bewustzijn mee te geven van deze problematiek. En wel door argumenten te geven die op de werkvloer tellen. Naast het menselijke aspect, dat natuurlijk het zwaarst moet wegen, kosten verslaafde werknemers de bedrijven waar zij werkzaam zijn elk jaar heel veel geld. 1,5 miljard Euro, dat is de rekening die het bedrijfsleven naar schatting in een jaar moet betalen vanwege verslaafde werknemers. Dat komt bijvoorbeeld omdat deze zich vaak ziek melden door klachten vanwege hun verslaving aan met name drank. Ook neemt de kwaliteit van het werk van de verslaafde werknemer en de productiviteit af. Daarnaast kunnen verslaafde werknemers een gevaar opleveren voor de veiligheid op de werkvloer.

Bespreekbaar maken

Organisaties die zich bezighouden met verslavingsproblemen pleiten er steeds krachtiger voor om verslaving op de werkvloer bespreekbaar te maken. Een pijnlijk onderwerp, maar zowel werkgevers als collega's van werknemers bij wie verslaving aan de orde is, hebben daarin ronduit een menselijke verantwoordelijkheid. Voor de collega die verslavingsproblemen vermoedt, is het een individuele afweging of je het onderwerp voorzichtig zou kunnen aanroeren bij je collega, als je vermoedens sterk genoeg zijn - of dat je liever de personeelsfunctionaris een delicate hint geeft. Voor werkgevers van kleinere bedrijven echter, is het vaak een pijnlijkere kwestie. Die rest namelijk niet veel anders dan zelf op de werknemer af te stappen wanneer gedrag, functioneren en verzuim vraagtekens oproepen.

Kortere lijnen

De verzakelijking van het verslavingsprobleem heeft twee kanten. Namelijk dat de pijlen gericht worden op kortere en zo effectief mogelijke behandeltrajecten, én dat het segment verslavingszorg zich uitstrekt van 'basic' tot luxueus. Niet zo lang geleden kwam in het nieuws dat luxueuze behandelcentra zich richten op werknemers uit het hoge segment van het bedrijfsleven: je duurste mensen snel weer aan het werk krijgen, mag immers iets kosten. Maar dat betekent niet dat de rekening altijd heel hoog moet zijn. Verslavingsbehandelaar Ready For Change, een centrum dat zorg biedt die vergoed kan worden via de verzekering, heeft inmiddels twee locaties voor dagbehandeling van verslaafde werknemers. Wel is het sleutelwoord in alle gevallen 'snel en effectief.'

Eén op de tien

Het aantal werknemers dat aan het een of ander verslaafd is, wordt geschat op één op de tien. Richard van den Ende, directeur van Ready for Change, zegt: “Mensen met lagere functies melden zich eerder ziek bij alcoholproblemen dan mensen met hogere functies. Daardoor blijft een alcoholprobleem in die laatste groep vaak lang onopgemerkt. Terwijl juist deze groep extra vatbaar is voor verslavingen, vanwege hun zware verantwoordelijkheden en vaak stressvolle werkweken." Ook stelt Van den Ende dat probleemdrinkers naar schatting twee tot vier keer zo vaak betrokken zijn bij bedrijfsongevallen als werknemers die geen verslavingsprobleem hebben. Het persoonlijke gevaar voor de werknemer en anderen, gepaard aan de hoge kosten, maken de noodzaak van snelle en gerichte verslavingszorg duidelijk. Van den Ende: " Het bedrijfsleven heeft steeds meer behoefte aan een relatief snelle behandeling van deze werknemers.”

Snel weer aan de slag

Via dagbehandeling binnen een centrum voor verslavingsproblematiek kan het probleem gericht worden aangepakt. Ready For Change, dat een centrum voor dagbehandeling runt in Den Haag én een in Rotterdam, benadrukt dat er weliswaar een grote vraag is naar deze dienstverlening, maar dat de wachtlijsten altijd zo kort mogelijk worden gehouden. Volgens deze dienstverlener zien huisartsen daarin een argument voor doorverwijzing. Omdat cognitieve therapie vaak de snelste en meest concrete resultaten biedt, is deze therapievorm een veel gehanteerde benadering. Zo ook bij Ready for Change. Richard van den Ende: “Wij kunnen heel snel handelen, waardoor mensen weer snel aan het werk kunnen. We halen ze maar kort uit het arbeidsproces, zodat hun werkgevers zo min mogelijk hinder ondervinden. Maar er zijn nog meer mogelijkheden. Zo zijn we onlangs ook gestart met internettherapie. Op die manier kunnen mensen gewoon aan het werk blijven en toch geholpen worden.”

Vergoeding door zorgverzekeraars

Werkgevers én werknemers kunnen dus zelf bekijken of de verslavingszorg ultraluxe moet zijn, of betaalbaar. Een behandelaar als Ready For Change is in elk geval een erkende tweedelijns ggz-instelling, met alle voordelen van dien. Mits de werknemer via de huisarts een doorverwijzing heeft gekregen, wordt de behandeling via de basisverzekering door alle zorgverzekeraars vergoed. Nu eetstoornissen ook steeds vaker worden herkend als problematiek met verslavingselementen, wil de kliniek ook daarvoor hulp gaan bieden. Met name gaat het dan om obesitas. Kortom: een van de gevolgen van het feit dat verslaving op de werkvloer meer aandacht krijgt, is dat de behandelmogelijkheden in een stroomversnelling raken.